Bilim Felsefesi

Soru 1

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi tümevarımsal bir çıkarımdır?

A) a1 bir metaldir ve u1 yerinde ve t1 zamanında yeterince ısıtıldığında genleşiyor. a2 bir metaldir ve u2 yerinde ve t2 zamanında yeterince ısıtıldığında genleşiyor. Öyleyse, büyük olasılıkla tüm metaller yeterince ısıtıldığında genleşiyor.

B) a1 bir metaldir ve u1 yerinde ve t1 zamanında yeterince ısıtıldığında genleşiyor. Tüm metaller birbirinden farklı yer ve zamanlarda ısıtıldığında aynı biçimde davranır. Öyleyse, tüm metaller yeterince ısıtıldığında gen

C) a1 bir metaldir. Metaller ısıtıldığında genleşir. Öyleyse, büyük olasılıkla a1 de ısıtıldığında genleşir.

D) Aristoteles insandır. İnsanlar düşünür. Öyleyse, Aristoteles düşünür.

E) Ayça’nın ismi kısadır. Tüm kısa isimli insanlar bilim insanıdır. Öyleyse, Ayça bir bilim insanıdır.

Soru 2

Orta Zorluk

Bilimsel yönteme ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Bilimsel yöntem fiziksel işlemler ile düşünsel işlemlerden oluşmaktadır.

B) Gözlem, deney ve ölçme bilimsel yöntemin düşünsel yöntemlerini oluşturmaktadır.

C) Ölçme, gözleme veya deneye konu olan nesne-dizgelerinin niceliklerine sayısal değer verme işlemidir.

D) Gözlem, bir gözlem önermesinin ifade ettiği bilgiye erişmeyi sağlayabilen bir fiziksel yöntem biçimidir.

E) Gözlemle sınanan gözlem önermesi, gözlem sonucunda doğrulanırsa, bu yöntemin karşılığı olan bir olgu bulunur.

Soru 3

Orta Zorluk

Her bilim dalı, konusu olan somut nesnelerin tüm özellikleriyle değil, yalnızca kendi ilgi alanlarına girenleri yönünden inceler. Böylece incelenen somut nesneler, bilim dalının ilgi alanı dışında kalan tüm özelliklerden soyutlanırlar. Belli bazı özelliklerden soyutlanmış olup, kalan özellikleri ise idealleştirilmiş somut nesnelere ne denir?

A) Nesne dizgesi (ya da fiziksel dizge) denir

B) Somut dizge denir

C) Soyut dizge denir

D) Objesel dizge denir

E) Varlık dizgesi denir

Soru 4

Orta Zorluk

Renk belirlenebilirinin değerleri arasında renk benzerliğine dayanan bir sıralama bağıntısı vardır. Bu sıralamada kırmızı tonlar turuncu tonlara, turuncu tonlar sarı tonlara, sarı tonlar yeşil tonlara, yeşil tonlar mavi tonlara, mavi tonlar mor tonlara, mor tonlar ise kırmızı tonlara benzer. Buna göre, renk benzerliği için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Renk benzerliği yansımasızdır.

B) Renk benzerliği simetrik değildir.

C) Renk benzerliği sıralaması nicelikseldir.

D) Renk benzerliği doğrusal sıralamadır.

E) Renk benzerliği dairesel bir sıralamadır.

Soru 5

Orta Zorluk

Michael Friedman’ın birleştirici açıklama modeli yalnız yalın olguların açıklanmasını sağlar Yalın olguların açıklanması ise ele alınmamaktadır. Buna göre belli bir alanda açıklanması istenilen B1, ..., Bn olguları birer yasadır. Bu yasalar sırasıyla “B1”, ..., “Bn” yasa-önermeleri ile dile getirilir. Bu önermeler, ilgili bilim insanları topluluğunca belli bir zamanda kabul edilen önermeler dağarcığına aittir. Michael Friedman’ın birleştirici açıklama modeli ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Yalnız I

B) I ve II

C) II ve III

D) II, III ve IV

E) I, II, III ve IV

Soru 6

Orta Zorluk

(I) “A” açıklanan-önermesi doğrudur.(II) “A” açıklanan-önermesi, “B” açıklayan-önermesinden bir tümdengelimselçıkarımla türetilir.(III) "A” açıklanan-önermesinin olanaklı açıklayan-önermelerinden enaz biri doğrudur.(IV) “B” açıklayan-önermesi olumsal bir önermedir, yani “B” önermesinindoğru olması da yanlış olması da olanaklıdır. “B” önermesinin bilimselyönteme dayanarak sınanması da olanaklıdır.Yukarıdaki seçeneklerden hangileri “A, çünkü B” açıklama-önermesinin tümdengelimsel-yasacı bilimsel açıklama modelindeki doğru olma koşullarını sağlamaktadır?

