Modern Felsefe 2

Yanıt Açıklaması: Kant’a göre anlama yetimizin on iki kategorisi vardır. Nicelik Kategorileri: Birlik, çokluk, tümlük. Nitelik Kategorileri: Olgusallık, değilleme, sınırlama. İlişki Kategorileri: Töz-ilinek, neden-etki, etki-edilgi. Tarz Kategorileri: Olanak-olanaksızlık, varlık-yokluk, zorunlu-olumsal.

Yanıt Açıklaması: Okulun kendisine en büyük katkısı iyi düzeyde Latince öğrenmiş olmasıdır. Daha sonra Kant, Königsberg Üniversitesine başlamış, burada filozof Martin Knutzen’in kişiliğinde birinci sınıf bir öğretici bulması kendisi için bir şans olmuştur. Knutzen’in kütüphanesindeki kitaplardan yararlanarak mantık ve doğal bilim konusunda yetişme olanağı bulmuştur. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kant Salt Aklın Eleştirisi’nde bilgi türlerini ve bunlara karşılık gelen zihinsel yetileri araştırır. Ele aldığı bilgi türleri matematik, doğa bilimleri ve metafiziktir. Bunlara karşılık gelen zihinsel yetilerse duyarlık, anlık ve salt akıldır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kant, Knutzen’in kütüphanesindeki kitaplardan yararlanarak mantık ve doğal bilim konusunda yetişme olanağı bulmuştur. Newton fiziğini incelemeye yönelmesi doğal bilimlere büyük ilgi gösteren hocası Knutzen’in etkisiyle olmuştur. Bu etki nedeniyle ilk yazıları doğal bilim alanına ilişkindir.

Yanıt Açıklaması: Fichte, konuya insanın ahlaksal doğasının ne olduğunu sorarak başlar: Ben (Ego) özü bakımından bir etkinliktir, bir çabadır; bu etkinlik ve çabanın altındaki temel biçim ise gördüğümüz gibi bilinçliliğin altında kalan dürtü ya da itkilerdir. Bu yüzden bir bakış açısına göre insan bir dürtüler sistemidir diyebiliriz, bir bütün olarak sistemi temsil eden dürtü Fichte’ye göre öz-sakınım dürtüsüdür

Yanıt Açıklaması: Kant, Canlı Güçlerin Doğru Değerlendirilişi Üzerine Düşünceler adlı fizik tezi ile üniversiteyi bitirmiştir. 1755’de Genel Doğa Tarihi ve Gök Teorisi adlı çalışması yayımlanmıştır. Yine aynı yıl Ateş Üzerine başlıklı çalışması ile üniversite öğretim üyeliğine kabul edilmiştir. Genel Doğa Tarihi ve Gök Teorisi başlıklı yapıtında evrenin oluşumunu tümüyle mekanik ilkeler ışığında açıklamaya çalışmıştır. Öne sürdüğü görüşler Laplace’ın bu konudaki kuramını öncelemiştir. Daha sonra bu kuram Kant-Laplace kuramı adını almıştır. Bunların yanı sıra Yer Ekseni Etrafında Dönerken Birtakım Değişikliklere Uğradı mı?, Yer İhtiyarlıyor mu?, Deprem Üzerine gibi çoğu fiziki coğrafya alanına ait yazılar bu dönemde, yani 1770 öncesi dönemde yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Her insan somut anlamda tüm insanlığın taşıyıcısıdır. O kendi başına bir erektir ve eylemde bulunurken insandaki bu insanlığı hesaba katmalıyız. Örneğin acılar içinde kıvranan birinin eğilimi onu yaşamına son vermeye doğru sürükleyebilir. Ama o bu eğilimine boyun eğmemelidir çünkü insan her eyleminde kendisini bir araç değil, amaç olarak görmelidir oysa yaşamına son verirse mutluluk için bir araç durumuna düşecektir. Ahlak yasasının içeriği gereği buna hakkı yoktur. Görüldüğü gibi ahlak yasası salt pratik aklın görmemezlikten gelemeyeceğimiz zorunlu bir olayıdır.

Yanıt Açıklaması: Kant’ın belirlediği kategoriler, üçer üçer dört farklı grup oluştururlar: 1) Nicelik kategorileri: birlik (ölçü), çokluk (büyüklük) tümlük (bütünlük). 2) Nitelik kategorileri: olgusallık, değilleme, sınırlama. 3) İlişki kategorileri: töz-ilinek, neden-etki (nedensellik), etki-edilgi (karşılıklı etkileşim; birliktelik). (Bu kategorinin kavram çiftleri ile ifade edilmesi doğru olur. Çünkü ilişki daima en az iki şey arasında kurulur). 4) Tarz (Kip) kategorileri: olanak-olanaksızlık, varlık-yokluk, zorunlu-olumsal. (Bu kategoride ise varolan bir tarzın zıttı da söz konusudur).

