Final Sınavı - Bilim Felsefesi

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi hipotezli-tümdengelimsel yöntemin karşılaştığı güçlüklerden biridir?

A) Tümel-tikel niceleyicili hipotezlerin sınanamaması sorunu B) Alternatif hipotezler sorunu C) Teorik hipotezler sorunu D) Sonsuz öğeli evren sorunu E) Eski kanıt sorunu

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi bir yasa-görünümlü önerme değildir?

A) Tüm metaller elektriği iletir. B) Tüm metaller yeterince ısıtıldığında genleşir. C) Bugün mutfağımda bulunan tüm armutlar yeşildir. D) Tüm su kitleleri yaklaşık 0°C’ta donar. E) Tüm ideal gaz kitlelerinin basıncı, sabit sıcaklıkta, hacimleriyle ters orantılıdır.

Soru 3:

Genel olarak belli bir zaman ile belli bir yere sınırlı olmayan düzenlilikleri ifade eden pekiştirilmiş hipotezlere ne ad verilir?

A) Bilgi B) Belge C) Yasa D) Düzen E) Anlam

Soru 4:

Kuhn’un görüşüne göre bilimsel paradigma aşağıdaki ögelerden hangisini içermez?

A) Metafizik İlkeler ve Modeller B) Bilimsel Devrimler C) Bilimsel Değerler D) Sembolik genellemeler E) Örnek problem çözümleri

Soru 5:

Bir hipotezin pekiştirilmesi, sınama sonrası-olasılık derecesinin sınama-öncesi olasılık derecesinden büyük olması demektir. Hangi görüşte bu ifade yer almaktadır?

A) Nicod B) Hempel C) Glymour D) Christensen E) Bayes

Soru 6:

Aşağıdakilerden hangisi hipotezli-tümdengelimsel yöntemi betimlemez?

A) Sınanan hipotezin sonlu bir evrendeki açılımı, doğrulanmış bir gözlem önermesinden tümdengelimsel bir çıkarımla türetilebilirse hipotez pekiştirilmiş sayılır. B) Pekiştirilmek istenilen hipotez ile önceden doğrulanmış gözlem önermelerinden tümdengelimsel çıkarımla yeterince gözlem önermesi türetilir. C) Türetilen gözlem önermelerinin tümü gözlem ve/veya deneyle doğrulanırsa, söz konusu hipotez pekiştirilmiş olur. D) Bazı türetilmiş gözlem önermeleri yanlışlanırsa hipotez çürütülmüş olur. E) Türetilen gözlem önermeleri de (sınanmaya-değer bulunup) gözlem ve/veya deneyle sınanırlar.

Soru 7:

Francis Bacon’dan kaynaklanan ve doğruya erişmenin tek geçerli yöntem olduğunu belirten görüş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hipotez Pekiştirmesi Görüş B) Salt Tümevarımcı Görüş C) Tümdengelimci-Hipotez-Yanlışlamacı Görüş D) Hipotez Buluşu Görüşü E) Yanılsamacı Görüş

Soru 8:

“Gözlemlenebilen ve/veya deneye dayalı olan bilimleri inceleyen bilim dalına bilim felsefesi denilmektedir.” Bu bilgi doğrultusunda, aşağıdakilerden hangisi bilim felsefesi kapsamında incelenmez?

A) Matematik B) Psikoloji C) Kimya D) Tarih E) Fizik

Soru 9:

Bilimsel teoriler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Teorinin doğru aksiyomları ilgili bilim dalının temel yasalarını ifade eder. B) Teorilerin aksiyomlarından tümdengelimsel çıkarımla türetilebilen yasa-görünümlü önermeler, bilim dalının öbür yasalarını ifade eder. C) Bilimsel teorilerin aksiyomlarında teorik terimler geçer. D) Bilimsel teoriler, genellikle makro nesne dizgeleri ve bunların makro özelliklerine ilişkindir. E) Her teori aksiyom veya postulat denilen yasa-görünümlü önermeler içerir.

Soru 10:

Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde hipotezli tümdengelimsel pekiştirme yönteminin karşılaştığı güçlükler birarada verilmiştir?

A) Sonsuz ögeli evren sorunu, Teorik hipotezler sorunu, Kuzgun paradoksu B) Alternatif hipotezler sorunu, Sonsuz ögeli evren sorunu, Christensen'ın karşı örnekleri C) Kuzgun paradoksu, Christensen'ın karşı örnekleri, Duhem-Quine sorunu D) Duhem-Quine sorunu, Teorik hipotezler sorunu, Sonsuz ögeli evren sorunu E) Kuzgun paradoksu, Duhem-Quine sorunu, Alternatif hipotezler sorunu

Soru 11:

Lakatos'un bilimsel araştırma programının yordamı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Negatif yordam, bir teorinin anomali ile karşılaşması durumunda, anomalinin teorinin koruyucu kuşağına ait yardımcı hipotezlerden birinin yanlışlandığının kabul edilmesini sağlar. B) Pozitif yordam, teori dizisini oluşturan teorilere özgü olan koruyucu kuşakların adım adım ortaya konulmasını yönlendirir. C) Negatif yordam, teori dizisinin katı çekirdeğini korumayı amaçlar. D) Yordam, pozitif ve negatif olmak üzere iki çeşittir. E) Yordamı oluşturan kurallar, kesin kurallardır.