A) I ve III

B) I, III ve IV

C) I, II, III ve IV

D) II ve IV

E) I, II ve IV

Soru 7

Orta Zorluk

Gözleme ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Herhangi bir gözlemin amacı, bu gözleme yol açan sorunun olanaklı yanıtlarından birini doğrulamaktır.

B) Gözlemin doğruladığı olanaklı yanıtı doğru kılan olguya gözlem sorusu denir.

C) Gözlemcinin genellikle gözlem sonucunu dolaysız olarak gözlemlemesi olanaksızdır.

D) Gözlem sonucunun doğru kıldığı olanaklı yanıt, gözlemin doğruladığı gözlem önermesidir.

E) Bir gözlemin ürettiği bilgi, bu gözleme yol açan sorunun bir olanaklı yanıtı olan bir önermeyle ifade edilir.

Soru 8

Orta Zorluk

Yasacı açıklama modeline göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) A açıklanan-önermesi bir olgu olmalıdır.

B) A açıklanan-önermesi B açıklayan önermesinden tümdengelimsel ya da tümevarımsal çıkarımla türetilebilmelidir.

C) B açıklayan önermesi bir tümel-evetleme önermesi olmalıdır.

D) B açıklayan önermesi doğru ya da yanlış olması da olanaklı olan ve bilimsel yöntemle sınanabilen bir önerme olmalıdır.

E) B açıklayan önermesinin bileşeni olan yasa-görünümlü önermelerin her biri gerekirci bir yasayı ifade ederse böyle bir açıklamaya olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama denir.

Soru 9

Orta Zorluk

Aşağıdaki özelliklerden hangisi bir geçerli tümdengelimsel çıkarımın özelliği değildir?

A) Öncülleri doğru ise, sonucu zorunlu olarak doğrudur.

B) Öncüllerini değiştirmeden yeni bir öncül eklediğimizde çıkarımın geçerliliği değişmez.

C) Geçerli bir tümdengelimsel çıkarım bilgi-arttıran bir çıkarım değildir.

D) Tümdengelimsel geçerlilik derecelidir.

E) Sonucunun ifade ettiği bilgi zaten öncüllerinde bulunur.

Soru 10

Orta Zorluk

Salt olanaklı durum nedir ?

A) Yalın olgu

B) Yalın olmayan olgu

C) Gerçek olmayan durumdur

D) Önermenin çelişki içermesi

E) Doğru önerge

Soru 11

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi nitelik olabilir?

A) Uzunluk

B) Sıcaklık

C) Renk

D) Sertlik

E) Süre

Soru 12

Orta Zorluk

"A, çünkü B" biçimindeki bir ifadeye bilim felsefesinde ne ad verilir?

A) Açıklama önermesi

B) Açıklanan-önerme

C) Açıklayan-önerme

D) Açıklayıcı-olgu

E) Açıklanan olgu

Soru 13

Orta Zorluk

“A gazının basıncı u yerinde ve [t1, t2] zaman aralığında 1 atmosferden 2 atmosfere geçiyor” önermesinin doğru olduğunu ama K’nin t zamanında bu önermenin doğruluk değeri konusunda hiçbir bilgisi olmadığını varsayalım. Ayrıca Boyle-Mariotte yasasını dile getiren yasa-görünümlü önerme ile başlangıç önermelerinin tümünün doğru olduğunu, K kişisinin de t zamanında bunu bildiğini varsayalım. Bu varsayımlar yerine getirilmiş olarak kabul edersek aşağıdaki hangi sonuç gerçekleşmez?

A) Önerme K için bir öndeyi-önermesi olarak kalır.

