Çağdaş Felsefe 1

Yanıt Açıklaması: Dili kullanırken de kullandığımız kuralları ve diğer kuralları izlediğimizde de bunun nedenine ilişkin bir sorgulama, en nihayetinde bir bilginin açığa çıkarılması ile değil, “bizim basitçe böyle yaşadığımız” gerçeğine gelip dayanır. Söz konusu kuralların ve diğer pek çok inancımızın arkasında “yaşam biçimlerimiz” bulunmaktadır. Dil oyunları söz konusu yaşam biçimleri içerisinde oynanır.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel önermelerin duyu deneyimiyle karşılaştırılması atomsal bir varsayımın doğruluğuna karar vermekle sınırlandırılamaz. Quine’a göre karşılaştırmanın bir tarafında duyu deneyimi yer alırken diğer tarafında ise bilimsel önermelerin tamamı yer almaktadır. Quine’in savunduğu bu yaklaşım bütüncüllük (‹ng. holism) olarak adlandırılmaktadır. Quine bu yaklaşımı bir başka metaforla aktarmaya çalışır: İnsan bilişi bir inançlar ağı gibidir. Topkı bir örümcek ağındaki her bir parçanın diğerleriyle doğrudan ya da dolaylı bir bağ içerisinde olması gibi bizim inanç ve kanaatlerimizin hiçbiri de tek başına değildir. Hemen tamamı dünyayla (duyusal deneyimle) dolaylı bir bağ içerisindedir. Bu itibarla herhangi bir inancımızda bir değişiklik olması diğerlerini şu ya da bu biçimde etkilemektedir. IV.             İnsan bilişinde inanç ve kanaatlerimiz birbirinden kopuktur. Her biri tek başına yer almaktadır. İfadesi Quen’in bütüncüllük açıklamasına uymadığından doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Quine “var olmayanın bilmecesi” ad›n› verdiği sorunun çözümü için Russell’ın belirli betimleyicilere ilişkin kuramından yararlanır. Quine buradan hareketle, “tekil bir terimi içeren bir ifadenin anlamlı olması için bu terim tarafından adlandırılan bir şey olmalıdır.” ifadesinin geçerliliğini yitirdiğini söyler. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein' göre felsefe, alışık olunduğu üzere, gerçeklik, Tanrı, ölümsüzlük, iyi ve kötü gibi sorunlarla uğraşmak durumunda değildir. Çünkü zaten bu konular ve sorunlar dilin yanlış kullanımından doğmuşlardır. Felsefenin dil ile ilgilenmemesi gibi bir durum söz konusu değildir. Hatta kendisi, "dil oyunları" kavramını ortaya atan kişidir. Bu yüzden III numaralı ifade yanlış bilgi içermektedir. Bunun dışındaki ifadeler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Frege'nin projesi dil felsefesine önemli katkılar sağlamıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Austin ölümünden sonra yayımlanan Sense and Sensibilia ( Duyum ve Duyumlanabilirler ) başlıklı kitabında, duyu verilerine dayalı algı anlayışını eleştirir. Eleştirisinin merkezinde yanılsamaya dayalı kanıtlama yer alır.

Yanıt Açıklaması: Ayer’a göre ahlaki kavramlar “sadece sahte-kavramlardır”. Belli bir eylemi yapmanın yanlış olduğunu söylediğimizi düşünelim. “Çalmak ahlaken yanlıştır.”, “İnsanları öldürmek ahlâken yanlıştır.” vb. Ayer’a göre olgusal olarak söz konusu eylemi ifade etmekten fazla bir şey söylemiş olmayız. “Ahlâken yanlıştır.” ifadesi sadece söz konusu önermeye ilişkin bizim tavrımızı belirtir. Bu itibarla “ahlâken yanlıştır” ya da “ahlâken doğrudur” gibi ifadeler ünlem bildiren ifadelerden ya da tonlamalardan farklı değildir. Bu durumda doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Carnap daha sonra Jena Üniversitesi’ne geçti ve uzay ve zamana ilişkin aksiyomatik bir dizgeyi savunduğu bir tez yazdı. Tezi fizik bölümü fazla felsefî, felsefe bölümü de fizikle ilgili bulunca felsefe bölümünden Bruno Ba uch’un gözetiminde Kantçı görüşlere daha yakın yeni bir tez yazdı.Bu tez 1922 yılında Kant Studien’in bir ek sayısında Der Raum (Uzay) başlığı ile yayımlandıı.Bu çalışmasında Carnap biçimsel, fiziksel ve algısal veya görsel uzaylar arasındaki ayrımları netleştirmeye çalıştı.

