Siyaset Felsefesi 2

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir. Denkleştirici veya düzeltici adalet ise, dağıtıcı adaletin aksine, kişilerin özel durumlarını, yeteneklerini göz önünde bulundurmadan davranmayı gerektirir. Ancak burada uygulama alanı sadece hukuksal alandır. Bir başka deyişle, denkleştirici veya düzeltici adalet Aristoteles’e göre, hukuki ilişkide taraf olanların eşit muamele görmesini gerektirir (Güriz 2001, s. 8). Örneğin adam öldüren birinin bu suçunun cezasını çekmesi, sözleşme yapanın sözleşmesini ihlal etmesi durumunda karşı tarafa verdiği zararı ödemesi, düzeltici veya denkleştirici adaletin gereğidir. Başka bir deyişle, işlediği suçu, çekeceği ceza ile düzelterek adaletin tekrar sağlanması söz konusudur. Bir yandan da cezanın ya da ödeyeceği tazminatın işlediği suça ya da yaptığı hataya denk gelmesi gerekir. Bu yüzden denkleştirici ya da düzeltici adalet olarak tanımlanmaktadır. Ancak burada ödetilecek karşılığın aynı ile iadesi değil, orantıya göre iadesinin yapılması olduğunu vurgulamak gerekir. “Aynı karşılığı alma ne paylaştırıcı ne de düzeltici adalete uygun düşer” (Aristoteles’ten aktaran Balı 2001, s. 87). Burada denkleştirici adalet derken Aristoteles’in “kısasa kısas” ilkesinden söz etmediği ortaya çıkmaktadır; yani dayak atan birinin, aynı şekilde cezalandırılması adaleti sağlamaz, adil olan, bu davranışın yanlışlığını ona göstermek ve onu eğitmektir.

Yanıt Açıklaması: Akılcılığı savunan düşünürler bireylerin rasyonel kararlar alabildiklerini ve  kendisi için en iyi olanı tanımlama ve seçme yeteneğine sahip olduklarına inanır. Buna göre devlet de rasyonel bir şekilde kurulmalı ve bireylerin seçimleri karşısında yansızlık taşımalıdır. Akılcılığın savunduğu bir diğer değer de ilerleme düşüncesine duyulan inançtır. Akılcılığı savunanlar bilimsel bilgi artışı ile ilerleme sağlanarak yeni bir toplum modeli oluşturulacağına inanırlar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Marksizm ve ona dayanarak ortaya çıkan sosyalizm ve komünizm ideolojileri, temellerini Karl Marx’ın ve yakın dostu Friedrich Engels’in felsefî görüşlerinden alır.

Yanıt Açıklaması: E şıkkı Rawls'un hakkaniyet olarak adalet teorisi ile ilişkilidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A'dır. Aşağıda verilen mahkeme kararı denkleştirici adalete çok iyi bir örnektir. “Rize’nin Fındıklı ilçesinde, ‘salata yaparken söylendiği’ gerekçesiyle eşinin yaralanmasına neden olan kocaya mahkeme, bir yıl boyunca “evlilik hayatında mutlu olmanın yolları” konulu kitap okuma cezası verdi.”

Yanıt Açıklaması: Liberal kuram bireyleri tüm toplumsal ilişkiler bağlamlarından kopartarak etnik, cinsiyet, kültür, siyaset ya da din gibi aidiyetlerini görmezden gelir. Böylece liberalizmin birey tanımının içeriğini dolduran bireyler, bir anlamda ontolojik olarak yok olan bireylerdir. Bu yaklaşım bireyin antropolojik niteliğini tamamen görmezden gelir. Toplulukçu kuramcılara göre birey sosyal kurumlardan ve değerlerden önce gelmez; aksine bireyleri yaratan içinde bulundukları sosyal kurumlar ve değerlerdir. Bireyin kimliği, içinde toplumsallaştığı ve değerlerini öğrendiği toplum tarafından yaratılan bir kimliktir. Liberalizmin bireyinin hiçbir yerde olmayışına karşın, toplulukçuların tanımındaki birey, bir toplumda varolan bireydir ve bu birey kendisinden önce topluma karakterini veren değerlerin taşıyıcısı olan gerçek bir bireydir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal ve ekonomik adaletin egemen olduğu sosyal devlet anlayışı katı sınıfsal farklılıkları ortadan kaldırmaya çalışır. Siyaset felsefesi terimleri ile konuşursak, sosyal devletin amacı burjuvazi ve işçi sınıfı arasındaki farklılıkları azaltarak orta sınıfları güçlendirmektir.

Yanıt Açıklaması: Klasik liberalizmin aşırı bireyciliğine bir tepki olarak ortaya çıkan cemaatçiliğin aslında Rawls’un düşüncesini desteklemesi beklenir. Ancak komüniteryanizm, onun adalet anlayışını oldukça soyut ve gerçeklikten uzak bulur. Örneğin Walzer Sphères de justice (Adalet Alanları) adlı eserinde Rawls’un evrensel adalet fikrine karşı çıkmaktadır. Zira ona göre “adalet belli bir zamanda, belli bir topluluğun eseri olarak ortaya çıkar” (Walzer, Sphères de justice’den aktaran Balı 2001, s. 173)Walzer, adil bir toplum teorisi için çeşitli sosyal adalet alanlarından söz etmektedir: Toplum üyeliği, güvenlik, refah, kamu makam ve mevkileri, eğitim gibi.  Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E'dir. Paris Komünü (La Commune de Paris) Paris’te 18 Mart’tan 28 Mayıs 1871’e uzanan kısa sürede iktidarda olan sosyalist hükümettir.

