Final Sınavı - Bilim Felsefesi

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi hipotez-pekiştirmesi görüşleri için söylenemez?

A) Bilimsel yöntemi hem tümdengelimsel hem tümevarımsal çıkarım biçimlerini hem de hipotez kurmayı içerir. B) Sınanan hipotez pekiştirilirse kalıcı olarak kabul edilir; ama çürütülürse ret edilir. C) Bu görüşlerde pekiştirme olanaksız olduğundan, hipotezler gözlem önermelerine dayanarak tümevarımsal çıkarımla pekiştirilemezler ancak tümdengelimsel çıkarımla yanlışlanabilirler. D) Bilim insanları yaratıcı hayal güçleriyle diledikleri gözlem-önermesi-olmayan bilimsel önermeleri, özellikle düzenlilik ifade edebilen tümel-koşullu önermeleri sınamak amacıyla hipotez sıfatıyla geçici E) Bilim insanları sınamaya-değer buldukları gözlem önermelerini gözlem ve/veya deneyle sınarlar, doğrulananlar kabul edilir.

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi olağan bilim problemleri çeşitlerinden biri değildir?

A) Olgu sınama problemleri B) Olgu-toplama problemleri C) Teori sınama problemleri D) Deneysel teori-geliştirme problemleri E) Teorik teori-geliştirme problemleri

Soru 3:

“23 Eylül 1846 tarihinde ve Le Verrier’in hesapladığı koordinatların belirttiği uzay bölgesinde Güneş’in bir gezegeni bulunuyor mu?” gözlem sorusu, aşağıdaki genel soru biçimlerinden hangisini örnekler?

A) t anında ve u yerinde F nesne dizgesi türünden bir nesne dizgesi var mı? B) t zaman anında u yerinde bulunan a nesne dizgesi, F özelliğini taşıyor mu? C) a nesne dizgesi t zamanında u bölgesinde bulunuyor mu? D) t zaman anında u yerindeki a nesne dizgesi, F belirlenebilir özelliğinin değeri olan hangi belirlenmiş özelliği taşır? E) a nesne dizgesinde u yerinde ve [t1, t2] zaman aralığında hangi F olayı meydana geliyor?

Soru 4:

Aşağıdakilerden hangisi Lakatos'a göre bir bilimsel araştırma programının öğesidir?

A) Bilimsel değerler B) İndirgenen teori C) Modeller D) Metafizik ilkeler E) Yordam

Soru 5:

I. Tümevarımsal genelleme önermesinin yanlışlanabileceği göz ardı edilir. II. Bilimsel yöntemde tümevarımın yanı sıra tümdengelime de gereksinim olduğu göz ardı edilir. III. Tümevarımsal genelleme önermesi bilimsel açıklama için kullanılamaz. Yukarıdaki ifadelerden hangileri salt tümevarımcı görüşe yapılan eleştiriler arasındadır?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Soru 6:

Aşağıdakilerden hangisi matematiksel bir model örneğidir?

A) Metal parçalardan yapılmış DNA molekülü modeli B) Atomun yapısını gösteren plastik yuvarlak ve yay parçalar C) Kovalent bağ oluşumunu gösteren plastik nesneler D) Akustik rezonansı anlatan U şeklindeki çelik araç E) Maddenin hallerini gösteren noktasal tanecikler

Soru 7:

Belli bir yerle sınırlı olmayan düzenlilikleri ifade eden pekiştirilmiş hipotezlere ne ad verilir?

A) Hipotez B) Yasa C) Teori D) Gözlem önermesi E) Aksiyom

Soru 8:

Karl R. Popper'in öncülüğünü yaptığı ve tümevarımsal çıkarım yoktur, tek geçerli çıkarım biçimi tümdengelimsel çıkarımdır görüşü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Salt tümevarımcı görüş B) Genel Görelilik Teorisi C) Salt Tümdengelimci-Hipotez Yanlışlamacı görüş D) Duhem-Quine tezi E) Bayes teoremi

Soru 9:

Aşağıdakilerden hangisi teorilerin anlambilimsel yaklaşımı için söylenebilir?

A) Teori, yalnız aksiyomlaştırılmış teorik önermeler dizgesinden oluşur. B) Teori, aksiyomlaştırılmış teorik önermeler ile karma-teorik önermeler dizgesinden oluşur. C) Teori, aksiyomlaştırılmış önermeler dizgesinin yanı sıra, matematiksel yapılar olan modellerden oluşur. D) Teori, aksiyomlaştırılmış teorik önermeler ile gözlem önermeleri dizgesinden oluşur. E) Teori, aksiyomlaştırılmış karma-teorik önermeler ile gözlem önermeleri dizgesinden oluşur.

