Çağdaş Felsefe 1

Yanıt Açıklaması: Aristoteles, Gottlob Frege ve Kurt Gödel ile birlikte gelmiş geçmiş en büyük dört mantıkçıdan birisi olarak kabul edilen Polonyalı mantıkçı ve matematikçi Alfred Tarski'dir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mantıksal pozitivistler çalışmalarının bilimin bilim olmayandan ayrılması, bilimin doğrulanabilen önermeler ile özdeşleştirilmesi gibi savların geliştirilmesini sağlamışlardır. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Wittgensten, ölümünden sonra yayımlanan ikinci önemli eseri Felsefi Soruşturmalar'da Tractatus'ta savunduğu bazı görüşleri kıyasıya eleştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Temel önermeler, adların dolaysızca ilişkilendirildiği basit önermelerdir. Temel önermelerin önemli bir özelliği ise doğruluk değerlerinin bir başka önermeden türetilememesidir. Bir başka deyişle, temel önermelerin doğruluk değerleri birbirlerinden bağımsızdır.

Yanıt Açıklaması: Mantıksal dizimbilimin amacı, işaretlerden oluşan bir dizge oluşturarak mantıksal çözümlemenin sonuçlarını bir muğlaklığa yol açmaksızın tam olarak ifade edebilmektir