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisi bilimsel paradigma bileşenlerinden biri değildir?

A) Sembolik Genellemeler B) Metafizik İlkeler ve Modeller C) Bilimsel Değerler D) Anomali E) Örnek Problem Çözümleri

Soru 13:

Aşağıdakilerden hangisi Hipotezli-Tümdengelimsel Pekiştirme Yönteminin karşılaştığı güçlüklerdir?

A) Sonsuz Ögeli Evren Sorunu B) Alternatif Hipotezler Sorunu C) Teorik Hipotezler Sorunu D) Christensen’in Karşı-Örnekleri E) Nicod yöntemi

Soru 14:

I. Herhangi bir yasa-görünümlü önerme doğru ise bir yasa önermesidir. II. Her tümel-koşullu önerme bir yasa-görünümlü önermedir. III. Her yasa-görünümlü önerme tümel-koşullu önerme biçimindedir. Bu ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

Soru 15:

"Gelişen teori dizisi" ile "yozlaşan teori dizisi" ayrımı hangi bilim adamına aittir?

A) Losee B) Nagel C) Krönig D) Clausius E) Lakatos

Soru 16:

Nesne dizgesi ne demektir?

A) Bilim dalları, konusu olan somut nesneleri tüm özellikleriyle inceler. Bu özelliklerin tümüne nesne dizgesi (ya da fiziksel dizge) denir. B) Bilim dalları, konusu olan somut nesneleri tüm özellikleriyle değil, yalnızca kendi ilgi alanlarına girenler yönünden inceler. Böylece incelenen somut nesneler, bilim dalının ilgi alanı dışında kalan tüm özelliklerden soyutlanırlar. C) Bilim dalları, konusu olan bazı soyut nesneleri tüm özellikleriyle inceler. Bu özelliklere nesne dizgesi (ya da fiziksel dizge) denir. D) Bilim dalları, konusu olan somut nesneleri birtakım özellikleriyle birlikte inceler. Bu özelliklerden soyut olanlarının tümüne nesne dizgesi (ya da fiziksel dizge) denir. E) Bilim dalları, konusu olan nesnelerin soyut özelliklerini inceler. Bu özelliklerin tümüne nesne dizgesi (ya da fiziksel dizge) denir.

Soru 17:

Aşağıdakilerden hangisi Friedman'ın birleştirici açıklama modelini, diğer birleştirici açıklama modellerinden ayıran en belirgin özelliktir?

A) Friedman'ın birleştirici açıklama modelinde yalnızca düzenlilikler açıklanır, yalın olgular açıklanmaz. B) Friedman'ın birleştirici açıklama modelinde açıklanan olgusu tek başına değil de çok sayıda başka açıklanan olgularla birlikte açıklanır. C) Friedman'ın birleştirici açıklama modeli gereğince olguları tek tek açıklamak onların yeterince anlaşılmalarını sağlar. D) Friedman'ın birleştirici açıklama modelinde açıklamanın birleştirici gücü, çok sayıda açıklanan olguyu birlikte açıklamak amacıyla kullanılan çıkarımların tiplerinin az olmasına dayanır. E) Friedman'ın birleştirici açıklama modeli hem düzenlilikler ile yasaların hem de olguların açıklanmasına yöneliktir.

Soru 18:

Lakatos’un teori gelişimi görüşüne göre gelişen teori dizisi nedir?

A) Verilen bir teori dizisinde (birincisi dışında) her teori bir önceki teoriden daha gelişmiş olmasıdır. B) Verilen bir teori dizisinde her teori bir sonraki teoriden daha gelişmiş olmasıdır. C) Bir teorinin hipotezlerinden tümdengelimsel olarak türetilen bir önermenin değillemesi gözlem ve/veya deneyle doğrulanmış bir gözlem önermesi olmasıdır. D) Birinci teorinin onun yerine geçen ikinci teoriye indirgenmesidir. E) Teori dizisinin katı çekirdeğinin değiştirilerek gelişim sağlanmasıdır.

Soru 19:

Comte’a göre, çatışmanın nedeni nedir?

A) Çatışma toplum pozitif evreye geçmediği için ortaya çıkmaktadır. B) Kollektif bilinç hem düzeni sağlar hem de çatışmaya yöneltir. C) ‘Anomik işbölümü’nün ortaya çıkması sosyal sistemde aksamalara yol açan bir çatışma kaynağıdır. D) varoluş mücadelesi ve onun sonucu olan denge çatışma üretir. E) Sanayileşme ile birlikte çatışma ortaya çıkar.

Soru 20:

Örnekleme yoluyla pekiştirme yöntemi’nin en gelişmiş biçimi olan Kendi- kendini Pekiştirme yöntemi kime aittir?

A) Hempel B) Glymour C) Nicod D) Francis Bacon E) K. R. Popper