Çağdaş Felsefe 2

Yanıt Açıklaması: Kaçış Üzerine, varlığın dayanılmaz ağırlığı ve eziciliği deneyiminin betimlenmesiyle başlar. Bu deneyim içinde ben varlıktan çıkış ihtiyacı hisseder. Levinas hazzın bir kendine çıkış imkânı verip vermeyeceğini sorar. Haz yaşantısı kendine geri dönmeyle sonuçlandığı için ben hazda varlıktan çıkmanın imkânsızlığını deneyimler. Varlıktan kaçmanın veya çıkmanın imkânsızlığı ben’in kendine çakılı olma deneyiminde somutlaşır. Benlik çoktan ben ile kendi arasındaki bir ikiliği barındırmaktadır; varlığın dayanılmaz ağırlığı altında ezilen ben kendinden çıkmak ister ama bir çıkış yolu bulamaz. Dohru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1947-48 yılları arasında Levinas aşkınlık sorunsalını şöyle belirginleştirir: Varlıktan çıkmak, varlığın tümden kaybı veya ölmek değil, bir ayağını varlıkta tutarak başka’ya doğru gitmek ve bir daha kendine geri dönmemektir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yaratıcı Tekâmül’ de Bergson Neo-Darwinizmin mekanikçiliği ile Neo-Lamarkçılığın erekselciliği arasında bir üçüncü yol bulmaya çalışır.

Yanıt Açıklaması: Dekonstrüksiyon yalnızca felsefeciler tarafından değil, çok geniş bir yelpaze içinde, neredeyse tüm sosyal bilimler, sanat disiplinleri ve aydın çevreler tarafından sahiplenilmiştir. İlk önce Amerika’da ses getirmiş, oradan tüm dünyaya yayılarak çeşitli dekonstrüksiyon pratiklerinin ilham kaynağı olmuştur. 1980’lerde üniversite kampüslerinde moda akımdır, edebiyat ve felsefe eserleri dekonstrüsiyona tabi tutulur, mimarların da bu akıma eklenmesiyle simetriyi göz ardı eserler tasarlanmaya başlanır. Dekonstrüksiyonun psikoloji, edebiyat, kültürel araştırmalar, dilbilim, feminizm, sosyoloji ve antropoloji alanlarında önemli bir etkisi olmuştur. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1935’te Kaçış Üzerine Levinas’ın felsefi güzergâhını belirleyen soruyu ortaya koyar: Aşkınlık mümkün müdür? Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sartre Varlık ve Hiçlik’e “kendi-için-varlık” (être-pour-soi) ile “kendinde-varlık” (être-en-soi) arasında bir ayrım yaparak başlar. “Kendi-için-varlık” terimiyle kastedilen “ bilinç”tir.

Yanıt Açıklaması: Bütünlük ve Sonsuz’un sorusu aşkınlık sorusu olduğu hâlde, odağı “etik ilişki” adı verilen ilişkidir. Etik ilişki “yüz yüze” ilişkidir. Yüz görülen bir biçim, kavranan bir nesne değildir. Yüz bana bakar ve konuşur, bana bir görülme deneyimi yaşatır ve konuşmasıyla dünyayı yeniden anlamlandırır.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Batı felsefesinin kaynaklarının neler olduğu hakkında çeşitli görüşler öne sürülmüştür. Batı felsefesinin sadece Eski Yunan kültüründe ve Hıristiyanlık dininde temellendiğini ileri sürenler olduğu gibi, “Batı”nın tüm tek tanrılı dinleri kapsadığını iddia edenler de bulunur. İkinci anlayış, Batı felsefesinin gelişiminde Musevilik ve İslâm içindeki düşünsel başarıların etkisini öne çıkarır.

Yanıt Açıklaması: Yapısalcıların eleştirilmesinin sebebi, onların dili statik bir kurallar bütünü olarak düşünmesidir. Derrida bu kuralların olumsallığı yok saymalarını, değişik etkiler yapabilecekleri bir zamansallığa dayanmamalarını eleştirir. Yapısalcılık özne ile nesne ilişkisini önceleyen anlam yasalarını vurgulayarak özne ile nesne karşıtlığına dayanan metafizik düşünme biçimini kırmayı başarmış, söylemin ve dilin önemini kavramıştır. Bununla birlikte, yine de metafizik kapanışın içinde kalmıştır. Bu, hem söz ile yazı karşıtlığını benimsemesinde açığa çıkar hem de yapısalcılıkta bütünsellikten bir çıkış yolu bulunmamasında. Yapısalcılık değerlerin sistematikliğini ve bütünselliğini eleştirel olmayan bir biçimde kabul eder. Bu sistematik bütünün içerdiği değerlendirmelerin hangi alternatifleri devre dışı bıraktığı üzerinde durmaz. Yapısalcılık Nietzsche’nin “değerlerin yeniden değerlendirilmesi” dediği şeye açık değildir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sartre’ın Diyalektik Aklın Eleştirisi’nde önerdiği politik fenomenoloji tekil bir olgunun karmaşıklığını hem yatay hem de dikey olarak çözümler: Yatay çözümleme, bir olgunun karşımıza çıktığı koşulların çözümlenmesidir. Sartre buna “geri-çözümleme” (analyse regréssive) der.