Yanıt Açıklaması: Russell

Yanıt Açıklaması: Euklides, Unsurlar (İng. Elements) adlı eserini, M.O¨. 300 yıllarında yazdı. İnsanlık tarihinin en ünlü ve belki de en çok okunan kitaplarından birisi olan bu kitap, beş aksiyoma dayanarak pek çok geometri teoreminin ispat edilmesini içeriyordu. 1. Bir noktadan bir başka noktaya doğru bir çizgi çizilebilir (veya iki noktadan bir doğru geçer). 2. Bir doğru çizgi üzerinde sonlu ve sürekli bir doğru parçası çizilebilir (veya iki nokta arasındaki sürekli doğru sonludur). 3. Belli bir noktayı merkez ve herhangi bir uzunluğu yarıçap olarak alarak bir çember çizilebilir (veya bir noktadan eşit uzaklıktaki noktaların geometrik yeri, bir çemberdir). 4. Tüm dik açılar birbirine eşittir. 5. İki doğru bir doğru ile kesildi¤inde, kesenin bir tarafında oluşan iki iç açının toplamı 180 dereceden küçükse, bu iki doğru bu 180 dereceden küçük açıların bulunduğu tarafta kesişir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Frege’nin aritmetiği mantıksal olana indirgeme projesi, hem sayıların tek tek tanımlanmasını hem de sayıların sırasının yakalanmasını içermektedir. Tek tek sayıların saf mantıktan nasıl türetilebileceğini ortaya koymaya çalışmıştır. Frege, bu çalışmalarının sonucunda aritmetiğe ilişkin tüm doğru önermeleri biçimsel bir dizge içerisinde temsil etmeye çalışmıştır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Viyana Çevresi olarak anılan topluluğun faaliyetleri, 1920’lerin başından 1930’ların ortalarına kadar yayılır. Topluluk, fizikçi ve felsefeci Moritz Schlick’in önderliğinde 1924’ten 1936’ya kadar, düzenli olarak haftalık toplantılar yapmışlardır. Bu açıklama doğrultusunda doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu dogmalardan ilki analitik ve sentetik önermeler arasında keskin bir ayrım olduğu; ikincisi ise anlamlı ifadelerin dolaysız deneyimle bire bir karşılaştırılabilecek basit önermelere çözümlenebileceği dogmasıdır. Bu dogmalardan ilki, bilim adamları ile felsefeciler arasında bir işbölümünü de beraberinde getirmektedir. Bilim adamları sentetik doğruların peşine düşerken, felsefeciler mevcut terimleri analitik tanımlar yoluyla açık hale getirmekte, mantıksal çıkarımların biçimlerini ortaya koyarak doğru düşünmenin araçlarını ortaya koymaktadırlar. İkinci dogma, gerek Hume’un deneyimin duyusal izlenimlerle başladığı fikrine, gerekse mantıksal pozitivistlerin doğrulanabilirlik ilkesine dayandırılabilir. İki dogma birbiriyle ilintilidir çünkü analitik önermelerin bulunması sentetik önermeler için bir sınır durumunu ifade etmekte, ayrıca analitik önermeler karmaşık sentetik önermelerin unsurlarına çözümlenerek duyu deneyimiyle karşılaştırılabilir basit önermelerin elde edilebilmesine olanak sağlamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Moore, Principa Ethica adlı eserinde, ahlak felsefesinde doğalcı yaklaşımlara karşı çıkar ve kendinden sonra gelen meta-etik tartışmalarında belirleyici olur. Moore, felsefi kanıtlamaların, kendisinin doğalcı yanılsama olarak adlandırdığı bir sorunla malul olduğunu ifade eder. Bu sorunun kaynağında, bir terimin belli bir kanıtlama dahilindeki kullanımının, söz konusu terimin tanımı ile karıştırılması yatar. Ahlak felsefesi tartışmalarında bu sorunla, özellikle iyi teriminin tanımlanmasında karşılaşılır. Ahlaki kanıtlamalar genellikle şu şekilde ifade edilir. Bir şey belli başlı özelliklere haiz ise iyi olduğu kabul edilmelidir. Farklı ahlaki anlayışları savunan düşünürlere göre bu özellikler farklılık gösterebilir. Örneğin, hazcı yaklaşımın savunucularına göre hoş, haz veren şeyler iyidir. Moore, bu kanıtlamaların bir geçerliliği olsa dahi bize, ''iyi''nin tanımını vermediklerini öne sürer. Bir özellik olarak ''iyi'', Moore göre tanımlanamaz. Sadece ne olduğu gösterilebilir ve bu gösterme üzerinden kavranılabilir. ''A iyidir eğer B özelliğine sahipse'' biçimindeki ifadeler, B özelliğinin neden iyi kabul edildiğini açıklayamadığı için sadece ''iyi''nin tanımlamasını ertelemiş olur. Moore'un ''iyi''nin tanımlanamaz olduğuna dair kanıtlaması, genellikle açık soru kanıtlaması olarak anılır. Moore, ''Haz veren bir şey aynı zamanda iyidir'' biçiminde bir ifadeyi ele alır. Eğer bu ifade ''iyi''nin tanımını içeriyorsa ''Bir şeyin haz verici olması iyi midir? sorusu ile ''Bir şeyin haz verici olması haz verici olması mıdır?'' sorusunun aynı anlama gelmesi ve anlamca eşdeğer olması gerekir. Moore göre ilk soru gayet anlamlıdır ve bir içeriği vardır. ; öte yandan ikinci soruya kolayca 'evet' cevabı verilebilir. İlk biçimdeki sorular açık sorulardır. ''Haz veren'' yerine hangi özellik konulursa konulsun  bu durum değişmez. Moore bu kanıtlaması sonucunda, değer kavramının çözümlenmesine yönelik tüm girişimlerin başarısızlığa mahkum olduğunu ifade eder. Eğer değer kavramının çözümlemesi olanaklı olacaksa, yukarıda sözü geçen soru ve ifadelerin aşikar olması beklenir ki böyle bir durum söz konusu değildir. Bir başka biçimde ifade edersek, eğer iyi kavramı başka bazı kavramlarla çözümlenebiliyor olsa, iyi kavramını içeren analitik ifadelerin bulunması gerekir ki Moore, tam olarak böyle analitik ifadelerin bulunmadığını iddia etmektedir. Sonuç olarak ''iyi''yi diğer sözcükleri kullanarak tanımlayamayız. Sadece bir eyleme veya bir şeye işaret ederek ''İşte bu iyidir.'' diyebiliriz. Moore'un bu kanıtlaması, sadece değer kavramı ile sınırlı tutulmayabilir. Bazı düşünürler, Moore'un burada altını çizdiği sorunun başka çözümlemeler için de geçerli olacağını söylemektedirler. Dolayısıyla tartışma, ahlak felsefesi alanıyla sınırlı olmayıp çözümlemenin olanağına dair bir tartışmaya dönüşmektedir.  Moore'a göre iyi, doğal olmayan bir özelliktir. Bunun anlamı, iyinin ampirik veya bilimsel olarak test edilmeyeceği veya doğrulanamayacağıdır. İyi kavramı, doğa bilimlerinin sınırlarının dışında kalmaktadır. Hal böyle ise iyi ile ilgili bilgimizin kaynağı, bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. İyi, duyusal deneyimin sınırları içerisinde algılayıp kavrayabileceğimiz bir  özellik değil ise bir şeyin iyi olup olmadığını iddia ederken neya dayanmaktayız? Moore, bu noktada dolaysız bir bilgi edinme biçimi olarak ahlaki bir görüntüden söz eder. Ahlaki bilgiler, kendiliğinden aşikar önermelerdir ki ispatları ya da değillemelerinin ispatları söz konusu değildir.