Soru 10:

Teorik önermelerin dile getirdiği yasalar aşağıdaki kavramlardan hangisiyle adlandırılmaktadır?

A) Teorik yasa B) Teorik hipotez C) Yasa görünümlü önerme D) Bilimsel teori E) Anlambilimsel yaklaşım

Soru 11:

İçinde geçen mantıksal-olmayan terimlerin tümü teorik terim olan önermeye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Teorik önerme B) Yasal önerme C) Yasa-görünümlü önerme D) Bilimsel önerme E) Koşullu önerme

Soru 12:

Aşağıdaki tanımlardan hangisi anomali kavramını ifade etmektedir?

A) Verilen bir teori dizisinde (birincisi dışında) her teori bir önceki teoriden daha gelişmiş ise, bu teori dizisinde denir. B) O teori açısından sizideki her teorinin yardımcı hipotezler kümesine denir. C) Bir teori ile gözlem ve/veya deney arasındaki aykırılığa denir. D) Kısaca, temel hipotezler kümesi ile yardımcı hipotezler kümesinin birleşimidir. E) Dizideki tüm teorilere ortak olan temel hipotezler kümesine denir.

Soru 13:

Herhangi bir bilimsel açıklamaya yol açan soruda yer alan ve bir olgunun karşılığı olan önermeye ne ad verilir?

A) Açıklayan önerme B) Yasa önermesi C) Gözlem önermesi D) Açıklama önermesi E) Açıklanan-önerme

Soru 14:

Aşağıdakilerden hangisi hipotez pekiştirme yöntemlerinden biridir?

A) Karol B) Daniel C) Nicod D) Trayer E) Dialekt

Soru 15:

I. Yasa görünümlü önermeler içerir II. Aksiyomları, doğru olduklarında ilgili bilim dalının temel yasalarını ifade ederler III. Genellikle gözlemlenemez nesne dizgelerine ve bunların özelliklerine ilişkindir. Teorilerle ilgili olarak yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Soru 16:

Nagel’in indirgemeci görüşü için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Devrimsel görüşün temsilcisidir. B) Üç biçimsel koşul üzerine inşa edilmiştir C) İndirgeyen teori ve indirgenen teori kavramları üzerine inşa edilmiştir. D) İndirgenen teori indirgeyen teoriyi açıklar düşüncesini savunur. E) Olgusal koşul içermez.

Soru 17:

Bir öğrenciden, fizik ödevi kapsamında mekanik alanında A gibi bir teoriye ilişkin çeşitli gözlem ve deneyler yapması istenmiştir. Bunun için öğrenci öncelikle A teorisi deneyi için gerekli düzeneği kurmuş ve sistemi harekete geçirmiştir. Deney esnasında bir F değişkeninin değerini ilgili ölçüm aracıyla ölçerek not almıştır. Sonrasında deney için kullandığı parametrelere ve A teorisine göre F değişkenini bir kere de hesaplayarak bulmuştur. Hesaplayarak bulduğu F değeri ile deneyde ölçerek bulduğu F değerinin birbirine %99,9 oranında yakın olduğunu görmüştür. Bu durum A teorisinin hangi bilimsel değere sahip olduğunu göstermektedir?

A) Verimlilik B) Tutarlılık C) Yalınlık D) Kapsamlılık E) Dakiklik

Soru 18:

Bir teorinin ilişkin olduğu gözlemlenemezleri gösteren terimlere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Teorik yasalar B) Teorik terimler C) Teorik önermeler D) Teorik olgular E) Teorik gözlemler

Soru 19:

Francis Bacon’dan kaynaklanan bu görüşte tümevarım, doğruya erişmenin tek geçerli yöntemidir. Bu görüşün adı nedir?

A) Realistik görüş B) Varoluşçu görüş C) Rasyonalist görüş D) Salt tümevarımcı görüş E) Analitik felsefi görüş

Soru 20:

I. Tümevarımsal genelleme önermesinin yanlışlanabileceği göz ardı edilir. II. Bilimsel yöntemde tümevarımın yanı sıra tümdengelime de gereksinim olduğu göz ardı edilir. III. Tümevarımsal genelleme önermesi bilimsel açıklama için kullanılamaz. IV.Türetilen tümevarımsal genelleme önermesi başka gözlem ve/veya deneylerle daha da pekiştirilebilir. Salt tümevarımcı görüşe yapılan eleştiriler aşağıdaki seçeneklerden hangilerinde doğru olarak verilmiştir?

A) Yalnızca IV. B) I ve III. C) II ve IV. D) I, II ve III. E) I, III ve IV.