Tarih Felsefesi 1

Yanıt Açıklaması: Hugo Grotius hukuk felsefesinde önemli bir milat olarak kabul edilen Savaş ve Barış Hukuku Üzerine adlı yapıtında, pozitif hukuk ile doğal hukuk arasında bir ayrım yapar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Descartes'e göre tarihsel bilgi seçilmiş olayların bilgisidir. Bu tarihçinin öznelliğinin yanında, materyal eksikliğinden kaynaklanabilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İbn Haldun Bicaye, Tilimsan, Fas ve Granada'ya gitmiş çeşitli görevler üstlenmiş ancak Bağdat'a gitmemiştir.

Yanıt Açıklaması: “ İbn Haldûn, yazdığı Mukaddime adlı eserini toplamda altı bölüme ayırarak ele almış ve tartışmaya açmıştır. ” İlk bölüm genel çerçeve ile insana ait medeniyetin, bu medeniyetin sınıflarının ve dünya üzerinde kapladığı yerlerin ne kadar olduğunun anlatılmasından oluşur. İkinci bölümde, kırsal-yani göçebelik ya da yerleşiklik farkı gözetilmeksizin, geçimlerini tarımdan, hayvancılıktan, ilkel biçimlerde sağlayan ve şehirde değil, arazide yaşayan-toplulukların medeniyetleri (İbn Haldûn’un ifadesiyle ‘bedevî umrân’), kabileler ve ilkel ya da ‘vahşî’ topluluklar gibi konular ele alınır. Üçüncü bölüm, devletleri, hanedanlıkları, hilâfeti, yönetimi ve devlet örgütlenmesindeki aşamaları ve çeşitli konumları konu alır. Dördüncü bölüm, İbn Haldûn’un şehirlerdeki toplulukların medeniyetleri-yani ‘hadarî umrân’, memleketler ve şehirler üzerine görüşlerini içerir. Beşinci bölüm ilimler, sanatlar, geçim, kazanç ve kazanç yolları üzerine bir tartışmadan oluşur. Altıncı bölüm, ilimleri, ilimlerin elde edilmesini ve öğrenilmesini konu alır.

Yanıt Açıklaması: Toshihiko Izutsu, İslâm’ın gelişiyle, varlıklar arasında yeni bir ilişkinin kurulduğu ve kavramların yüklendikleri anlamlarla birlikte birbirleriyle tamamen farklı ilişkilendirildiği yeni bir sistemin, yani yepyeni bir evren kavrayışının ortaya çıktığını savunur. Bu yüzden E seçeneğinde belirtilen tespit yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: Rönesans’ta felsefeyi yapanlar ve işleyenler Ortaçağ’daki gibi din adamı değil, yazarlar, araştırmacılar, üniversitelerin öğrencileri olmuştur. Diğer seçenekler Rönesans döneminde dikkat çeken noktalardır.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik etkinliklerde mutlakiyetçi bir devlet değil, devletin denetim ve düzenlemelerinden bağımsız olma isteği anlayışı vardır.

Yanıt Açıklaması: Kozmogoni; Antik Yunan dilinde “evren”, “düzen” anlamlarına gelen kosmos ile, “doğum”, “oluşum”, “köken” gibi anlamları karşılayan goneia sözcüklerinin birleşiminden oluşan, “evrenin kökeni hakkında ortaya atılmış bilimsel kuram ya da efsane temelli açıklama” anlamında kullanılan bir terimdir. “İnsan her şeyin ölçüsüdür; olanların olduklarının, olmayanların, olmadıklarının” sözü Protagoras’a aittir. Tyrannos, ya da daha bilinen biçimiyle tiran, halkını silah gücüyle yöneten, kendini toplumunun üzerinde görerek vatandaşına karşı sorumluluk duygusuyla hareket etmeyen, zorba bir yönetici olarak tanımlanabilir. Yukarıdaki maddelerden I ve III doğrudur.