Yanıt Açıklaması: Harward

Yanıt Açıklaması: Ryle benzer bir düşünüşle zihnin, bedenin dışında ve ötesinde bir başka “şey” olmadığını, bir insanın zihninden bahsettiğimizde onun davranışlarının ve etkinliklerinin belli bir düzenlenişinden söz etmekte olduğumuzu söyler.

Yanıt Açıklaması: Mantıksal pozitivizmin metafizik karşıtlığının nedeni metafiziksel tezlerin yanlış olmaları değildir; anlamsız olmalarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ayer’ın yaklaşımı, duygusalcı ahlâk kuramı olarak adlandırılır. Ayer’ın görüşü kabul edilirse ahlâki konularda üzerinde tartışılacak nesnel bir içerik de söz konusu değildir. Felsefe tarihi boyunca felsefecilerin geliştirmeye çalıştıkları ahlâk felsefeleri de bu felsefecilerin hissettiklerinin ifade edilmesinden başka bir şey değildir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: “On What There is?” adlı makalesinde Quine, varlıkbilimle ilgili tartışmasına “var olmayanın bilmecesi” adını verdiği bir sorunla başlar. İki felsefeci (ya da iki kişi) birbirlerinden farklı ontolojilere sahip olabilirler. Birisine göre bir şey varken, diğerine göre o şey var olmayabilir. Ancak ikinci kişi var olmayan şey hakkında tartışmaya girmek isterse, kullandığı dil ister isteme o var olmayan şeye gönderme yapacaktır. Bu durumda da var olmadığını düşündüğü şeyin var olmadığını söylerken, öncelikle o şeyin var olduğunu ifade etmek durumunda kalacaktır. Quine’ın bu konuda seçtiği örnek Pegasus’tur. “Pegasus yoktur.” dediğimde özne konumundaki “Pegasus” teriminin işaret ettiği bir nesne olarak Pegasus’tan söz etmek durumundayımdır. Quine bu sorunun çözümü için Russell’ın belirli betimleyicilere ilişkin kuramından yararlanır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Moore'un duyusal deneyimin özel oluşundan hareketle geliştirilen kuşkucu yaklaşımları eleştirdiği eseri A Defence of Common Sense dir.

Yanıt Açıklaması: Tarski nesne dili (ing. object language) ile üst dil (ing. metalanguage) arasında bir ayrım yapar ve doğruluk yüklemini üst dilde tanımlar.

Yanıt Açıklaması: Pozitivizm (ispatçılık veya olguculuk), felsefeye bir terim olarak Auguste Comte (1798-1857) taraf›ndan kazandırılmıştır. İnsanlık tarihinin veya toplumların geçtiği üç aşamanın sonuncusunu adlandırır. Comte’a göre, insanlık gelişimi sürecinde üç aşamadan (safhadan) geçer: Teolojik, metafiziksel ve pozitivist. Olgucu veya pozititivist aşamada insan aklı, görüngülerin nedenleri konusundaki arayışını bırakır ve fenomenleri belirleyen yasaların belirlenmesi ile yetinir. Mutlak olana dair aray›fl, yerini göreli kavramlara bırakır. Bilim, gerçekliğe yaklaşan/yakınsayan bir etkinlik olarak düşünülür. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Austin, konuşmanın kendisini bir eylem türü olarak çözümlemesiyle tanınır.