Çağdaş Felsefe 2

Yanıt Açıklaması: Batı kültürünün iki heterojen kaynağı vardır: Eski Yunan’daki sonlu evren anlayışı ve vahiyle gelen sonsuz fikri. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sartre bilincin içine kapalı bir içkinlik alemi değil, bir aşkınlık, dışarıya doğru bir hareket olmasını, onda tözsel, kurucu bir ben’in bulunmamasını, kısacası bilincin yönelimselliğini Varlık ve Hiçlik’te “hiçlik” ve “özgürlük” olarak yorumlar.

Yanıt Açıklaması: Sartre’a göre bilinçte saf, transandantal bir ego yoktur. Fakat böyle bir ego’nun yokluğu, bilincin transandantal işlevini ortadan kaldırmaz, ancak bu işlev sayesinde dünya bilince belirmektedir. Bilincin yönelimselliği dünyanın bilince belirişini koşullar. Kısacası, dünyanın bilince belirmesini açıklayabilmek için transandantal egonun varlığına ihtiyacımız yoktur. Bilinç saf bir ego tarafından idare edilmediği ha^lde transandantaldir, yani bilincin yönelimsel yapısı olmasaydı, dünya bilince beliremezdi. Transandantal bir egonun örgütlemediği bilinç bir güçler, karmaşık yönelimler oyununa benzer; psikolojik bir ego ve şeyler bunun sayesinde belirir, ortaya çıkarlar. Ego’nun Aşkınlığı’nda Sartre bilincin çeşitli katmanlarını betimler. Bilinç ilk, en alt katmanında düşünümsel değildir, düşünülmemiştir.

Yanıt Açıklaması: 1967 yılında, henüz otuz yedi yaşındayken Derrida Yazı ve Fark , Ses ve Fenomen ile Grammatolojiye Dair ; başlıklarını taşıyan üç eser yayınlamıştır. Yazı ve Fark son on yılda edebiyat ve felsefe alanında, Emmanuel Levinas, Georges Bataille, Michel Foucault, Sigmund Freud, Edmund Husserl, Edmond Jabes, Antonin Artaud gibi figürler üstüne yazılmış makaleleri bir araya getiren bir derlemedir. Grammatolojiye Dair Jean-Jacques Rousseau’nun çağının, yani modernliğin logos merkezci olduğunu gösteren dekonstrüksiyonlar içerir.

Yanıt Açıklaması: Olmaktan başka türlü.

Yanıt Açıklaması: Olmaktan başka türlü. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Varlık ve Hiçlik yaklaşık 800 sayfalık bir “fenomenolojik varlıkbilim” denemesidir. İkici bir başlangıç noktası vardır. Ne bilinç (kendisi-için-varlık) dış gerçekliğe (kendinde-varlık) ne de dış gerçeklik bilince indirgenebilir. Bununla birlikte, ne biri ne de diğeri aralarındaki ilişkiden bağımsız olarak betimlenebilir. Aslında Varlık ve Hiçlik’in çıkış noktası da yönelimselliktir.

Yanıt Açıklaması: Pekiyi bendeki bu fikir, fikri olduğu sonsuz varlığın özünü yakalayabilir mi? Descartes bu soruya olumsuz bir yanıt verir: Ben bu fikir yoluyla o varlı- ğa ancak dokunabilirim; onun varlığından emin olduğum hâlde, onu yakalayıp ne olduğunu kavrayamam. İşte metafizik arzu ile yöneldiğim başka da tıpkı Descartes’ın Tanrısı gibi ona yönelen fikri veya temsili aşar. Bu onun sürekli bir biçimde ona yönelen ve onu anlamlandıran bilinci aşması, ondan taşmasıdır. Burada bir “özne” ortaya çıkıyor, kendi kendisiyle çakışan ve bu sayede dünyaya hâkim olan bir özne değildir bu, taşıyamadığını taşıyan bir öznedir.

Yanıt Açıklaması: Levinas 1930’da Fransa’da Husserl’in Fenomenolojisinde Görü Kuramı başlıklı ilk kitabını yayınladı.

Yanıt Açıklaması: İnsan ne doğada ne de toplumda ihtiyaçlarını kolayca, mücadele etmeksizin kar- şılayamaz. Pratik alanda kıtlık vardır, kaynaklar herkes için yeterli değildir. Sartre bunu “Her toplum kendi ölülerini seçer.” diyerek ifade eder: Kimin yetersiz besleneceğine, bakımsızlıktan öleceğine üst sınıflar karar verirler. Kıtlık her zaman eksiklikten kaynaklanmaz, teknolojik gelişme de kıtlığa yol açabilir. Örneğin teknolojik gelişme iş kıtlığı ortaya çıkarabilir. Bir toplumda fazlalık olarak görülmek, o toplum için risk haline gelmektir. Kıtlık insanları karşılıklı olarak birbirini olumsuzlama ilişkisi içine sokar. Eğer pratik alandaki kıtlık bireysel praksislerin birbirini olumsuzlamasına yol açıyor ve böylece insan insanın kurdu oluyorsa toplumsal bir özgürlüğe nasıl yol açılabilir?