Yanıt Açıklaması: Schelling’in felsefi gelişimini dört aşamada ele almak geleneksel hâle gelmiştir: Bunlar, öznel idealizm, doğa felsefesi, özdeşlik felsefesi ve negatif ve pozitifin karşıtlığında felsefe şeklinde nitelenebilecek dört aşama ya da dönem olarak birbirini izlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Schleiermacher’e göre düşünce ve varlık birbirleriyle ilişkilidir. Bu da iki yolla olur: ya düşünce kendisini doğaya uydurur ya da doğayı kendisine uydurur. Bu iki yol insanda başlar ve tanrıda birleşir, özdeşleşir.

Yanıt Açıklaması: Wollf ’un öğrencisi olan, estetik fenomenlerin bilgisini soru konusu yapıp estetiğin kurulmasına ön ayak olan Baumgarten’in ardından ilk kez Kant, estetik üzerine sistematik bir çalışma yaparak idealizmin estetiğini ortaya koymuştur.

Yanıt Açıklaması: Hiçbir çıkar olmaması onun sıkıcı olduğunu imlemez, sadece bir seyretme edimi olduğunu gösterir. Estetik yargı nesnenin istekle, iştah yetisiyle hiçbir ilişkisi olmaksızın beğenilmesine işaret eder.

Yanıt Açıklaması: Kant’ın belirlediği kategoriler, Aristoteles’inkinden farklı olarak sayıca 12’dir ve üçer üçer dört farklı grup oluştururlar: 1) Nicelik kategorileri: birlik (ölçü), çokluk (büyüklük) tümlük (bütünlük). 2) Nitelik kategorileri: olgusallık, değilleme, sınırlama. 3) İlişki kategorileri: töz-ilinek, neden-etki (nedensellik), etki-edilgi (karşılıklı etkileşim; birliktelik). (Bu kategorinin kavram çift­leri ile ifade edilmesi doğru olur. Çünkü ilişki daima en az iki şey arasında kurulur). 4) Tarz (Kip) kategorileri: olanak-olanaksızlık, varlık-yokluk, zorunlu-olumsal. (Bu kategoride ise varolan bir tarzın zıttı da söz konusudur). Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kant’a göre bütün eylemlerinde ve niyetlerinde ahlak yasasını gerçekleştirebilmeyi ancak kutsal bir varlık başarabilir.

Yanıt Açıklaması: Modern çağın en büyük filozofu kabul edilen Immanuel Kant (1724-1804) bir saracın oğlu olarak Doğu Prusya'nın Königsberg kentinde doğdu. Ailesi İskoçya’dan göç etmiş göçmen bir ailedir.

Yanıt Açıklaması: “Yapmalısın.” “Çünkü yapabilirsin.” Kant’ın burada ulaştığı sonuç mantıksal bir sonuç değil, bir postülattır: Eğer aklımızın böyle bir ahlak yasası olmasaydı özgür olduğumuzu iddia etmeye hakkımız olmazdı. Kant’a göre ahlak yasası insanın özgür olduğuna ilişkin bilgisinin temelidir, özgürlük de ahlak yasasının varlık temelidir.

Yanıt Açıklaması: 1746’da üniversiteyi bitirdikten sonra geçim zorunluluğu nedeniyle sekiz-on yıl kadar ailelere özel öğretmenlik yapmış, 1755’te doktora düzeyinde bir derece alarak üniversitede eğitmen olarak göreve başlamıştır. Bu görevi yaklaşık 15 yıl sürmüş, 1770’de nihayet mantık ve metafizik profesörü olarak atanmıştır. Kant bu dönemde sadece mantık, metafizik ve ahlak alanında değil, matematik, fizik, coğrafya, antropoloji,pedagoji ve mineroloji gibi alanlar üzerine de dersler verdi. Felsefesinin gelişimi bakımından bu dönem eleştiri öncesi olarak nitelenmiştir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Nitelik kategorileri: olgusallık, değilleme, sınırlama.

Yanıt Açıklaması: Kant’ın hukuk ve politikaya ilişkin görüşleri, tarih felsefesinde olduğu gibi, açıkça ahlak görüşlerine bağlıdır. Kant hukuksal yükümlülükleri, ahlaksal yükümlülüğün bir alt türü olarak görür. Bu nedenle yasanın temeli ussal istençtir ne güç gösterisidir ne de tanrının emirleridir. Bu nedenle hukuk felsefesindeki bakış açısı büyük ölçüde özgürlükçüdür.

Yanıt Açıklaması: Kant bilgi türlerini önce a priori ve a posteriori olarak, ardından analitik ve sentetik olarak ayırır. Sonra bunlar arasında ilişki kurma yoluna gider. Doğru yanıt E şıkkıdır.