Çağdaş Felsefe 2

Yanıt Açıklaması: Ereignis, Heidegger’e göre, varlıkla düşüncenin birbirini sahiplenmesi olayıdır. Bu öyle bir olaydır ki, içinde bizi varlık tarihinin dışına çıkaracak, yeni a priori’leri, varolanların deneyimlenmesini önceleyen ön kavrayışı taşır. Başka deyişle, artık tüm varolanlarla ilişkilerimizi dolayımlayacak olan bir tarzı icat eder, ilk kez ortaya çıkarır.  Ereignis öznenin kendi iradesiyle meydana getirdiği bir olay değildir, “olay olur” “başa gelir.” Fakat Heidegger onda bir geri çekilme, geriye doğru bir adım olduğunu da belirtir. Ereignis, ilksel, orijinel sözü söyleyiş olayıdır; bu sayede bir yer açar. Bir yerin açılması, bir beliriş yerinin aydınlanması, varolanların bu ışık altında belirmesi için gereklidir. Burada fenomenolojik bir sahne açılır, bu sahne gerçeğin taklidi olarak görülebilecek bir oyunun sergilendiği bir sahne değildir. Ereignis’in gerisinde bir temel yoktur, zemini bir uçurumdur.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılda Husserl’in değer kuramını takip eden pek çok düşünür bu kuramı Kantçılığa ciddi bir alternatif olarak görmüşlerdir. Ama bu kuram çeşitli se- beplerle gözden düşürülmüştür: Pozitivistlerin etik önermelerin anlamsız olduğu tezi, Heidegger’in değer kuramının özne nesne karşıtlığına dayandığı gibi felsefi eleştiriler yüzünden gözden düştüğü iddia edilebilir. Fakat siyasi bir açıdan bak- tığımızda da değerlere dayalı ahlâkın hiyerarşik bir dünya yarattığı saptanabilir.

Yanıt Açıklaması: Üçüncü önemli soru kozmolojik bir sorudur: “Evren nedir?” İşte Yaratıcı Tekâmül bu soruyu yanıtlamak için kaleme alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Aksiyolojinin Husserl’in duygular kuramının bir parçası olduğunu görmekteyiz. Etik aksiyolojiden daha fazlasıdır, zira etik yalnızca doğru değerlendirmelerle ilgilenmez, temsilin doğruluğunu (doksik öge) ve istemi (eylem yönünde çabalama) de hesaba katmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: Bergson Neo-Darwinciliğin kalıtımla bir bireyden diğer bireye aktarılanın bir tohumda arızi bir biçimde meydana gelen değişiklikler olduğunu ve doğal seçilimin hayatta kalmaya uygun olmayan içgüdüleri eleyeceğini kabul eder. Evrimin zaman aldığı fikrini de. Kabul etmediği şey yaşamsal güdülerin basit bir birikim sonucunda meydana geldiğidir.

Yanıt Açıklaması: Mistisizm ile ilgili verilen bilgilerden tamamı Bergson'un görüşleri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Kendimi başkasının yerine, başkasını kendi yerime koyabilmem yaşayan bedenimle yaptığım bir şeydir. Bu eşleşme sayesinde başkasını yalnızca benimki gibi yaşayan, algılayan bir beden olarak değil, aynı zamanda da bir alter ego olarak kendi bilincime sunarım. Buna Husserl eşsunum (apprezentation) der. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bahsedilen tüm eserler Bergson'a aittir.

Yanıt Açıklaması: Husserl’in felsefi yolculuğu matematik felsefesiyle başlar. 1887’de savunduğu doktora tezi sayı kavramı üzerinedir. 1891’de Aritmetik Felsefesi’ni yayınlar. Husserl bu kitapta mantıksal çözümlemenin temel bazı önermelere dayandığını, bu önermelerde (örneğin nicelik, yoğunluk, zaman ve mekân gibi) basit, tanımlanamaz bazı kavramların, basit ilişkilerin ve ilişkisel kavramların (eşitlik, analoji, derecelenme, bütün, parça, nicelik ve birlik gibi) ortaya çıktığını söyler.

