Tarih Felsefesi 2

Yanıt Açıklaması: Friedrich Nietzsche Tarihsicilik sözcüğünü tarihi mutlak ve zorunlu olarak ele alan idealist ve materyalist felsefelerin tarih anlayışının eleştirisi bağlamında ilk kez kullanan düşünürdür.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyıl düşünürlerinden Popper de Rothacker gibi tarihsicilik terimini olumsuz anlamda ele alarak ve tarihsiciliği eleştirerek bir tarih felsefesinin olanağını yadsır. Popper Tarihsiciliğin Sefaleti adlı yapıtında tarihsiciliği geleceğe ilişkin kehanetlerde bulunan bir düşünce olarak ele alır. Popper’e göre tarihsici bir kader anlayışı düpedüz hurafedir ve insanlık tarihinin akış yönünü ne bilimsel ne de başka bir yolla tahmin etmek olanaksızdır.

Yanıt Açıklaması: Kierkegaard, Hegel’in akılcı ve mutlakçı tarih anlayışına, kavramsal sistemlerine ve soyut mantıksal kuramlarla tarihi ilerleyen ve basamaklardan oluşan bir süreç olarak görmesine karşı çıkar. Diğer seçeneklerde verildiği gibi tarihi soyut ya da tümel değil; daha somut, gerçek yaşam ve varoluş açısından ele alır.

Yanıt Açıklaması: Nietzsche; ilerlemeci, akıl ve erek gibi mutlak kavramlara dayalı tarih anlayışını eleştirir. Tarih ona göre ilerleme ve erek, belirlenmiş bir gelecekle veya nesnellikle, tek ve evrensel biçimde açıklanamaz. Bu Nietzsche’nin bilgi kuramsal açıdan idealistleri ve pozitivistleri eleştirisidir.

Yanıt Açıklaması: Schopenhauer’e göre tarih sahnesinde tümel olan bir şey yoktur, her şey bireysel ve tikeldir. Tarihte tümel ve genel olan bir olgudan hareketle tekil olayın tam açıklamasını vermek olanaksızdır oysa bilimlerde durum, tam tersine tümel olandan hareketle tekilin açıklamasını vermek biçiminde olur.

Yanıt Açıklaması: Carr’a göre tarihte olgular arasında neden-etki ilişlkileri kurulabilir. Tarih çalışması da olguların nedenleri üzerine bir çalışmadır. Ama tarihin rastlantıya dayalı olgular dizisi olmaması tarihsel kaçınılmazlığın olduğu anlamına da gelmez.

Yanıt Açıklaması: Doğa biliminin hizmetinde bulunan felsefe diye de tanımlanan pozitivizm olgular arasındaki bağlantılara yönelir.

Yanıt Açıklaması: Tarih alanı değişenler alanıdır, felsefe ise her zaman aynı kalan, değişmeyen ve tümel olanın bilgisidir diyen düşünür Arthur Schopenhaouer’dur.

Yanıt Açıklaması: Verilen görüş çağdaş görüşü benimseyen Frankfurt Okulu anlayışıdır.

Yanıt Açıklaması: İngiliz felsefeci Robin Collingwood tarihin konusunun düşünülmüş olmakla tarihin konusu olabileceğini ileri sürmüştür. Ona göre her tarihsel döneme egemen olan ideler vardır ve biz her bir dönemi o dönemlere egemen olan düşünceyi kavradığımızda anlarız. Tarih her zaman düşünülmüş olan şeylerin, düşüncelerin tarihi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hegel’e göre her tarih düşünce tarihidir aslında, çünkü Hegel’e göre insan düşünendir, insanca olan her şeyde düşünme vardır. Tarih felsefesinin işi de tarihte olmuş olan olayların nedenleri ve ilkeleriyledir.

Yanıt Açıklaması: Modern sonrası dönemde ortaya çıkan ve modern tarih anlayışını eleştiren çağdaş tarih eleştirileri postmodern tarih anlayışlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Verilen tarih sınıflandırması Nietzsche’ye ait bir görüştür: Anıtsal tarih insanların büyük başarılarının örnekler verilerek anlatıldığı tarihtir ve insanlığa büyük yararlar sağlar. Antik tarihte ise insanlığın başından geçenler içinde yaşadığımız çağın dünya görüşü açısından anlatılır. Eğitim bakımından asıl yararlı olan tarih ise eleştirel tarihtir. Çünkü bu tarih insanı zorlayıcı, baskı altında tutucu geleneklerden ve tarihe tutsak olmaktan kurtarır. Bu tür tarihte, tarihe bugünün yaşamının istek ve talepleri açısından bakılır. Tarih “gücü isteme”nin belirlemesi altındaki yaratıcı insanın geleceğe yönelik amaçları ve hedefleri açısından eleştirel olarak ele alınır.

Yanıt Açıklaması: Pozitivist felsefenin en büyük ismi Auguste Comte’dur. Comte, bilimlerin tarihi açıdan "pozitif bilim çağına girilmiş olduğu" iddiasındadır.

Yanıt Açıklaması: “Tarih süreci Tin’in özbilinci ve özgürlüğüne doğru aşamalı bir gelişmedir” görüşü Hegel’e aittir.

Yanıt Açıklaması: Nietzsche’nin tarih karşısındaki tavrı pratik, pedagojik denebilecek bir tavırdır. Tarih eğitiminin nasıl olması gerektiği konusunda yaşamaya hizmet edebilecek üç tür yararlı tarihten söz eder: anıtsal tarih, antik tarih ve eleştirel tarih.

Yanıt Açıklaması: Bir sistem filozofu da olan G.W.F. Hegel aynı zamanda Mutlak İdealizmin düşünürü olarak bilinir.

Yanıt Açıklaması: Pozitif felsefenin kuruluşunun tamamlanabilmesi için giderilmesi gereken tek eksiklik toplumun düzenlenmesi konusunda yararlı olabilecek pozitif bir toplumbilimin yani sosyolojinin kurulamamış olmasıdır. Pozitif toplum bilimin (sosyolojinin) kurulmasıyla bilimler tarihinin son aşaması tamamlanmış olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Nietzsche’ye göre çağının her şeyi tarihselleştirmesi ve insanı tarihe tutsak etmesi, insanlığın bir çürüme ve yozlaşma içine girmesinin nedenidir, çünkü kendisini tarihin ürünü olarak gören insan içinde yaşadığı kültürün değerlerini sorgulamaz. Bu da insanın yaratıcılığının önündeki en büyük engeldir.

Yanıt Açıklaması: “Her gerçeklik tarihtir ve her bilgi tarih bilgisidir”. Croce tarih bilimine ve tarih felsefesine de bu ayırımdan hareketle yaklaşır. Croce tekili tanıma etkinliğine tarihsel bilme der. İnsanın bütün bilme etkinliği de tekile yönelen bir tarihsel bilmeyle başlar, sonra buradan kavramı türetir. Bu tarihsel bilme etkinliği sırasında genel kavramlarımızı tekile ilişkin bilgimizden sezgisel olarak türetiriz. Bütün bu kavramlar insan tininin ürünleridir. Ama insan tini de bu kendi ürünü olan idelerce belirlenir, hatta bu idelerin ürünüdür. Çünkü tinsellik insanın ürettiği bir şeydir.