Final Sınavı - Bilim Felsefesi

Soru 1:

I. Yeni teori yerine geçtiği eski teori ile bağdaşabilirII. Yeni teori yerine geçtiği eski teoriyi kapsayamazIII. Yeni teori eski teorinin bir genleşmesidirDevrimsel gelişim görüşüyle ilgili olarak yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

Soru 2:

Aşağıdaki gözlem terimlerinden hangisi “basınç” ı ifade eder?

A) a B) p C) V D) t E) T

Soru 3:

I- Katı çekirdek, II- Koruyucu kuşak, III- Temel hipotezler kümesi, IV- Devrimsel gelişim, V- Yardımcı hipotezler kümesi, Yukarıda verilen kavramlardan hangileri Lakatos'un öne sürdüğü gelişen teori dizilerinin yapısını anlatmakta kullandığı kavramlardır?

A) I-II-III-V B) I-II-IV C) IV ve V D) III- IV- V E) I-II-IV

Soru 4:

Aşağıdakilerden hangisi Lakatos’un deneysel olarak gelişen bir teori dizi kavramı ile örtüşmez?

A) Bir teori dizisinin deneysel olarak gelişen bir teori dizisi olması için teorik olarak gelişen bir dizi olması gerekir. B) Bir teori dizisinin deneysel olarak gelişen bir teori dizisi olması için koruyucu kuşağa sahip olmaması gerekir. C) Bir teori dizisinin deneysel olarak gelişen bir teori dizisi olması için dizideki bir teoriden türetilen ve beklenmeyen olgular ifade eden öndeyilerden en az biri yanlışlanmaya karşı dayanıklı olmalıdır. D) Deneysel olarak gelişen bir teori dizisi aynı zamanda teorik olarak gelişen bir teori dizisidir. E) Bir teori dizisinin deneysel olarak gelişen bir teori dizisi olması için katı çekirdeğe sahip olması gerekir.

Soru 5:

Hipotez-Buluşu görüşünün öncüsü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Charles S. Pierce B) Francis Bacon C) Glymour D) Karl R. Popper E) Einstein

Soru 6:

"Lakatos’un görüşünde, bir teori dizisine ait her teorinin postulatlar kümesi, temel hipotezler kümesi ile yardımcı hipotezler kümesinin birleşimidir."Yukarıdaki tanıma göre temel hipotezler kümesi aşağıdaki hangi kavramla açıklanır?

A) Disipliner matriks B) Katı çekirdeği C) Koruyucu kuşak D) Anomali E) Bilimsel değer

Soru 7:

Nagel'in indirgemeci gelişim görüşü nedir?

A) Bir teorinin yanlış olduğundan dolayı başka bir teori ortaya atılmasıdır. B) Bir teorinin doğrulması ve değişmemesidir. C) Bir teorinin yerine geçen ikinci bir teorinin birincisinden daha gelişmiş olmasıdır. D) Her hangi bir bilim dalında ardı ardına konulan teoriler dizisidir. E) Bir teorinin yerine geçen ikinci teorinin birincisinden daha az açıklayıcı olmasıdır.

Soru 8:

Gözlem önermelerine ilişin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Gözlemle sınanan gözlem önermesi, gözlem sonucunda doğrulanırsa, bu yöntemin karşılığı olan bir olgu bulunur. B) Gözlemci, sınamaya değer bulduğu gözlem önermesini gözleme dayanarak doğrulayabilirse, bu önermeyi doğru kılan olgunun bilgisine erişmiş olur. C) Eğer gözlem önermesi gözlemle sınama sonucunda yanlışlanırsa, bu önermenin değillemesi doğrulanmış olur. D) Her gözlem önermesinin değillemesi bir gözlem önermesi sayılmaz. E) Örneğin “t anında u yerindeki turnusol kâğıdı kırmızı oldu” ifadesi bir gözlem önermesi örneğidir.

Soru 9:

"Lakatos’un görüşünde, bir teori dizisine ait her teorinin postulatlar kümesi, temel hipotezler kümesi ile yardımcı hipotezler kümesinin birleşimidir"Yukarıda bahsedilen yardımcı hipotezler kümesine ne ad verilir?

A) Katı çekirdeği B) Koruyucu kuşak C) Sembolik genellemeler D) Anomali E) Bilimsel değer

Soru 10:

"Giderilemez anomalilerin artması, çözüm bekleyen olağan bilim problemlerinin azalması ve yeni bilimsel buluşların azalması veya bütünüyle durması, kabul edilmiş olan bilimsel paradigmaya ve onun içerdiği teoriye olan güveni sarsar.” Bu durum aşağıdakilerden hangisine yol açar?