Yanıt Açıklaması: Heidegger’e göre bize belirenler varolanlardır, varolanın varlığı, hatta varlığın kendisi ise belirmez. Varolanın nasıl belirdiğini araştırmak için varolanın varlığını kurucu öğelerine çözümlememiz gerekir. Böyle bir çözümleme yaparak örneğin bir sandalyenin ne olduğunu, onu sandalye yapan şeyin ne olduğunu anlayabiliriz ama sandalyenin bize sandalye olarak belirmesinin koşulunu tüm felsefi derinliğiyle kavramış olmayız. Bunun için, varlığın kendisini nasıl anladığımızı da açıklayabilmek gerekir. Heidegger’e göre felsefe bilim değildir. 1930’larda felsefeyi, destrüksiyona tabi tutularak aşılması gereken metafizik bir gelenek olarak tanımlayan Heidegger, “düşünce”nin dönüştürücü ve kurtarıcı gücüne inanır. Bu anlamda “düşünce”, bilimsel faaliyetin aradığı kesinliğe benzer bir kesinlik aramaz; onda bir zaaf olarak görülemeyecek bir muğlâklık bulunur. Düşünce sorgular. Bilimin nihai işi olgularladır; “düşünce” ise varlığın anlamı sorusuyla uğraşır, varolanların belirişinin öznenin bilincinde değil, varoluşta, tarihte, olayın kendisinde bulunan a priori koşullarını inceler. Dahası, Heidegger’e göre varlığı anlama duygulanımlarla iç içe geçer. Örneğin Platon’un varlık anlayışı erosla, Aristoteles’in varlık anlayışı hayretle, Spinoza’nın varlık anlayışı sevinçle, Kierkegaard’ınki kaygıyla modern çağın varlık anlayışı ise sıkıntı duygusuyla iç içe geçmiştir. Varlık insana bu duygulanımlarda açılır. Tüm öncüller doğru olduğundan cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Varlık ve Zaman’da Dasein varlığı anlayan, varlığın anlamı sorusunu soran bir varolan olarak diğer varolanlardan ayrılır. Dasein analitiği dediğimiz girişimin bir başka adı da Egzistansiyal Analitik’tir. Dasein’ın varlığının temel hali “dünyada olma”dır. Dasein’ın dünya içre olanlarla ve başka Dasein’larla ilişkisinin, onlara yönelişinin ontolojik temeli “ilgi”dir. Verilen tüm öncüller doğru olduğundan yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bergson on yedinci yüzyıldan beri düşünceye hâkim olan metafiziğe mesafe alarak pozitif bilimlere yönelir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Fenomenolojik redüksiyon gündelik hayatımızda içinde bulunduğumuz doğal tavrın aşılması, düşünümsel bir tavıra geçilmesi anlamına gelir. Fenomenolojik redüksiyon epistemolojik bazı normları koyar. Örneğin, tikel bir bilime veya sağ- duyuya ait “doğal” bilginin fenomenolojik çözümlemelere girmemesi gerektiği ısrarla vurgulanmıştır. Başka deyişle, Husserl bu bilgi türlerini askıya alan, devre dışında bırakan bir usul olmadan fenomenoloji yapamayacağımızı söyler.

Yanıt Açıklaması: Sürem” fikrinde yalnızca “süreklilik”, “varlıkta devam etme” anlamları bulunmaz; süren yıpranmaya, eskimeye, yaşlanmaya, yok olmaya karşı direnirken değişmekte, devinmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Fenomenolojik redüksiyon gündelik hayatımızda içinde bulunduğumuz doğal tavrın aşılması, düşünümsel bir tavıra geçilmesi anlamına gelir. Fenomenolojik redüksiyon epistemolojik bazı normları koyar. O¨rneğin, tikel bir bilime veya sağduyuya ait “doğal” bilginin fenomenolojik çözümlemelere girmemesi gerektiği ısrarla vurgulanmıştır. Başka deyişle, Husserl bu bilgi türlerini askıya alan, devre dışında bırakan bir usul olmadan fenomenoloji yapamayacağımızı söyler. Bu usule de “fenomenolojik redüksiyon” veya epokhe der.

Yanıt Açıklaması: Mantıksal yapının deneyimde önşekillenmesini açıklamak

Yanıt Açıklaması: Madde idealist bir biçimde kavrandığı zaman temsile indirgenir. Realist kavrayışa göre ise madde bizde temsillerin oluşmasının sebebidir fakat kendisi temsil değildir

Yanıt Açıklaması: “Dasein” Heidegger’in “bizim kendisi olduğumuz varolan”a verdiği addır.

Yanıt Açıklaması: Husserl’in etik üstüne 1908-1914 yılları arasında verdiği dersler Etik ve Değer Kuramı Üzerine Dersler adıyla (Husserliana XVIII) yayınlanmıştır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşamın özdeşliği tüm varolanların aynı amaca yönelmesiyle sağlanmaz, bir itkiden kaynaklanır. Bergson buna hayat hamlesi (élan vital) adını verir. Doğru yanıt C seçeneğidir.