Yanıt Açıklaması: Bütünlük ve sonsuz. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Husserl’in felsefi yolculuğu matematik felsefesiyle başlar. 1887’de savunduğu doktora tezi sayı kavramı üzerinedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sartre “kendisi-için-varlık” ile “kendinde-varlık”ın yönelimsel ilişkisine dayanan bir biçimde kurulan “insani gerçekliği” (la realité humaine) Heidegger’in “dünyada olma” (Inder-Welt-Sein) kavramıyla eşitleyerek betimler.

Yanıt Açıklaması: Derrida’nın 1967’de yayınladığı eserlerde mevcudiyet metafiziği kapalı bir sistem olarak tarif edilir. Bu sistem içinde gösterge (genel olarak dil) bir türev, mevcudiyetin bir modifikasyonu olarak ele alınmıştır. Bunun anlamı dilin işlevinin mevcudiyetten söz etmek, onu yansıtmak, göstermek, temsil etmek olduğudur. Metafizik, varlığa özgü olanı bilgi nesnesi olarak ele alır. Derrida’nın Grammatolojiye Dair’de vurguladığı şey metafiziğin varlığı bilme arzusunun her zaman logos’a geri döndüğüdür.

Yanıt Açıklaması: Sartre varlıkbilimsel yaklaşımı düşünsel güzergâhının çeşitli uğraklarında geliştirmektedir, bu güzergâha birliğini veren temel sorun özgürlüğün olgusallıkla ilişkisi sorunudur. Sartre’ın düşünsel yolculuğunu üç uğrakta ele alabiliriz: Sartre’ın Husserl fenomenolojisinden yola çıkarak kendi özgün düşüncesini oluşturmaya çalıştığı ilk dönem felsefesi birinci uğraktır. Bu uğrakta Sartre henüz “özgürlük” “olgusallık” terimlerini kullanmıyor olsa bile, ikinci uğrakta “özgürlük” ve “olgusallık” ilişkisini tartışmak için gerekli kavramsal zemini keşfetmektedir. Bu aşamada bilinç ile dünya ilişkisi “yönelimsellik” , “aşkınlık” gibi terimlerle ele alınmaktadır. Sartre’ın felsefi güzergâhının ikinci uğrağı Varlık ve Hiçlik’tir. Burada özgürlük ile olgusallığın ilişkisini kapsamlı bir biçimde temellendiren fenomenolojik bir varlıkbilim ortaya koyar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Onu Fransız edebiyat gündemine taşıyacak olan eseri 1938’de yayınladığı Bulantı (La nausée) adlı romanıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Levinas felsefenin yanı sıra sinagogda Talmud yorumları da yapmıştır, felsefe dışı yazıları Talmud geleneğine duyduğu ilgiyi yoğun bir biçimde yansıtır. Söyleşilerinde ona bu ilgiyi aşılayan kişinin savaş sonrasında birden karşısına çıkan Monsieur Chouchani adında bir kişi olduğundan bahseder. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Adalet Levinas’a göre ilkin “yasaların uygulanması”, “insanlar arasında eşitliğin tesis edilmesi”, “evrensel eşitlik ilkesi” değildir, adalet eşitlikten önce kökensel bir deneyime, yüzün konukseverce kabul edildiği bir konuşma deneyimine dayanır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Derrida’nın neden dekonstrüksiyon gibi bir stratejiyle ortaya çıktığını anlamak için onun Heidegger’le ilişkisini dikkate almak gerekir. Heidegger’in varlık tarihine ilişkin saptamaları, 1930’larda metafiziğin kapanışına vurgu yapması, metafiziği destrüksiyona tabi tutma gereğinden söz etmesi, düşüncenin böylece metafizik varsayımlardan serbest kalabileceği yeni bir çağa girebileceğimiz umudunu taşıması, Derrida’nın dekonstrüksiyonu icadına ilham kaynağı olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bütünlük ve Sonsuz’da etik ilişki sonucunda özgürlüğün sorgulanmasına ve haklılaştırılması gereğinin görülmesine yol açar.Doğru cevap B'dir.