Seçmeli Ara Sınav - Bilim Felsefesi

Soru 1:

Aşağıdaki özelliklerden hangisi geçerli bir tümdengelimsel çıkarımın özelliğidir?

A) Sonucunun ifade ettiği bilgi öncüllerinde bulunan bilgiden daha fazlasını içerir. B) Öncülleri sonucunu değişik şekillerde destekler. C) Öncüllerini değiştirmeden yeni bir öncül eklediğimizde çıkarımın geçerliliği değişmez. D) Yeni öncüllerin eklenmesi çıkarımın geçerliliğini tamamen değiştirebilir. E) Sonucunun doğruluğu öncüllerinin doğruluğundan zorunlu olarak türetilemez.

Soru 2:

Bilim felsefesine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Bilimin konusuna ilişkin kavram ve sorunların metodolojik boyutunun işlevi ağır basar. B) Bilim felsefesinin konusu bilimin kendisidir. C) Bilim felsefesinin amacı, konusu olan bilimin ne olduğunu araştırıp ortaya koymaktır. D) Bilim felsefesinin yöntemi hem mantıksal çözümleme hem de bilim tarihinin verilerinden yararlanmadır. E) Bilimin amacına ilişkin kavram ve sorunların epistemolojik boyutunun işlevi ağır basar.

Soru 3:

Deneyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş bir gözlemdir. B) Deneye yol açan soru koşulludur. C) Yöntem olarak deney gözlemden daha üstündür. D) Her deney aynı zamanda bir gözlem içerir. E) Deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibine deneyci denir.

Soru 4:

Bu açıklama modelinde açıklama, bir önerme, bir çıkarım ya da bir dizi önerme ile özdeş olmayıp, “Niye A?” biçiminde açıklamaya yol açan bir niye-sorusunun bir yanıtıdır. Yukarıda bahsedilen açıklama modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pragmatik Açıklama Modeli B) Kitcher’in Birleştirici Açıklama Modeli C) Friedman’ın Birleştirici Açıklama Modeli D) Nedensel-Düzeneksel Açıklama Modeli E) Olasılıksal Tümevarımsal-Yasacı Açıklama Modeli

Soru 5:

Aşağıdakilerden hangisi sırasal ölçeğin uygulandığı Sertlik ve benzeri niceliklere özgü dönüştürme fonksiyonu olabilir?

A) f F i (a) = k f F 1 (a) B) f F i (a) = k f F 1 (a) + l C) f F i (a) = [ f F 1 (a)]2 D) f F i (a) = k [ f F 1 (a)]2 + l E) f F i (a) = g [ f F 1 (a)]

Soru 6:

Genel olarak a gibi bir nesne dizgesinin t zaman anında taşıdığı tüm özellikler F1,..., Fk ise, a nesne dizgesinin t zaman anında (yani zaman-diliminde) F1-olma ve... ve Fk-olma nesne-durumunda, kısaca (F1,..., Fk)-olma nesne-durumunda, olduğu söylenir. Gene t zamanının süresi, a’nın bu zaman süresindeki nesne-durumunun değişmesine yol açmayacak ölçüde kısa olduğunu kabul ediyoruz. Buna göre aynı türden nesne dizgelerinin çeşitli zaman anlarındaki nesne-durumları hangi kümeye aittir?

A) Türe özgü bir olanaklı nesne-durumları kümesine aittir B) Türe özgü olmayan olanaksız nesne kümesine aittir C) Türe özgü olmayan olanaklı nesne kümesine aittir D) Türe özgü bir olanaksız dizge kümesine aittir E) Türe özgü olmayan olanaksız dizge kümesine aittir

Soru 7:

(i) A1 açıklanan-olgusu tek başına değil de, A2, A3, ..., An gibi çok sayıda başka açıklanan-olgularla birlikte açıklanır.(ii) Açıklanan olguları birleştirerek daha iyi anlaşılmalarını sağlar.(iii) Friedman ve Kitcher tarafından ortaya atılmış iki alt modeli bulunmaktadır.Yukarıda tanımlanan bilimsel açıklama modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) İstatistiksel olasılık fonksiyonu B) Birleştirici açıklama modeli C) Olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama modeli D) Tikel-olay olasılıkları E) Olasılıksal tümevarımsal-yasacı açıklama modeli

Soru 8:

“A” açıklanan-önermesi, “B” açıklayan-önermesinden bir tümdengelimsel çıkarımla türetilir. “B” açıklayan-önermesi olumsal bir önermedir, yani “B” önermesinin doğru olması da yanlış olması da olanaklıdır. “B” önermesinin bilimsel yönteme dayanarak sınanması da olanaklıdır. “B” açıklayan-önermesi “B1?...? Bn ? C1?...?Ck” biçiminde bir tümelevetleme önermesidir. (Burada “?” simgesi tümel-evetleme eklemidir.) “B1”, ..., “Bn” bileşenlerinin her biri başlangıç önermesi denilen bir yalın önerme, “C1”, ..., “Ck” bileşenleri ise yasa-önermeleridir. “A” açıklanan-önermesi doğrudur. “B” açıklayan-önermesi, dolayısıyla “B1”, ..., “Bn”, “C1”, ..., “Ck” bileşenlerinin her biri doğrudur. “A, çünkü B” açıklama-önermesinin tümdengelimsel-yasacı bilimsel açıklama modelindeki doğru olma koşulları hangi seçenekte verilmiştir?

