Tarih Felsefesi 2

Yanıt Açıklaması: Verilen görüş Mill’in savunduğu bir anlayıştır.

Yanıt Açıklaması: Verilen görüş Burckhardt’a aittir.

Yanıt Açıklaması: Marx gökten yere inen Alman felsefesinin tersine yerden göğe çıkılmasından söz eder. Yani etten ve kemikten insanlara varmak için, insanların söylediklerinden, tasarımlarından, düşüncelerinden yola çıkılmaz; gerçek etkin insandan yola çıkılır, bu tasarımların kendileri de insanların bu gerçek yaşam süreçlerinden hareketle ortaya konulabilir. Bu yüzden ahlak, din, metafizik ve ideoloji ve bunlara tekabül eden bilinç biçimleri artık özerk biçimlerini yitirirler. Bunların tarihi yoktur, gelişmeleri yoktur; tersine, maddi üretim biçimlerini ve üretim ilişkilerini geliştiren insanlar, bunlarla birlikte düşüncelerini ve düşüncelerinin ürünlerini de değiştirirler.

Yanıt Açıklaması: Novalis, tarihselcilik (historism) sözcüğünü, terime de olumlu bir anlam yükleyerek ilk kez kullanan kişidir.

Yanıt Açıklaması: Carl Gustav Hempel’in “örtük yasa” kavramı Neopozitivist bir görüş olup, bununla kastettiği şudur: Tarihsel bir olguyu açıklamak için kullanılan yasa herkesçe bilindiği gerekçesiyle açıklamalarda çoğu kez dile getirilmez ama açıklamalarda örtük olarak bulunur. Örneğin tarihte savaşan iki devletten birinin diğerini yenme nedeni olarak “eşit silahlanmış iki ordudan sayıca fazla olanı sayıca az olanını yener” biçimindeki örtük yasa dile getirilebilir.

Yanıt Açıklaması: Anti pozitivist tarih anlayışına göre doğa matematiksel analiz yoluyla incelenebilir oysa tarihte matematiksel olmayan insan eylemleri vardır. Bu anlayışa göre tarih ampirik (deneysel) yöntemlerle incelenemez.

Yanıt Açıklaması: Tarihte mutlak bir anlam bulunamaycağını ileri süren, tarihin bütününe ilişkin getirilen yorumların yine belirli bir çağın tinselliğine göreli olduğunu savunan ve tarih felsefelerini olanaksız gören tarihselci anlayışlar vardır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılın en önemli düşünürlerinden birisi olan George Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) felsefe tarihinde Mutlak İdealizmin düşünürü olarak bilinir .

Yanıt Açıklaması: Hegel’e göre “insaıın özgürlüğü özgürlüğünün bilinciyle aynı şeydir, yani özgürlüğün gelişmesi bilinçliliğin gelişmesidir” ve kavraıın zorunlu aşamalarının ya da anlarının (uğraklarının) birbiri ardına mantıksal bir süreç içinde gelişmesidir. Hegel felsefesinde özgürlük, özgürlüğün bilinciyle aynı anlama gelir.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyıl başlarnda çizgisel tarih anlayışını eleştiren döngüsel tarih anlayışı Oswald Spengler (1880-1936) ve Arnold Toynbee (1889-1975) ile yeniden gündeme gelmiştir. Spengler çizgisel tarih anlayışlarının tarihte bir erek aradıklarını oysa tarihte bir erek olduğunu varsaymanın anlamsız olduğunu ileri sürmüştür. Ona gö- re tarih tıpkı doğa gibi kör rastlantılı süreçlerin rol oynadığı bir alandır. Durağan olmayan veri: Zaman serisini oluşturan değişkenin zaman içinde yukarı yada aşağı yönde anlamlı bir hareketi bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Schopenhauer için tarih ve felsefe bir arada olamaz.Felsefe değişmeyeni konu edinir oysa tarih değişen olaylar yığınıdır ve bu anlamda tarihin felsefesi olanaksızdır.Ayrıca Schopenhauer’e göre tarih rastlantılı sonuçlardan oluştuğu için tarihte bir nesnellikten sözedilemez.

Yanıt Açıklaması: Pozitivist felsefeciler tarihçilerin sadece olguları belirleme ve derleme çabalarını kendi bilim idealleri açısından eksik görüyorlardı. Çünkü pozitivist bilim anlayışına göre yasalar bulunmadan salt olguları belirleme bilimsel olarak düşünülemezdi. Önemli olan olguları açıklamaktı.

Yanıt Açıklaması: Doğa biliminde bir olayın nedeni ile başka hangi olayın bu olayın ortaya çıkmasına sebep olduğu kastedilir. Oysa tarihte durum farklıdır. Sözgelişi ‘Brutus Caesar’ı neden bıçakladı’ diye sorduğumuzda, ‘Brutus’u Caesar’ı öldürmeye iten düşünce neydi, Brutus ne düşündü, neden böyle bir karara vardı?’ demek isteriz. Tarihçi için bir olayın nedeni eylemiyle bu olaya neden olan kişinin zihnindeki düşüncedir yani olayın içidir. Başka bir deyişle tarihçi için bir olayın nedeni bu olayın kendisidir.

Yanıt Açıklaması: Romantiklerden Novalis tarihselcilik sözcüğünü terime olumlu bir anlam yükleyerek ilk kez kullanan kişidir.

Yanıt Açıklaması: Sartre bahsedilen eleştirilerde yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles’ten Kant’a kadar olan bilgi kuramları bunu başaramazlar çünkü bu bilgi kuramları insan aklını tarihsel ve psikolojik öğelerden bağımsız olarak ele almışlardır. Oysa Dilthey’ a göre akıl tarihseldir. Çünkü akıl tarihsel-psikolojik bir varlık olarak insanın aklıdır. Bu yüzden de Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi’ ne bir yanıt olarak Tarihsel Aklın Eleştirisi adlı yapıtını yazmak istemiştir.

Yanıt Açıklaması: Marx’ın insan tasarımı onun insanı değerli gören insan anlayışına da temel olmuştur ve onun insanı değerli bulan anlayışı yine onun pek çok düşüncesinde bulunabilir. Bu anlamda hümanizm onun felsefesinin tamamına sinmiştir. Bir çok yapıtında insan emeğinin sömürüsüne karşı çıkması bu insan anlayışından doğmaktadır. Doğru cevap c'dir.

Yanıt Açıklaması: Fichte, Kant felsefesini devam ettirmek istemiştir. Bu bağlamda Science of Knoıvledge adlı yapıtında felsefenin kendisini apaçık bir bilim hâline zorunlu olarak yükselteceği bir yol keşfetmek zorunda olduğunu söyler.

Yanıt Açıklaması: Verilen tanım Hermeneutik yöntemidir.

Yanıt Açıklaması: Kierkegaard’a göre Hegel’in yaptığı gibi dünya tarihi üzerine kurulan bütün kavramsal sistemler saçma spekülasyonlardan ibarettir. Çünkü eğer gerçekten de ilerleyen bir dünya tarihi sürecinin varolduğu savı doğruysa, gerçekten basamaklı olarak gelişen bir tarihsel süreç varsa bizler bu tarihin belirli bir basamağında ya da belirli bir zaman noktasında bulunuduğumuz için bu tarihsel sürece ilişkin hakikatin tümelliği üzerine hiçbir şey söyleyemeyiz.