Tarih Felsefesi 1

Yanıt Açıklaması: İbn Sinâ ilimler sınıflamasında metafizik ve mantığı yüksek ilimler olarak olarak adlandırmıştır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Gazzâlî, El-Müstasfâ adlı yapıtında ilimleri salt aklî, salt naklî ve hem aklî hem naklî ilimler olarak genel açıdan üçe ayırmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Voltaire eserlerinde kilise dogmaları ve Fransız kurumlarını yoğun olarak hicvetmiştir. Voltaire’in hazır cevap ve sivri dilli tutumu başına çeşitli belalar açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Doğa ile us, evren ile zihin arasında uygunluk olduğunu öne süren düşünce akımı 'Usçuluk'tur. 17. yüzyıl usçularına göre bu uygunluk Tanrı'dan kaynaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Walsh’a göre tarih felsefesi kendi içinde ikiye ayrılır. İlki tarihte anlam, bütünlük, yasa, amaç gibi sorunları inceleyen tarih metafiziği; ikincisi de tarih çalışmalarında ortaya çıkan sorunları, tarihte araştırma yöntemi/yöntemleri, bilginin güvenilirliği, açıklama, kanıtlama vb. sorunları konu edinen analitik tarih felsefesidir.

Yanıt Açıklaması: İbn Haldûn kimi çevreler tarafından tarihçi, medeniyet-kültür tarihçisi, tarih kuramcısı olarak görülürken, başkaları tarafındansa sosyolog, ekonomist, kamu hukukçusu, siyaset düşünürü olarak değerlendirilir. Bu durum bize İbn Haldûn'un disiplinler arası çalışan bir bilim adamı olduğunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: Asıl adı Francois Marie Arouet olan Voltaire, Fransız Devrimi ve Aydınlanma hareketinde etkin bir rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: Sîre (çoğulu Siyer), İslâm dünyasında Peygamber’in biyografisi için kullanılan bir ortak addır (ıstılâh). Mağzâ (çoğulu Meğâzî) ‘savaş savaş yeri’ anlamında kullanılan bir sözcük olarak, Peygamber’in savaşlarının tarihine verilen bir ad hâline gelmiş olup zaman zaman Siyer ile birlikte eşanlamlı olarak kullanılmıştır ve bu iki ortak ad-bazen ayrı, bazen birlikte- Peygamber’in hayatı ile ilgili yazılmış yapıtlara isim olarak verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanma dönemi tarih anlayışı, kuşkuculuğu esas alarak, devlet ve din tarihinin merkeze konduğu tarih anlayışından uzaklaşmış, tanrıcı olmasına rağmen dini kapsam dışı tutmuş bir anlayıştır. Önemli özelliklerinden bir tanesi de doğanın tarihsel süreçleri belirlemede önemli bir rolü olduğunu kabul etmesidir. Ancak tarihin salt geleceğe ışık tutmak için yapıldığını savundukları söylenemez. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Rönesans dönemi tarih anlayışının, Ortaçağ'ın tek sesliliğinden kurtularak çok sesli olduğu, din dışı ögelerin hakim olmaya başladığı ve bu anlamda İlkçağlardaki tarih yazımına daha yakın olduğu söylenebilir. Ancak Rönesans dönemi tarihçileri, artık tarihi Antikçağ, Ortaçağ ve Yeniçağ gibi bir dönemlendirmeye tabi tutmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönem Patristik Felsefe ya da Apolijik dönem diye de anılmaktadır. Bu dönemdeki başlıca düşünce akımı gnostisizm; başlıca düşünürleri Kartacalı Tertullianus ve İskendiriyeli Clemens’tir. Ancak bu dönemde yazılanların önemli çoğunluğu Hıristiyanlığı eleştiren değil diğer inançlara karşı savunan yöndedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Macchiavelli, tarih yazıcılığının “devletler arasındaki düşmanlık ve ikiliklerin nedenleri”ni siyasi açıdan araştırması gerektiğini savunmuştur. Macchiavelli’ye göre olayları gerçek nedenleriyle anlatan böyle bir siyasi tarih yazımı, her şeyden önce geçmişi doğru olarak bilmeye şiddetle gereksinim duyan devlet yöneticilerine pragmatik bir hizmet sunacaktır. Bu çerçevede ele alınığında Macchiavelli'nin 'Gerçek' terimini daha çok siyasi bir içerikle kullanıdığı öne sürülebilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Mukaddime İbn Haldûn’un kapsamlı bir dünya medeniyetleri tarihi projesi olarak tasarladığı ve yazdığı Kitâbu’l-İber’in Giriş bölümü ile Birinci Kitap’ın toplamından oluşan kısmıdır ve bu kısımda ortaya koyulmuş düşünceler zamanla Kitâbu’l-İber’i gölgede bırakmış; İbn Haldûn’un ölümünden sonra onun üzerine yapılan hemen tüm çalışmalarda dikkatler daha çok Mukaddime üzerinde yoğunlaşmıştır, demek herhalde abartı olmaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Voltaire, ulusların kökenlerini anlatan hikayelerin nesiller arası bilgi aktarımı yoluyla oluştuğunu ve zamanla bu hikayelerin saçma unsurlarla dolduğunu öne sürer; Mısır, Fenike, Yunan ve Roma tarihlerinden örnekelrle bu savını destekler. Voltaire bu durumu nitelemek için “Sanıların Tarihi” terimini kullanır.

Yanıt Açıklaması: Voltaire, bir yandan “Tarih Felsefesi” adıyla yeni bir felsefe disiplinine içerik kazandırmaya çalımış ve Aydınlanma’da tarih düşüncesine yönelik olumlu tutumlar beslemiş, öte yandan, kuşkucu tutumunu koruyarak tarih bilgisine güvenmek için kanıtları olmazsa olmaz görmüş, böylece theoria-historia karşıtlığını aşma konusunda, 19. yüzyıl Alman İdealistleriyle karşılaştırıldığında, 'çekingen' bir düşünür profili çizmiştir.

Yanıt Açıklaması: İnsan doğasının bir özelliği olan korunma ve varlığını sürdürme gereksinimini karşılamak üzere, insanlar toplum halinde yaşar ve birbiriyle dayanışma içinde olurlar. Bu dayanışma ruhu için İbn Haldûn, asabiyet terimini kullanır.

Yanıt Açıklaması: Epistemoloji adını ilk kez açıkça kullanarak, insan bilgisinin kaynağı ve sınırları gibi sorunlarla hesaplaşma gerekliliğini savunmuş olan filozof John Locke'dir. Locke, bilginin kaynağı, doğruluğu ve sınırları sorunlarıyla çerçevesini çizdiği epistemolojiyi özel bir felsefe disiplini olarak öne çıkarır ve tanrı, evren, yaratılış, ruh-madde ilişkisi gibi konular üzerinde spekülasyonlar yapmadan önce, insan bilgisinin kaynaklarının, sınırlarının araştırılması, yani epistemolojinin temel sorunlarıyla hesaplaşılması gerektiğini savunur

Yanıt Açıklaması: Descartes’ın matematik-geometri temelli kesin bilgi anlayışını kendisine rehber edinerek, Etika adlı yapıtını geometrik düzen içerisinde kaleme alan Benedictus Spinoza, doğru bilginin “geçmişte olup bitmiş olanlara inanmakla” değil, her zaman “genel kavramlara dayanmakla” elde edilebileceğini savunmuştur.

Yanıt açıklaması yok