Tarih Felsefesi 1

Yanıt Açıklaması: Doğal varlık alanının tam karşıtı ‘‘tarihsel  varlık - alanı’dır. Bu varlık alanı da birçok bilimlerin kendisiyle uğraştığı bir alandır. Bu varlık alanına ‘‘tarihsel varlık alanı adının verilmesinin sebebi, bir yandan bu alanın insan grupları, sosyal birlikler arasında olup biten olayların alanı olması; öte yandan bütün insan eylemlerinin bir sonucunda ortaya çıkan başarıların bu alan içinde yer alması ve bütün bunların da oluş ve gelişme içinde bulunmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Augustinus’un tarih anlayışı, Antikçağ değil Ortaçağ boyunca Kilise’nin de resmî tarih görüşü olmuştur. Augustinus’un tarih görüşü, bir felsefe olmaktan çok, bir tanrıbilim (teoloji) olma özelliği gösterir. Ancak felsefe düzleminde Aristoteles’in yerleştirip yaygınlaştırdığı theoria-historia arasındaki karşıtlığı aşamamıştır. Hatta Augustinus’un kendisi dahi, bilgi alanlarını sınışarken, tarih yazımına (historiografya) gramerin yanında yer ayırmıştır. Augustinus, tanrıbilimsel unsurlarla örülü bu görüşleriyle, tarihi “tekerrürden ibaret” olmaktan çıkararak, onun bir daha tekrar etmeyecek olayların oluşturduğu bir defalık bir süreç olarak anlaşılmasına zemin hazırlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İslâm Medeniyeti’ndeki başlangıcı, El-Harezmî’de (780-850) örneği görüleceği üzere, İslâm âlimlerinin yaklaşık 10. yüzyılda ilimleri, Arap ilimleri (Ulûmu’l-Arabiyye) ve Arap olmayan ilimler (Ulûmu’l-Evâîl ya da Ulûm-u Gayri Arabiyye) biçiminde ayırdıkları zamandır (ElHarezmî 1895, s. 3). Bu sınıflamada ilk grubun içine dil, fıkıh, kelâm, tarih ve edebiyat; ikinci gruba ise felsefe, doğa bilimleri ve tıp dahil edilmiştir (a.y.).

Yanıt Açıklaması: Rasyonel düşüncenin gücüne inanan usçular, evrenin bir matematiği olduğunu ve insanoğlunun doğru yöntemleri kullanarak kesin bilgilere ulaşabileceğini savunmuşlardır. Bu bağlamda, bilimsel bir sonuca ulaşılamayacağını düşündükleri önermesi yanlıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Umrân İbn Haldûn’ a göre yeryüzünde insan topluluklarının kurduğu veya kurabileceği medeniyetlerin tümünü tanımlayan kavramdır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Bicâye, Tilimsan, Fas, Kuzeybatı Afrika’da şehir devletlerinin birbiri ardına kurulup yıkıldığı 14. yüzyılın başlıca bölgeleridir.

Yanıt Açıklaması: Visco’nun yapıtı, Magnum opusu, Yeni Bilim’i ilk kez 1725’te, aynı yapıtın gözden geçirilmiş ikinci düzenlemesini 1730’da yayınlayan ve son biçimini 1744’te yayına hazırladıktan sonra bu dünyadan göçen Vico, bu yapıtında işlediği temel savlarla, kendi görüşüne göre yeni bir bilimin temelini atmıştır; ulusların ortak doğasını araştırmaya yönelen bu yeni bilim, sonraki yorumlardan da anlayacağımız gibi, tarih felsefesinden başkası değildir.

Yanıt Açıklaması: “Çizgisel Zaman”, Yahudi Hıristiyan tarih anlayışıyla şekillenen yeni zaman anlayışı için sık kullanılan bir addır. Bu anlayışta, tarih olaylarının bir daha tekrar etmeyen, düz bir çizgi üzerinde sürekli belirli bir sona ya da hedefe ilerleyen yapıda oldukları düşüncesi ön plandadır.

Yanıt Açıklaması: Descartes’ın özce birbirinden ayrı iki töz sorununu “ara nedenci” (occasionalism) bir yaklaşımla çözmeyi deneyen Descartesçılardan Nicholas Malebranche, historik bilgiye “yüzeysel bilgi” yakıştırmasını yapar, hatta Adem’in bir tarihi olmadığını ve bir tarihe de gereksinmediğini belirtir.

Yanıt Açıklaması: Izutsu’ya göre, İslâm’ın gelişiyle, varlıklar arasında yeni bir ilişkinin kurulduğu ve kavramların yüklendikleri anlamlarla birlikte birbirleriyle tamamen farklı ilişkilendirildiği yeni bir sistem-yani yepyeni bir evren kavrayışı-ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanma adlandırmasıyla, aydınlanması beklenenin insan, aydınlatılması gerekeninse insan yaşamındaki anlam ve düzen olduğunu ileri süren düşünür, Macit Gökberk'tir.

Yanıt Açıklaması: Voltaire, tarihi kendi içinde şu alt dallara ayırmıştır: 1. İnsan hatalarını toplayan düşünceler tarihi, 2. Sanatlardaki ilerleme ve yaratıcılığın bilgisi olarak sanatlar tarihi, 3. Fizik biliminin gelişimini konu edinen doğa tarihi, 4. Olaylar tarihi-a. Kutsal Olaylar Tarihi, b. Kutsal Olmayan Olaylar Tarihi.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ Hıristiyan dünyasında Quadrivium, matematik, geometri, astronomi ve müzik alanlarını içerir; fizik quadrivium'a dahil değildir. Bu yüzden II'de belirtilen tespit yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: Mukaddime, Kitâbu’l-İber, Et-Tâ’rîf ve Şifâu’s-Sâîl İbn Haldûn tarafından yazılan eserlerdir. Ruh Kasidesi ise İbn Sînâ'ya aittir. İbn Sînâ bu yapıtında, insanın bu dünyaya gelişini, yaratılış öğretisini ve kutsal kitaplara da geçen bazı efsaneleri kendi felsefi görüşü doğrultusunda yorumlayarak açıklamaya çalışmıştır.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıl Avrupa’da “Aydınlanma” yüzyılı olarak kabul edilir. Aydınlanma hem ilk kez Tarih Felsefesi adının kullanıldığı hem de tarihsel varlık alanına ve tarihin verdiği bilginin değerine ilişkin düşüncelerin değiştiği bir dönemdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İnsan doğasının bilimi olarak “psikolojiye” işaret eden David  Hume’a göre, tarih, psikolojiye bağımlıdır ve doğanın kendisi gibi, doğanın bir parçası olan insan da nedensellik yasalarına bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Toshihiko Izutsu, İslâm’ın gelişiyle varlıklar arasında yeni bir ilişkinin kurulduğu ve kavramların yüklendikleri anlamlarla birlikte birbirleriyle tamamen farklı ilişkilendirildiği yeni bir sistemin, yani yepyeni bir evren kavrayışının ortaya çıktığını savunur. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Tarihu’r-Rusûl ve’l-Mülûk adlı eser Tâberî tarafından yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Voltaire tarihi kendi içinde, düşünceler, sanatlar, olaylar ve doğa tarihi olmak üzere dört dala ayırır. Evren tarihi bunlardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: Fernand Braudel 20. yüzyılda yaşamış Fransız bir tarihçidir. Annales okulunun gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Doğru cevap D'dir.