A) Olağan bilim dönemi B) Bunalım dönemi C) Bilimsel devrim D) Devrimsel gelişim E) Bilimsel paradigma

Soru 11:

I. Yasalar yasa görünümlü önermelerle dile getirilir. II. Yasa-görünümlü önermenin mantıksal-olmayan tüm terimleri teorik terimi ise, bu önerme bir hipotezi dile getirir III. Yasa-görünümlü önermenin mantıksal-olmayan tüm terimleri gözlem terimi ise, bu önerme bir deneysel yasayı ifade eder Bu ifadelerden hangileri doğrudur.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

Soru 12:

Gözlemin yapısını oluşturan ögeler nelerdir?

A) Gözlemin yapısını oluşturan ögeler, ölçenler ve gözlemlenenler olmak üzere ikiye ayrılabilir. B) Gözlemin yapısını oluşturan ögeler, ölçenler ve ölçülenler olmak üzere ikiye ayrılabilir. C) Gözlemin yapısını oluşturan ögeler, gözlemleyenler ve ölçenler olmak üzere ikiye ayrılabilir. D) Gözlemin yapısını oluşturan ögeler, deneyciler ve deneylenenler olmak üzere ikiye ayrılabilir. E) Gözlemin yapısını oluşturan ögeler, gözlemleyenler ve gözlemlenenler olmak üzere ikiye ayrılır.

Soru 13:

I: Sembolik GenellemelerII: Katı çekirdek ve Koruyucu KuşaklarIII: Metafizik İlkeler ve ModellerKuhn'un ortaya koyduğu disipliner matrix anlamındaki bilimsel paradigma kavramı yukarıdaki öğelerden hangilerini içerir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

Soru 14:

Bir teorinin ilişkin olduğu gözlemlenemezleri gösteren terimlere ne denir?

A) Teorik terim B) teorik önerme C) teorik yasa D) Gözlem terimi E) Deneysel terim

Soru 15:

Glymour'un Kendi Kendini Pekiştirme Yöntemi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Bu yöntem, Hipotezli-Tümdengelimsel Pekiştirme Yönteminde ortaya çıkan Duhem-Quine sorununa bir çözüm önerisi getirmektedir. B) Bu yöntem, Örnekleme Yoluyla Pekiştirme Yönteminin en az gelişmiş biçimidir. C) Bu yönteme göre, hipotezler bütüncül olarak değil; tek tek sınanabilir. D) Bu yönteme göre, deneysel hipotezler örnekleme yoluyla pekiştirilebilir. E) Bu yönteme göre, teorik hipotezler örnekleme yoluyla pekiştirilebilir.

Soru 16:

Bayesci (Olasılıkçı) Pekiştirme Yönteminde hipotez sınamak için kullanılan ve önceden doğrulanmış gözlem önermelerine ne ad verilir?

A) Gözlemsel Öndeyi Önermeleri B) Öndeyi Önermeleri C) Mantıksal Kapanış Önermeleri D) Teorik Önermeler E) Kanıt Önermeleri

Soru 17:

Öyle bazı önermeler vardır ki, ancak sonsuz öğeli bir evrende doğru olup, sonlu bir evrende tutarsızdır; yani tüm yorumlamalarda yanlıştır. Bu sorunun adı nedir?

A) Kısa başlıklı sorunu B) Tümdengelim sorunu C) Sonsuz öğeli evren sorunu D) Kuzgun paradoksu sorunu E) Karşı örnek sorunu

Soru 18:

Aşağıda bilim felsefesinde teorilerin gelişimine ilişkin iki karşıt görüşe dair verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

A) Birikimsel gelişim devrimsel gelişimin devamıdır. B) Devrimsel gelişim birikimsel gelişimin devamıdır. C) Birikimsel gelişim daha gelişmiş olan yeni teori bir öncekinden tamamen farklıdır. D) Devrimsel gelişimde yeni teori eski teorinin devamıdır. E) Birikimsel gelişim önceki teorinin bir genleşmesidir.

Soru 19:

Nagel’in ortaya koyduğu indirgemeci gelişim görüşünde sözü edilen ideal gazların kinetik teorisi hangisiyle ifade edilir?

A) Θ1 B) Θ2 C) P D) V E) T

Soru 20:

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Gözlemlenebilir nesne dizgelerine makro-nesne dizgesi denir. B) Olguların açıklanması düzenlilikler yardımıyla yapılır. C) Yasaları dile getirebilecek nitelikte önermelere yasa-görünümlü önerme denir. D) Evrenin her yerinde her zaman geçerli olan düzenliliklere yasa denir. E) "Gözlem terimi” ile “teorik terim” ayrımı “gözlemlenebilir” ile “gözlemlenemez” ayrımına koşuttur