Epistemoloji

Yanıt Açıklaması: Bir kayadan farklı olarak insan organik değişim ve gelişim süreçlerine girme kapasitesine sahiptir. Bir bitkiden farklı olarak insan beş duyusu aracılığıyla kendini dışarıya açar. Ve diğer hayvanlardan farklı olarak, insan, şaşırtıcı zihinsel yetenekler barındırır ve bu yetenekleri kullanarak hem kendini hem içine doğduğu dünyayı önemli oranda değiştirebilir.

Yanıt Açıklaması: Hiçbir zaman konuşulan ülkede yaşanılmayacağı bilinse de yabancı bir dil bilgisine sahip olma hem ekonomik hem toplumsal getirileri olan bir bilgidir. Bu nedenle burada araçsal bir rolü olduğu söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Bir olgunun veya durumun fiziksel olarak olanaksız olması, o olgunun bizim içinde yaşadığımız ve anladığımız fiziksel dünyanın görünen yapısıyla çelişmesi anlamına gelir. Soruda ifade edilen durum bunun bir örneğidir. “Mantıksal olanaksızlık” kavramı ise, içinde yaşadığımız evrenin mantıksal yapısıyla çatışan durumları ifade etmektedir. Fiziksel olanaksızlıklardan farklı olarak, mantıksal açıdan olanaksız bir durumu kafamızda bile canlandıramayız. Soruda verilen ifade ise kafada canlandırılabilir bir nitelik taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Buna karşın “gerçeklik nedir?” sorusu, çoğunlukla, ontolojik ağırlığı olan bir soru olarak görülebilir. Gerçekliğin tersi, bu anlamda, görüntü veya görünendir.

Yanıt Açıklaması: “Şüpheci tavır” olarak betimlediğimiz tavrın veya yaklaşımın içeriği nedir? Ve bu tavrı felsefi anlamda özel kılan şey nedir? Bunun yanıtını, şüpheciliğin tersi olan kavramların içerisinde ve o kavramların barındırdığı sakıncalarda aramak gerekir. Şüpheciliğin tersi olan kavramlar içinde en önemlisi dogmatizmdir.

Yanıt Açıklaması: "Moore’un tartışmasının başında gündeme getirdiği önemli bir konu “nesnelerin varlığı” kavramının açıklanması ile ilgilidir. Bu konudaki soru işaretlerini ortadan kaldırmak için, Moore “nesnelerin varlığı” kavramından “zihnin dışında, zamanmekân içinde var olmayı” anladığını söyler. Bu önemli bir açıklamadır, çünkü bazı düşünürler nesnenin öznel veya zihinselliğe ait nitelikler barındırdığını, yani tamamen özneden bağımsız olmadığını düşünmeye eğilimlidirler. Moore’un sözünü ettiği “nesne” ise, sağduyumuza da uygun bir şekilde, fiziksel özelliklere sahip ve zihinden bağımsız niteliğinde bulunmaktadır."

Yanıt Açıklaması: "İnanç deyimini biz genellikle manevi bağlamlarda kullansak da, epistemolojik bağlamlarda bu deyim deneyimsel durumlara yönelik olarak ve genel bir şekilde kullanılmaktadır. Örneğin, epistemoloji kuramcıları açısından, “Türkiye’de doğmuş olduğuma inanıyorum” veya “Çimenlerin yeşil olduğuna inanıyorum” gibi tümceler deneyimsel bilginin irdelenmesi açısından önemli bir şllev barındırmaktadır. Öncelikle, bir inanç, “inanç” etiketini hak edebilmek için, doğru olmak zorunda değildir. İnançlarımızın bir kısmı doğru, bir kısmı ise yanlıştır."

Yanıt Açıklaması: Aristoteles’e göre, tikel her nesne bir tözdür

Yanıt Açıklaması: Sorunun Çözümü: "“Tikel”, nesnelerin tekliğini ve kendileri olma durumunu ifade etmek için kullanılır. “Tümel” kavramı ise, tikelleri tanımlayan tür adları ve tikellerin edindiği nitelikler için kullanılmaktadır. Örneğin, bu satırlar okuyan insanların her biri, bahçemdeki ceviz ağacı, vazomdaki kırmızı karanfil ve Mars gezegeni tikel birer nesnedir. “insan”, “ağaç”, “karanfil”, "kırmızı” ve “gezegen” ise tümellerdir."

