Seçmeli Ara Sınav - Bilim Felsefesi

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi bilim felsefesinde yer alan açıklama çeşitlerinden değildir?

A) Yalın olguların açıklamaları B) Düzenliliklerin açıklamaları C) Yer ve zamanla sınırlı düzenliliklerin açıklamaları D) Sınırsız doğa yasalarının açıklamaları E) Karmaşık durumların açıklamaları

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi birleştirici açıklama m dellerinin ortak bir özelliğidir?

A) Birleştirici açıklama modellerinde bir açıklanan-olgu tek başına değil de, çok sayıda başka açıklanan-olgularla birlikte açıklanır. B) Birleştirici açıklama modelleri yalnız düzenliliklerin, özellikle yasaların açıklanmasına yöneliktir. C) Birleştirici açıklama modelleri yalnız yalın olguların açıklanmasına yöneliktir. D) Birleştirici açıklama modellerinde açıklamanın birleştirici gücü, açıklayan-olguların sayısının (açıklanan-olguların sayısına göreli olarak) az olmasına dayanır. E) Birleştirici açıklama modellerinde açıklamanın birleştirici gücü, çok sayıda açıklanan-olguyu birlikte açıklamak amacıyla kullanılan (tümdengelimsel ve/veya tümevarımsal) çıkarımların tiplerinin az olmasına dayanır.

Soru 3:

Aşağıdakilerden hangisi bir düşünsel işlem örneğidir?

A) Bilimsel hipotez kurma B) Gözlem C) Deney D) Ölçme E) Bilimsel bilginin kavramını çözümleme

Soru 4:

Gözlemin doğruladığı gözlem önermesine sağlam denir Gözlem gözlemleyenler ve gözlemlenenlerden oluşur Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir gözlem olarak tanımlanabilir Deneyi yapan bilim insanına deneyci denir Yukarıdaki ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?

A) Gözlemin yapısını oluşturan öğeler, gözlemleyenler ve gözlemlenenler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Gözlem sonucunun doğru kıldığı olanaklı yanıt, gözlemin doğruladığı gözlem önermesidir. Bu türlü gözlemlere sağlam denir. Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir gözlem olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanıdır. Doğru cevap E'dir. B) I ve II C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

Soru 5:

Aşağıdakilerden hangisi tümevarımsal çıkarımın özelliklerinden biridir?

A) Yeni öncüllerin eklenmesi çıkarımın geçerliliğini tamamen değiştirebilir. B) Öncülleri doğru ise sonucu zorunlu olarak doğrudur. C) Tümevarımsal çıkarım ya tamamen geçerlidir ya da tamamen geçersizdir. D) Tümevarımsal çıkarım bilgi-arttıran bir çıkarım değildir. E) Geçerli bir tümevarımsal çıkarım monotoniktir.

Soru 6:

Bilim felsefesinin amacı nedir?

A) Bilimsel çalışmaların verimlilik derecesini belirlemek B) Bilimin ne olduğunu araştırmak ve ortaya koymak C) Bilimsel çalışmalara yeni boyutlar kazandırmak D) Bilim adamlarının uyması gereken ilkeleri ortaya koymak E) Bilimin tarihsel gelişimini irdelemek

Soru 7:

“Niye A?” biçimindeki açıklamaya yol açan soruyu yanıtlamayı amaçlayan açıklama modeli hangisidir?

A) Yasacı açıklama modeli B) Birleştirici açıklama modeli C) Pragmatik açıklama modeli D) Nedensel-düzeneksel açıklama modeli E) Olasılıksal-yasacı açıklama modeli

Soru 8:

Bilimin amacı nedir?

A) Bilimin amacı, konusu olan varlıklar üzerine sağlam bilgi vermektir. B) Bilimin amacı, çeşitli varlıklar üzerine bilgi vermektir. C) Bilimin amacı, konusu olan varlıklar üzerine yeterli bilgi vermektir. D) Bilimin amacı, konusu olan varlıklar üzerine sayısal bilgi vermektir. E) Bilimin amacı, çeşitli varlıklar üzerine yeterli bilgi vermektir.

Soru 9:

Aşağıdakilerden hangisi deneye yol açan bir soru çeşidi değildir?

A) a1 hidrojen gazı kitlesi t1 zamanında u yerinde oksijenle tepkimeye girerse, tepkimenin bittiği t2 zamanında u yerinde bir su kitlesi var olacak mı? B) a cismi, t1 zamanında u1 yerinde bulunup serbest düşmeye başlar ise, a cismi t2 zamanında u2 yerinde bulunur mu? C) a nesne dizgesi bir metal kitlesi olup u yerinde [t1, t2] zaman aralığında yeterince ısıtılırsa, a nesne dizgesi u yerinde [t1, t2] zaman aralığında genleşir mi? D) a1 hidrojen gazı kitlesi t1 anında u yerinde hangi haldedir? E) a taşı t1 zamanında 44.10m yüksekliğindeki bir kulenin tepesinden düşmeye başlarsa, çarpmadan hemen önceki hızı 29.43 m/sn midir?

Soru 10:

Bilimin amacı, hangisidir?