Yanıt Açıklaması: Carnap 1931 yılında öğrenim dili Almanca olan Prag Üniversitesi’nde profesör olarak göreve başladı. Kendisinin en tanınmış eseri olan Logische Syntax der Sprache’yi (Dilin Mantıksal Dizimbilimi) burada kaleme aldı ve 1934 yılında yayımladı. Bu eserinde “hoşgörü” ilkesini de ortaya attı. Bu ilkeye göre “doğru” olarak adlandırılabilecek bir dil veya mantık söz konusu olamaz. Herkes amaçlarına uygun olan dilsel bir biçimi benimsemekte özgürdür. Bu doğrultuda doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Austin, “A Plea for Excuses” başlıklı yazısında önerdiği yönteme ilişkin görüşlerini sunar. Yazının genel olarak konusu sorumluluktur.

Yanıt Açıklaması: Alfred Tarski'nin doğruluk kuramı, nesne dili ile üst dilin birbirinden ayrılmasına dayanır.

Yanıt Açıklaması: Euklidesçi olmayan geometrilerin bir modele sahip olabileceğini ilk kez Eugenio Beltrami (1835 - 1900) ortaya koydu. 1868 yılında yazdığı, Essay on the interpretation of non-euclidean geometry (Euklidesçi olmayan geometrinin yorumlanması üzerine deneme) adlı eserinde Beltrami 3 boyutlu Euklides geometrisi içerisinde, 2 boyutlu Euklidesçi olmayan geometri için bir model ortaya koydu. Bu model, sahte küre adı da verilen ve bir traktriksin (ingilizce : tractrix ; tüm teğetleri eşit uzunlukta olan eğri) asimptotu (matematiksel bir fonksiyonla elde edilen sonuçların yaklaştığı, ama asla erişemediği sayısal değer) üzerinde döndürülmesi ile elde edilen bir yüzeydi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein'a ait olan ve tanımı yapılan yöntemin adı örnekleyerek (göstererek) tanımlamadır.

Yanıt Açıklaması: Mantıksal pozitivistler, güçlü ve zayıf doğrulanabilme arasında bir fark olduğunu düşünmüşlerdir. Güçlü doğrulanmada eldeki veri, söz konusu önermenin doğrulanabilmesi için kesin bir sonuç vermektedir. Zayıf doğrulanmada ise bir olasılıktan söz edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ryle'a göre farklı sözcük ve ifadelerin farklı bağlamlarda farklı içermelere sahip olması, sistemli bir muğlaklık yaratmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ryle'a göre sistemli muğlaklık sadece sözcükler ve karmaşık ifadelerle sınırlı değildir. Gramere ilişkin inşalarda da bu muğlaklık etkili olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Popper viyana çevresinin toplantılarına katılsa da kendisinin grubun bir mensubu olarak kabul etmeyen düşünürdür.

Yanıt Açıklaması: 1950’li yılların ortalarında Austin, Harvard ve Berkeley Üniversiteleri’nde ziyaretçi öğretim üyesi olarak bulundu. 1955’te Harvard’da verdiği dersleri How to Do Things With Words başlığı ile yayımlandı.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel gelişimin mantıksal pozitivistlerin ya da Popper’ın düşündüğü gibi mantıksal bir biçimi olmadığını ve bilim cemaatinin değerlerinin belirleyiciliğini ön plana çıkaran Thomas Kuhn The Structure of Scientific Revolutions adlı eserinde devrimler yoluyla değişen bir bilim anlayışını savunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ryle’a göre bir ifadenin anlamı, o ifade tarafından kast edilen bir şey değildir. Anlamları veya kavramları dille bütünleşik olarak düşünülen veya söylenilen, içinde ayırt edilen fakat dilden koparılıp ayrılamayan şeyler olarak ele almak daha doğrudur. Söz konusu anlamlar ve kavramlar, tam bir cümlenin birliğe sahip anlamı içerisinde farkına varılan fakat o anlamdan bağımsız olarak var olamayan şeylerdir. Onları, katkıda bulundukları anlamla ilişkileri içerisinde ele almaktan başka bir yol yoktur. Kavramları ve anlamları kendi başlarına, yalıtılmış şeyler olarak düşünmek, dilin bazı kullanımlarının bizi yanıltmasının bir sonucudur. Dolayısıyla, ifadeleri ancak bazı şeylere karşılık geldikleri sürece anlamlı olduklarını söylemek kabul edilebilir bir görüş değildir.