Yanıt Açıklaması: Levinas’a göre etik, siyaset ve Tanrı’nın anlamı evrensel yasa ve kurallarla ilgili meselelere indirgenerek çözümlenemez, adalet her türlü evrenselliğin tekillikle sınanmasını gerektirir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Derrida siyaset felsefesinde toplumsal yaşamı, onun siyasi örgütlenişini temellendiren, meşrulaştıran kuramları göz önüne alır. Hem liberal toplumsal sözleşme kuramlarını hem de devleti nesnel tinin gelişimiyle ilişkilendiren Hegelci devlet kuramını eleştiriye açar. Ona göre hukukun dayandığı temel, kurucu bir edimin performansından başka bir şey değildir. Ulus devletin temeli olarak inşa edilen mitik anlatılar aslında olmayan şeyleri varederler. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Performatif edimler bir iş yapan edimlerdir. Örneğin, “Bu geminin adı bundan böyle Titanik’tir.”; “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.”gibi. Bu önermeler önceden varolan bir durumu kayda geçirmiyorlar, o durumu meydana getiriyorlar. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yönelimsellik bilincin dünyaya erişimidir. Varlık ve Hiçlik’te de Sartre’ın ilk eserlerinde olduğu gibi, bilincin dışarıya, dünyaya yönelimsellik sayesinde çıktığı savlanır. Burada da bilinç aşkın (transcendant) bir varlıkla ilişkidir. Başka deyişle, özne şeyler dünyasını tamamen kurma gücüne sahip değildir. Bilinç dünyayı yaratmaz, dünya zaten bilinçten bağımsız olarak varolan aşkın bir varlık olduğu için bilince belirir. Ancak bu belirişin bilinçten bağımsız olmadığını da söylemek lazımdır. Bilinç yönelimsel olmasaydı dünyayı tecrübe edemezdi. Kısacası, bilinçte bilincin kendisi olmayan bir varlık ifşa olur. Veyahut, bilinç yönelimsellik özelliği sayesinde onu kendisine ifşa eder. Bu varlık bilinç onu ifşa ettiğinde, bilince zaten bilinçten bağımsız olarak varolan bir varlık olarak verilir. Sartre’a göre dünyanın bilince belirişinin zemini olan kendinde-varlık saydam değildir, katıdır, masiftir, yaratılmamıştır, olumsaldır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Derrida adalet fikrine kararcı (decisionist) bir bağlamda başvurur. Özgür karar veya egemen karar bir açmaz içinde verilir, açmazı oluşturan şey, yürürlükte olan yasa ve tarihsel normların hem hesaba katılması gereği hem de bunların tekillikle ilişkide askıya alınması gereğidir. Adalet fikri bu açmaza bir tekillik tecrübesi olarak girer; onda kurucu bir rol oynar.Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sartre’a göre içe dönüş (introspection) genel olarak yanıltıcı bir yöntemdir, zira bilinç kendisini şeylerle ilişkisinden bağımsız olarak bilemez ve ego düşümün bir ürünüdür

Yanıt Açıklaması: Yazı ve Fark son on yılda edebiyat ve felsefe alanında, Emmanuel Levinas, Georges Bataille, Michel Foucault, Sigmund Freud, Edmund Husserl, Edmond Jabes, Antonin Artaud gibi figürler üstüne yazılmış makaleleri bir araya getiren bir derlemedir. Grammatolojiye Dair Jean-Jacques Rousseau’nun çağının, yani modernliğin logos merkezci olduğunu gösteren dekonstrüksiyonlar içerir. Ses ve Fenomen ise Husserl fenomenolojisi üzerine yazılmış bir denemedir. Bu eser Derrida’nın felsefesinin önemli kavramlarını tohum şeklinde içerir. Bu felsefe fenomenolojiden doğmuş, önde gelen bir biçimde, Husserl’in ve Fransa’da hep onunla birlikte okunan Heidegger’in düşüncesinin terimleriyle işaretlenmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Varlık ve Hiçlik’te de Sartre’ın ilk eserlerinde olduğu gibi, bilincin dışarıya, dünyaya yönelimsellik sayesinde çıktığı savlanır.

Yanıt Açıklaması: Derrida külliyatı yaklaşık elli kitabı içerir.

Yanıt Açıklaması: Derrida’nın bu dönemde söylediği şeyler “post-yapısalcılık” olarak anılan şeyin de temelini oluşturur. Dekonstrüksiyon Heideggerci varsayımlarla çalıştığı gibi, yapısalcı bir düşünme biçimiyle de beslenir fakat ulaştığı yeni dil kavrayışı sayesinde yapısalcılığı da “metafizik” içinde konumlandırır. Örneğin Grammatoloji’ye Dair’de Claude Lévi-Strauss ve Saussure gibi yapısalcı düşünürler de yazı karşısında söze öncelik tanıdıkları için metafizik geleneğin içine yerleştirilirler. Aslında yapısalcıların eleştirilmesinin sebebi, onların dili statik bir kurallar bütünü olarak düşünmesidir. Derrida bu kuralların olumsallığı yok saymalarını, değişik etkiler yapabilecekleri bir zamansallığa dayanmamalarını eleştirir.