A) Konusu insan olan temalar ile ilgili bilgi vermektir B) Konusu olan çeşitli varlıklar üzerine doğru bilgi vermektir C) Konusu insan olan olgular üzerine çeşitli bilgiler vermektir D) Konusu olan olgular üzerine birçok bilgi vermektir E) Konusu olan varlıklar üzerine sağlam bilgi vermektir

Soru 11:

k herhangi bir pozitif reel sayı, l ise herhangi bir reel sayı olmak üzere, aşağıdakilerden hangisinin aralık ölçeğinin dönüştürme fonksiyonu olduğu söylenebilir?

A) f Fi (a) = k f F1 (a) + l B) f Fi (a) = k f F1 (a) C) f Fi (a) = [ f F1 (a)]2 D) f Fi (a) = k [ f F1 (a)]2 + l E) f Fi (a) = g [ f F1 (a)]

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisi bir gözlem önermesidir

A) A bir kuzuysa A beyazdır B) A bir koçtur ve A bir erkektir. C) A bir gezegen ise A mavidir D) A bir araçsa A tekerleklidir E) A bir içkiyse A siyahtır.

Soru 13:

“A gazı t1 anında 25 ºC sıcaklığında ise, 2 dakika sonraki sıcaklığı 35 ºC olur mu? Deneye yol açan bu soruya göre “A gazı t1 anında 25 ºC sıcaklığındadır” önermesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) deney-koşulu önermesi B) koşulsuz önerme C) değilleme önermesi D) deney sonucu önermesi E) sözde deney önermesi

Soru 14:

Bir manometreye bağlı ve gaz ile dolu kapalı kaptan oluşan a gibi birnesne dizgesi ele alındığında, "a gaz kitlesinin basıncı, [t1, t2] zaman aralığında 1 atmosferden 2 atmosfere geçiyor mu?" sorusu nasıl bir soru olur?

A) Açıklamaya yol açan bir sorudur. B) Sınamaya yol açan bir sorudur. C) Bilimsel açıklamaya yol açan bir niye-sorusudur. D) Bir düzenlilik açıklamasına yol açan bir niye-sorusudur. E) Bir hipotez sınama sorusudur.

Soru 15:

Bir odada bir kap içerisinde 1 litre su bulunmaktadır. Bu kaba bir sıvı termometresi daldırılıyor ve termometrede 37 derece değeri görülüyor. Buna göre gözlemci aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt bulmuş olur?

A) t anında ve u yerinde F nesne-dizgesi türünden bir nesne dizgesi var mı? B) a nesne dizgesi t zamanında u bölgesinde bulunuyor mu? C) a nesne dizgesinde u yerinde ve [t1, t2] zaman aralığında hangi F olayı meydana geliyor? D) t zamanında u yerinde bulunan a nesne dizgesi F özelliğini taşıyor mu? E) t zamanında u yerindeki a nesne dizgesi F belirlenebilir özelliğinin değeri olan hangi belirlenmiş özelliği taşır?

Soru 16:

Bilimsel önermelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Herhangi bir olgu için, bu olgunun doğruladığı önermeye bilimsel önerme denir. B) Önermenin doğru olması için onu karşılayan bir olgu olmalıdır. C) Eğer bir önerme olgu tarafından doğrulanmazsa bu önerme yanlış kabul edilir. D) Doğru olup olmadıkları gözlemle saptanabilen önermelere deney önermesi denir. E) Tümel-koşullu doğru bir önermenin karşılığı olan tümel-koşullu olgu bir düzenliliktir.

Soru 17:

Bir tümdengelimsel-yasacı açıklamada, açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal yasa bulunursa, böyle bir açıklamaya olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama denir Bu model aslında tümdengelimsel-yasacı modelin bir alt modelidir. Olasılıksal olmayan yasalar gerekirci (determinist) olmayan yasalardır Olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklamada açıklayanın bileşenleri arasında yer alan yasa-görünümlü önermelerden en az biri olasılıksal yasa-görünümlü bir önermedir Olasılıksal Tümdengelimsel-Yasacı Açıklama için yukarıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve IV D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

Soru 18:

I. Kabul KoşuluII: Gözlemlenebilirlik KoşuluIII: Doğruluk KoşuluBilimsel önermenin bir olgunun bilgisini ifade edebilmesi için yukarıdaki koşullardan hangilerinin mutlaka sağlanması gerekir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III

Soru 19:

Gözlem kavramına ilişkin bilim felsefesinde birbiriyle ilişkili metodolojik, ontolojik ve epistemolojik sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bu sorunlar gerçeklik ve karşıtlık görüşünü savunanlar arasında tartışmalara yol açmaktadır. Aşağıda verilenlerden hangileri anlaşmaya varılmakta zorlanan bu sorunlardandır? I. Hangi türden bilimsel işlemler gözlem sayılabilir? II. Gözlemlenebilir şeyler varlık sayılabilir mi? III. Gözlem önermelerinin doğrulanması ile gözlemsel olmayan önermelerin pekiştirilmesi arasındaki fark kesin mi? IV. Gözlem önermelerinin ifade ettiği bilgi, gözlemsel olmayan önermelerin ifade ettiği bilgiden bağımsız mı?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I ve IV E) Hepsi

Soru 20:

Aşağıdakilerden hangisi gözlem ve/veya deneye dayalı bilimler arasında gösterilemez?

A) Sosyoloji B) Fizik C) Tarih D) Matematik E) Biyoloji