Çağdaş Felsefe 1

Yanıt Açıklaması: İkinci boyuta göre ise yargıda, özne konumunda olan kavram içerisinde yüklem konumunda olan kavram içeriliyorsa söz konusu yargı, analitik içerilmiyorsa sentetik olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Sağduyuya dayalı kanaatlerimize güvenimiz, asla bir felsefî ilkeye olan güvenimizle kıyaslanamaz. Çünkü felsefecilerin sağduyuya dayalı bilgilerimize önceliği olan ve daha güvenilir bir bilgi türüne sahip olduklarını düşünmek için geçerli bir sebebimiz yoktur. Moore, neden bu nokta üzerinde bu kadar durmaktadır? Moore’un mücadele ettiği ve karşı çıktığı felsefe geleneği, söz konusu sağduyuya dayalı önermeleri sorgulayan bir tür idealist felsefedir.

Yanıt Açıklaması: Frege’nin ele aldığı türde özdeşliklerin zorunlu olup olmadığı vb. konular Russell’dan Wittgenstein’a, Quine’dan Kripke’ye pek çok analitik felsefeci tarafından tartışmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Metafiziğin elendiği, bilimin mahiyeti, yöntemi ve sınırları konusundaki tartışmaların odakta yer aldığı ve hepsinden önemlisi, dilin ve anlamın, felsefenin merkezine yerleştiği analitik gelenek içerisinde bu felsefecilerin yaklaşımlarınca örneklenen bir gerilim, en başından beri var oluşundan ders kitabında bahsedilmiştir. Dolayısıyla doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: İnsancıl idelleri ve düşünce özgürlüğünü savunan yazıları ile 1950 Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Poincaré, 1880’lerden itibaren geometrinin aksiyomlarının ne olgusal bir içeriğe sahip olduğunu ne mantıksal bir zorunluluğu ifade ettiğini ne de sentetik a priori yargılara dayanmakta olduğunu ancak örtük tanımlar olduğunu savunmuştur. Hilbert’te benzer bir biçimde, geometrinin  aksiyomlaının tanımlar olduğunu ifade etmştir.  Matematiğin mantığa indirgenmesini savunan iki önemli ad, Russell ve Frege, bu yaklşımlara karşı çıkmışlar ve uzun bir süre geometrinin aksiyomlarının tanımsal olmayacağını konusunda, Poincaré  ve Hilbert'i ikna etmeye çalışmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Moore’un ve Russell’ın 20.yüzyılın başlarında, kendilerini içinde buldukları ve karşı çıktıkları felsefi yaklaşımlar, genel olarak, idealizm olarak adlandırılabilir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: “Sezar” adını taşıyan nesne

Yanıt Açıklaması: Erken dönem gerçekçi yaklaşımlarında gerek Moore, gerekse Russell, gündelik yaşamda karşımıza çıkan nesnelerin varlığına inanmamız gerektiğini düşünüyorlardı. Bunun yanı sıra, soyut nesneler olarak adlandırabileceğimiz sayılar, kümeler, bağıntılar da var kabul edilmeliydi. Son olarak da, düşüncemize konu ettiğimiz herhangi bir nesnenin bir tür varlığı olması gerektiğini düşünüyorlardı. Bu tür nesneler arasında Pegasus, Fransa'nın kralı gibi gerçekte mevcut olmayan nesneler de vardı. Russell ilk dönemlerde savunduğu bu çokçu ve aşırı gerçekçi yaklaşımı, zaman içerisinde terk etmiştir. Gündelik yaşamda karşımıza çıkan nesnelerin kurucu unsurlarına ilişkin görüşlerini, mantıksal atomculuk olarak adlandırılan bir kuram dahilinde ele almıştır. Matematiğin mantığa indirgenmesi projesinde, Peano'nun ve Frege'nin çalışmalarını ilerletmiştir. Mevcut olmayan nesnelere bir tür varlık atfetme zorunluluğunun, dilin mantığının doğru bir biçimde konulamamasından kaynaklandığını düşünmüş ve kendisinden sonra ve analitik gelenek üzerinde, oldukça etkili olan belirli betimleyiciler kuramını geliştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Peirce, yorumlayan olmaksızın bir işaretin bir nesneye işaret etmeyeceğini düşünmektedir. Örneğin, bir çavuşun emriyle belli hareketleri yapan askerlerin davranışı, enerjik yorumlayanlardır, bir işaretle karşılaştıklarında belli bir fiziksel eylemi gerçekleştirirler.