B) Niye-sorusunun tümdengelimsel-yasacı açıklama anlamında bir doğru yanıtı vardır

C) K kişisi önermesini türettikten hemen sonra gözlem ve/veya deneyle doğrulayabilir

D) Niye-sorusunun öndayanağı yerine gelmiştir.

E) Önerme K için bir açıklanan-önermedir

Soru 14

Orta Zorluk

"Her ideal gaz kitlesinin sabit sıcaklıktaki basıncı hacmi ile ters orantılı mı?" sorusu ne tür soru grubuna dahildir?

A) Sınamaya yol açan soru

B) Açıklamaya yol açan niye-sorusu

C) gözleme yol açan soru

D) bilgi üretimine yol açan soru

E) hipotez sınamaya yol açan soru

Soru 15

Orta Zorluk

Bir bağıntının dairesel bir sıralama bağıntısı olması için hangi özellikleri taşıması gerekir?

A) Yansımalı olma-bakışımlı olma-geçişli olmama

B) Yansımalı olmama-bakışımlı olma-geçişli olmama

C) Yansımalı olma-bakışımlı olma-geçişli olma

D) Yansımalı olmama-bakışımlı olmama-geçişli olmama

E) Yansımalı olma-bakışımlı olmama-geçişli olmama

Soru 16

Orta Zorluk

Gözlem kavramı ile ilgi olan sorunlar nelerdir?

A) Gözlem kavramı ile ilgi olan sorunlar a) Antolojik sorunlar, b) Ontolojik sorunlar, c) Etimolojik sorunlardır.

B) Gözlem kavramı ile ilgi olan sorunlar a) Metodolojik sorunlar, b) Antolojik sorunlar, c) Kriminalitik sorunlardır.

C) Gözlem kavramı ile ilgi olan sorunlar a) Etimolojik sorunlar, b) Antolojik sorunlar, c) Epistemolojik sorunlardır.

D) Gözlem kavramı ile ilgi olan sorunlar a) Metodolojik sorunlar, b) Ontolojik sorunlar, c) Epistemolojik sorunlardır.

E) Gözlem kavramı ile ilgi olan sorunlar a) Metodolojik sorunlar, b) Kardiyolojik sorunlar, c) Kriminalitik sorunlardır.

Soru 17

Orta Zorluk

Enerji Uzunluk Kütle Sertlik Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri sırasal ölçekte bir niceliktir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve III

D) Yalnız IV

E) I ve III

Soru 18

Orta Zorluk

Gözlem ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ampirik yolla bilgi toplamak için gerekli bir yöntemdir.

B) Sınama sonucunda yanlışlanan gözlem önermesinin değillemesi doğrulanmış olur.

C) Her zaman gözlem önermesinin karşılığı olan bir olgu vardır.

D) Gözlem doğaya sorulduğu söylenebilen bir soruyu yanıtlamayı amaçlar.

E) Her gözlem önermesinin değillemesi de bir gözlem önermesidir.

Soru 19

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi bilgisel olasılık fonksiyonu için söylenemez?

A) A önermesinin P(A) olan bilgisel olasılığı, bilimsel yöntem gereği kabul-edilebilirlik derecesini belirten 0 ile 1 arasında bir reel sayıdır.

B) Bilimsel önermenin kabul-edilebilirliği, bu önermenin kabulünün bilimsel yöntem gereği gerekçelendirilmesi demektir.

C) A bir gözlem önermesi ise, bunun gözlem ve/veya deneyle doğrulanması bu önermeyi en üst derecede gerekçelendirir.

D) A bilimsel önermesinin bilimsel yöntem gereği kabul-edilebilirlik derecesi bir reel sayı ile belirtilmez.

E) Durum A’nın bilgisel olasılığının 1 reel sayısına eşit olmasıyla, P(A) = 1 eşitliği ile dile getirilir.

Soru 20

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi bilim felsefesinde yer alan olasılık türlerinden biridir?

A) Varlıksal olasılık

B) Fiziksel olasılık

C) Birleştirici olasılık

D) Ayrışımcı olasılık

E) Pragmatik olasılık

Sınav Ayarları

Soru 1

Soru 2

Soru 3

Soru 4

Soru 5

Soru 6

Soru 7

Soru 8

Soru 9

Soru 10

Soru 11

Soru 12

Soru 13

Soru 14

Soru 15

Soru 16

Soru 17

Soru 18

Soru 19

Soru 20