Yanıt Açıklaması: İslam'da adaletin uygulanmasının temel dayanağı, Platon’da olduğu gibi, daha çok bilgi sahibi olmakta ve bilgelikte odaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Voltaire tarihi, 'Düşünceler tarihi', 'Sanatlar tarihi', 'Doğa tarihi' ve 'Olaylar tarihi' şeklinde dört alt dala ayırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Vico, yaşadığı dönemde hak ettiği ilgiyi ve değeri görmemiştir. Descartes’ın açık açık küçümsediği filolojiyi-tarihsel olaylar hakkında haber almamızı sağlayan bilimi- felsefî bilim düzeyine yükseltir. Eleştiri yöntemini sonuna kadar kullanan Vico, tarih düşüncesini yazılı otoritelere bağlılıktan kurtararak, özgün, bağımsız, bilimsel veri çözümlemesiyle, unutulan doğrulukların yeniden ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bilgi kuramına daha geniş bir yer ayırmış, yaygın felsefi kanının darlığıyla soyutluğunu eleştirmiş ve Descartesçılığın bilimsel-metafizik düşüncesine misilleme yapabilecek düzeye erişmiştir. Bilginin bilimselliğiyle paralel biçimde, tarih, bilimsel araştırma temeline dayanmalı, nesnellik aranmalı ve sistematik bir yapı biçiminde serimlenmelidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İslam tarihçiliğinde-ilk dönemde ve sonrasında etkisini koruyan bilgi anlayışı temelinde- örneklerine sıklıkla rastlanan yöntem, rivâyet toplama ve derleme yöntemidir. Bu yönteme göre, rivâyetlerin dayandığı kaynakların sağlam-yani rivâyeti aktaranın kişi özelliklerinin yeterli- olması, o rivâyetlerden derlenen tarih haberlerinin de doğruluğunun temellendirilmesi için gereklidir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İlk modern tarih filozofu sayılan Giambattista Vico (1668-1744)’ya göre ancak birtakım hatalardan kendini koruyabilen tarihçi güvenilir bilgiye ulaşabilir: 1-Eskiçağ’a ilişkin yüceltici önyargılardan kurtulunmalıdır. 2-Ulusların kendini beğenmişliği, tarihçileri kendi tarihlerini yazarken nesnellikten uzak bir tutuma sürükler; oysa, olabildiğince uzak durulması gereken şey, öznelliktir. 3-Tarihçi bilginin kendini beğenmişliği: Akademik kafalar, Vico’ya göre, ilgilendikleri dönem ve kişilerin, tarihçinin yaşadığı dönemdeki fikir ve eylemlere sahip olduğu yanılgısına sık sık düşerler. Bu yanılgıyı önlemek için, tarihte her şeyin yeniden oluşturulduğu görüşünü benimsemek gerekir. 4-Kökenler konusundaki yanılgı: Farklı toplumlar benzer şeylere sahip olduklarında, tarihçi diğer ulusun kendi ulusunu taklit ettiği yargısına kolaylıkla varır; bu da diğer toplumları küçümsemeye/değersizleştirmeye yol açar. 5-Eskilerin, kendilerine daha yakın çağlar hakkında bizlerden daha bilgili oldukları önyargısı vardır. Bu önyargıdan kurtulmak, tarih verilerini bilimsel bir yaklaşımla yeniden değerlendirme olanağı sunmakta, bir bakıma, otoritelerin yönlendirmelerinden sıyrılarak nesnel/tarafsız karar vermeyi kolaylaştırmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Voltaire’e göre gerçek ve doğru tarih, belgelere dayanılarak yazılan tarihtir.

Yanıt Açıklaması: Rönesans (Renaissance), Fransızca’da “yeniden doğuş” anlamında kullanılan bir sözcüktür. Avrupa’nın Antikçağ Yunan kültürünü keşfederek yeniden kendisini inşa etmesi sürecinin de adıdır. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1688 yılında İtalya'da Napoli'de doğmuş olan Giambattista Vico (Giovanni Battista Vico), yayınladığı Yeni Bilim (La Scienza Nuova) adlı eserinde insanlık tarihi üzerinde geliştirilen bilinen ilk ampirik-temelli (ampirik : deneysel) kuramı geliştirmiş olmasından dolayı, tarih-yazıcılığında önemli bir yere sahiptir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kitâbu’l-İber, Et-Tâ’rîf ve Şifâu’s-Sâîl İbn Haldûn tarafından yazılan ve günümüze kadar ulaşan eserlerdir. Atabetü'l Hakayık, Yüknekli Edip Ahmet’in 12. yüzyılda yazdığı tahmin edilen manzum bir öğüt ve ahlak kitabıdır; Kutatgu Bilig ise Yusuf Has Hacib'e ait bir siyasetnamedir.

Yanıt Açıklaması: İnsanın doğa hakkında düşünsel yoldan genelgeçer ve kesin bilgilere ulaşabileceğini, evrenin matematik bir yapısı olduğunu ve usumuzun kavramlarımızla evrendeki nesnelerin kendileri arasında tam bir upuygunluk olduğunu ileri süren yaklaşım usçuluktur.