A) I, IV B) I,III,V C) II,IV D) I,II,III,IV E) I,II,III,IV,V

Soru 9:

Ölçmede "sıcaklık" aşağıda yer alan hangi ölçek türünde bir nicelik olarak yer almaktadır?

A) Oran ölçeği B) Aralık ölçeği C) Sırasal ölçekler D) Adlandırıcı ölçek E) Sayısal ölçek

Soru 10:

Aşağıdaki özelliklerden hangisi geçerli tümevarımsal çıkarımın özelliklerinden biri değildir?

A) Geçerli bir tümevarımsal çıkarım bilgi-arttıran bir çıkarımdır. B) Geçerli bir tümevarımsal çıkarımın öncülleri doğru olup sonucu yanlış olabilir. C) Sonucunun doğruluğu öncüllerinin doğruluğundan zorunlu olarak türetilir. D) Yeni öncüllerin eklenmesi tümevarımsal çıkarımın geçerliliğini tamamen değiştirebilir. E) Bazı geçerli tümevarımsal çıkarımların öncülleri sonucunu daha fazla desteklerken, diğer bazıla- rının öncülleri sonucunu daha az destekler.

Soru 11:

Masanın üzerinde duran bir elmanın ağırlığı 250 gram olarak ölçülmüş olsun. Bu durumda bu elmanın 250 gram ağırlığında olma özelliğini tam değil, yaklaşık olarak taşımasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ağırlığı ölçülen elmanın renk, şekil gibi başka fiziksel özellikleri de olması B) Bulunan ağırlığın kullanılan ağırlık ölçüm aletine bağlı olması C) Ağırlığın belirlenebilir bir fiziksel özellik türü olması D) 250 gram ağırlığın bir belirlenmiş özellik olması E) Önermede ağırlık ölçümünün hangi zamanda yapıldığının belirtilmemiş olması

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisi yalın-olmayan olgulardan değildir?

A) Değilleme B) Tümel-evetleme C) Koşullu D) Hipotez E) Tümel-koşullu

Soru 13:

"Hem düzenlilikler ile yasaların hem de olguların açıklanmasına yönelik olup, açıklamaların birleştirici gücü bu açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının azlığı ve bu az sayıda çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının büyük olması ile tanımlanır."şeklinde ifade edilen açıklama modeli hangisidir?

A) Friedman’ın birleştirici açıklama modeli B) Tümevarımsal-yasacı açıklama modeli C) Olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama modeli D) Kitcher’in birleştirici açıklama modeli E) Pragmatik açıklama modeli

Soru 14:

Aşağıdakilerden hangisi sırasal ölçekte bir niceliktir?

A) Enerji B) Kütle C) Sıcaklık D) Zaman süresi E) Sertlik

Soru 15:

I. Sıcaklık II. Zaman süresi III. Renk IV. Sertlik Verilenlerden hangileri nesne dizgelerinin niceliksel özelliklerine örnek olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III D) III ve IV E) I, II ve IV

Soru 16:

I. Gözlem, bir gözlem önermesinin ifade ettiği bilgiye erişmeyi sağlayabilen bir fiziksel yöntem biçimidir.II. Gözlemle sınanan gözlem önermesi, gözlem sonucunda doğrulanırsa, bu önermenin karşılığı olan bir olgu bulunur.III. Gözlem sonucunda doğrulanan önermenin karşılığı olan olgu gözlem önermesini doğru kılar.IV. Gözlem, bilimin dilsel yapısını çözümleme, eleştirmeve aydınlatma çabasıdır."Gözlem" ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) I, II, IV B) I, III, IV C) I, II, III D) II, III, IV E) Hepsi

Soru 17:

Bilim insanlarının bilimin konusuna giren olgulara ilişkin bilimsel bilgi üretmek ve bu olguları açıklamak amacıyla yaptıkları işlemlerin tümünden oluşan yönteme verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gözlemsel yöntem B) Olgusal yöntem C) Bilimsel yöntem D) Fiziksel yöntem E) Veriye dayalı yöntem

Soru 18:

Aşağıdakilerden hangisi gözlem ve/veya deneye dayalı bilim değildir?

A) Matematik B) Fizik C) Kimya D) Tarih E) Psikoloji

Soru 19:

Aşağıdakilerden hangisi tümdengelimsel-yasacı bilimsel açıklama modelindeki doğru olma koşullarından biri değildir?

A) “A” açıklanan-önermesi doğru olmalıdır. B) “A” açıklanan-önermesi, “B” açıklayan-önermesinden tümdengelimsel çıkarımla türetilebilmelidir. C) “B” açıklayan-önermesi bir tümel-evetleme önermesi olup en az bir bileşeni bir yasa-görünümlü önerme olmalıdır. D) “B” açıklayan-önermesi, doğru olması da yanlış olması da olanaklı olan ve bilimsel yöntemle sınanabilen bir önerme olamaz. E) “B” açıklayan-önermesi doğru olmalıdır.

Soru 20:

Aşağıdakilerden hangisi adlandırıcı ölçekte bir niceliktir?

A) Parlaklık B) Yumuşaklık C) Sıcaklık D) Kimlik numarası E) Kütle