Yanıt Açıklaması: "Usçuluğun en temel tezini özsel olarak inceledik. Usçular bilgimizin biricik kaynağının algılar olamayacağını savlarlar. Daha açık olarak, bilginin olanaklı olabilmesinin temel koşulunun aklın doğuştan getirdiği belli kapasiteler veya kavramların varlığı olduğunu öne sürerler."

Yanıt Açıklaması: “Gerçeklik” kavram› ontolojik bağlamlarda karşımıza çıkar. Felsefede bu kavramın tersi “görünüş” veya “görüntü” dür.

Yanıt Açıklaması: "Epistemoloji" Yunanca "episteme" ve "logos’ kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Doğru cevap, C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi yalnızca “doğal” ve “araçsal” gerekçelerle değil, kendi içinde ve kendinden dolayı da değerli bir kavram olduğu için yarara dayalı bir değerlilikten söz edilmemelidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Epistemoloji felsefe dışında uğraş alanlarını içeren bir yapıya sahiptir. Bu bakımdan özellikle bilgi ile ilgili tüm bilim alanlarını kapsar ve bilgibilim kelimesine karşılık gelir.

Yanıt Açıklaması: "Analitik-sentetik ayıımı cümle yapısı ile ilişkilidir. Analitik cümleler dünyaya ilişkin yeni gözlemsel bilgi içermezken, sentetik cümleler yüklemleri öznede içerilen bilgilerin ötesine geçen cümlelerdir."

Yanıt Açıklaması: Aristoteles (M.Ö. 384-322), bitkilerin, hayvanların ve insanların kendiliklerinden hareket veya değişim yaratabilme yetisine sahipken (örneğin, bir bitkinin boyunun uzaması, bir hayvanın yerini değiştirmesi, vb.), taşların ve kayaların kendiliklerinden devinim veya değişim yaratabilme kapasitesinden yoksun olduklarını gözlemlemişti. Taşlar ve kayalar, dışarıdan kaynaklanan nedenlerle yıpranıp dağılsalar da, “büyüme” ve “ölme” gibi süreçler veya durumlar yaşamazlar. Bu durum, eğer Aristoteles haklıysa, dünyanın varlıksal düzeninin kabaca ikiye ayrılabileceğini ve canlı-cansız ayrımının önemli bir niteliksel bölünmeye karşılık geldiğini gösterir. Aristotelesçi bir tarzda düşünürsek, bitkilerin, hayvanların ve insanların (yani canlıların) kendiliklerinden devinime yol açma ya da kendiliklerinden değişimden geçme potansiyelinin olduğunu belirtebiliriz.

Yanıt Açıklaması: "“fiziksel olanaksızlık” ile “mantıksal olanaksızlık” kavramlarını karşılaştıralım. Bir olgunun veya durumun fiziksel olarak olanaksız olması, o olgunun bizim içinde yaşadığımız ve anladığımız fiziksel dünyanın görünen yapısıyla çelişmesi anlamına gelir. Örneğin, bir insanın pencereden atladığında düşmeyip uçmaya başlaması fiziksel açıdan olanaksızdır. Ancak, pencereden atlayıp uçmak gibi fiziksel anlamda olanaksız olan durumların gerçekleştiğini ben kafamda canlandırabilirim. “Mantıksal olanaksızlık” kavramı ise, içinde yaşadığımız evrenin mantıksal yapısıyla çatışan durumlar için kullanılır. Bizim evrenimizde bir üçgenin dört kenarlı olması olanaksızdır. Bu olanaksızlık, fiziksel bir olanaksızlıktan çok daha büyük bir olanaksızlık türüdür çünkü, fiziksel olanaksızlıklardan farklı olarak, mantıksal açıdan olanaksız bir durumu kafamızda bile canlandıramayız."

Yanıt Açıklaması: Felsefi bir görüş olan usçuluk, deneyimcilikten farklı olarak, insan aklının (veya usunun) kendisinin bilginin temel bir kaynağı olduğunu veya bilginin ortaya çıkmasında insan aklının yapısının özsel ve şekillendirici rol oynadığını savunur.

Yanıt Açıklaması: Bir cümleyle ifade etmek gerekirse, bilgimizin tek kaynağının duyu verileri ve algılar olduğunu savlayan epistemolojik görüşe deneyimcilik adı verilir. “Duyu verisi” ve “algı” arasındaki fark, bu bilişsel durumların karmaşıklık düzeyi ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: “Yarın güneşin doğmaması fiziksel açıdan olanaklı bir durum değildir” diyebiliriz. Buna karşın, kafamızda canlandırabileceğimiz bir durum olan “güneşin doğmamasının mantıksal anlamda olanaksız veya çelişik olmadığı açıktır.