Yanıt Açıklaması: I ile gösterilen boşluğa D, II ile gösterilen boşluğa D, III ile gösterilen boşluğa D ve IV ile gösterilen boşluğa Y gelmelidir.

Yanıt Açıklaması: Frege’nin gerçeklik anlayışının merkezinde, bizim inançlarımızdan ve kanaatlerimizden bağımsız düşünceler yer almaktadır. Söz konusu bu düşüceler, dilde önermelerle ifade edilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İnanmak ve şüphe etmek ne demektir? İlişkili de olsalar inanmak ve şüphe etmek edimleri arasında farklar olduğu ortadadır. Peirce, inanmak ve şüphe etmek arasında, farklılıklar tespit etmiştir. Öncelikle inanmak ve şüphe etmek esnasında yaşanılan duygu farklıdır. İkinci olarak, genellikle şüphe etmekten kaçınmamız ya da şüpheden kurtulmaya çalışmamıza rağmen bir inanca sahip olmaktan dolayı bir rahatsızlık duymayız; ta ki bu inancımızı sarsan bir şeyle karşılaşana dek. Üçüncü ve belki en önemlisi, inanmak ya da inanç oluşturmak bir alışkanlık iken şüphe etmek böyle bir alışkanlığın olmaması durumuna karşı gelir. Bir inanca sahip olmak, sizi belli bazı şartlar altında, belli bazı davranışları sergilemeye hazır ya da yatkın hale getirir. İnanmak bir, alışkanlığa sahip olmak demektir.  Bu alışkanlıklar, yaptığımız belli eylemlerin belli amaçlara hizmet edeceğini bekleyerek bu dünyada güvenle hareket etmemizi sağlar.

Yanıt Açıklaması: A priori

Yanıt Açıklaması: Moore sağduyuya dayalı önermeler olarak adlandırdığı bir grup önermeyi ayırt etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein, içinde yaşadığı çağın ve geçmiş çağlardan o güne aktarılan felsefi^ sorunların çözümü için anahtarı mantıkta görmektedir. Felsefenin sorunlarının ortaya konulmasının kendisi felsefi^ bir sorundur ve bu sorunların ortaya çıkmasının nedeni, dilin mantığının yanlış anlaşılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Moore’un görüşleri arasında, Wittgenstein’ın özellikle etkilendiği bir başkası ise bugün, Moore Paradoksu olarak anılmaktadır.Paradoks, “Yağmur yağıyor ama ben yağmur yağdığına inanmıyorum.” biçimindeki bir ifadenin barındırdığı çelişki ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein, imparatorlukların tasfiye olduğu, eski düzenlerin yıkıldığı ancak yenisinin kurulamadığı, sahte, ikiyüzlü, yapay vb. yaklaşımların kültürel ve politik yaşamda etkili olduğu bir dönemde yaşamıştır. Buna göre, doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Friedrich Ludwig Gottlob Frege, sayal (nicel, kardinal ; ingilizce : cardinal) sayıyı (kümenin eleman sayısını gösteren doğal sayı) nasıl ele almakta ve nasıl tanımlamaktadır? Bunu anlayabilmek için öncelikle birinci düzey ve ikinci düzey biçimsel mantık arasındaki ayrıma dikkat etmemiz gerekir. Birinci düzey niceleme mantığında niceleyiciler, değişkenleri nicelerler. Bir başka deyişle, “tüm x’ler için” ya da “bazı x’ler için” biçimindeki ifadelerden başka niceleyiciler, birinci düzey mantıkta yer almaz. İkinci düzey niceleme mantığında ise yüklemlerin de nicelenebildiğini görürüz. Bir bakıma ikinci düzey mantık, sadece yüklemlerin kaplamlarındaki nesneler hakkında değil, bizatihi yüklemlerin kendileri hakkında konuşabildiğimiz bir mantıktır. Frege, sayal sayıları ikinci düzey yüklemler mantığında tanımlamaktadır. Dogru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Euklides, "Unsurlar" adlı eserini M.Ö. 300 yıllarında yazdı. İnsanlık tarihinin en ünlü ve belkide en çok okunan kitaplarından birisi olan bu kitap, beş aksiyoma dayanarak pek çok geometri teoreminin ispat edilmesini içeriyordu.