Yanıt Açıklaması: Anarşizm anlayışında devletin dışlandığı fakat toplumsal düzen düşüncesine yer verildiğini görüyoruz. Zaten Kropotkin’e göre anarşi de  başkalarını kendi istencine bağlayan hiçbir saltanatı, despotu, kulluk ilişkisini kabul etmediği gibi, sürekli olumluya doğru bir değişimi, daha doğrusu ilerlemeyi kabul eder. Bu bağlamda sosyalizm ya da üst aşaması olan komünimzdeki proleterya devleti de anarşizmin karşı durduğu bir başka devlet anlayışını göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Liberal demokrasiler, iktidar yarışına katılan tüm tarafların üzerlerinde rekabetçi bir denetleme mekanizması oluşturur. Ancak rekabetçi ve çatışmacı bir demokrasi anlayışının sorunu, Aristoteles’ten bu yana siyaset adına en büyük tehlike olarak görülen “çoğunluğun tiranlığı” tehdidini barındırmasıdır. Farklı fikir ve çatışan çıkarlara sahip bireylerin bir araya toplanması, demokrasiyi, çoğunluğun çıkarlarının uygulamasına dönüştürür. Bu açıdan liberal demokrasilerin yön verici ilkesi, Antik Yunan’ın erdemli yurttaşların katılımlarıyla tanımlanan katılımcı demokrasi anlayışından uzaklaştırarak, niceliksel bir çoğunluk arayışına dönüştürür. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Komünizm Latincede “herkese ait olan” anlamıdaki communis sözcüğünden gelir. Komünistler, devrim yoluyla herkesin ekonomideki toplam gelirden eşit pay aldığı bir toplum düzenini gerçekleştireceklerini vaat eder.

Yanıt Açıklaması: Totalitarizm, yaygın ideolojik güdümleme ve terör üzerine kurulu geniş kapsamlı bir siyasal kurallar bütünüdür. Totalitarizm, toplumsal ve bireysel varlığın üzerinde bir iktidar kurarak, iktidar, toplum ve birey arasındaki mesafeleri bütünüyle yok eder. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle Locke liberalizmin öncüsü olarak kabul edilmiştir. Aydınlanma çağının büyük düşünürü I.Kant’ta bilgi ve ahlak anlayışında olduğu gibi siyaset ve hukuk alanında da bir aydınlanma devrimi yaparak kendisinden sonra gelen iki farklı gelenek olan analitik ve Kıta Avrupası felsefe gelenekleri için de, siyaset ve hukuk felsefesi için de önemli bir figür olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: “Bireylerin eylemleri, klasik liberalizmin öngördüğü negatif statü haklarını koruyan, genel, olumlu veya olumsuz anlamda belirli bir özneye yönelik olmayan kurallarla tutarlı ise adildir” görüşü kural adaleti ya da prosedürel adalete aittir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Her ne kadar adaleti tanımlamak çok zor olsa da elbette ki adaletin bir tanımı vardır. Türk Dil Kurumu sözlügünde adalet “hak ve hukuka uygunluk, hakkı gözetme ve herkese kendine uygun düşeni verme”(TDK 1988, s.13) olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Her siyasal kuram ve ideoloji gibi liberalizm de farklı zamanlarda farklı düşünürler tarafından farklı biçimlerde yorumlanmış olmakla birlikte, genel olarak tüm liberal kuramlarda ortaklık sağlayan bazı ilkelerden ve dayanaklardan söz etmek olanaklıdır. Bu ilke ve dayanakların başlıcaları; bireycilik, özgürlük, sınırlı devlet, akılcılık, hoşgörü ve adalettir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Nitekim liberal ideolo jinin siyasi temellerini ortaya koyan John Locke ’u “burjuvazinin sözcüsü” haline getiren de mülkiyeti de tıpkı özgürlükler gibi doğal bir hak olarak değerlendirerek (bkz. Locke 2004, s. 25-44), siyasal özgürlükler ve ekonomik özgürlükler arasındaki değer farkını ortadan kaldırmış olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Paylaşımın adil olduğu bir ekonomik sistemde ekonomik adaletten söz edebileceğimizi vurguladık. Aslında açık bir şekilde görülmektedir ki, gerek geçmişte gerekse günümüzde ekonomik adalet olmaksızın sosyal adaletten söz etmek mümkün değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hahnel İktisadi Adalet ve Demokrasi adlı yapıtında ekonomik zenginlik ve sorumlulukların nasıl paylaşılması gerektiğine dair dört dağıtım kuralından söz eder. I. Kural. Herkese kendi fiziksel ve insani sermayesinin katkı değerine göre vermek II. Kural. Herkese sadece kendi insani sermayesinin katkı değerine göre vermek III. Kural. Herkese çabasına ya da kişisel fedakârlığına göre vermek IV. Kural. Herkese ihtiyacına göre vermek Doğru cevap E'dir.