Epistemoloji

Yanıt Açıklaması: "Bir bebeğin görme ve işitme yeteneklerinden tamamen yoksun olarak doğduğunu varsayalım. Renklerin ve seslerin olmadığı bir dünyada büyüyen bu çocuğun bilişsel dünyası nasıl oluşurdu? Doğal olarak, bu tür engellerle doğan bir çocuğun zihninde “sarı” veya “hışırtı” gibi idealar olmayacaktı. Örneğimizi daha çarpıcı hâle getirmek için, o çocuğun kapalı bir ortamda, dokunma, koku ve tat duyularının da en az düzeyde uyarıldığı bir ortamda büyütüldüğünü varsayalım ve şu soruyu soralım: Basit (yani, “duyusal”) verilere sahip olmayan bir insan karmaşık bir ideaya sahip olabilir mi?... bebek, basit duyu verilerinden yoksun olmanın bir sonucu olarak, dünyaya ilişkin karmaşık şeyleri de bilemeyecekti. Bu fikri genelleştirerek söylersek, duyu verilerinden yoksun olan bir insan, basit veya karmaşık hiçbir idea oluşturamayacaktır."

Yanıt Açıklaması: Berkeley’in görüşü ilginç bazı noktalara işaret eder. Ona göre, bir idea, yalnızca bir ideaya benzeyebilir; idea zihinsellikten arınmış maddeyi temsil edemez. Düşünce, içinde düşünsel unsurlar olmayan varlığı (maddeyi) kavrayamaz. Bizim nesne olarak tanımladığımız ve kavradığımız bir şeyin, hiç kimse onu algılamasa da “algılandığı hâliyle var olacağını” düşünmek gerekçelendirilmesi olanaksız bir fikirdir. Berkeley’in meşhur ifadesiyle söylersek, “Var olmak, algılanmaktır”. (Latince ifade edersek, esse est percipi.).

Yanıt Açıklaması: Bilginin üç farklı anlamda değeri olduğu söylenebilir: Bilginin yaşamsal veya türsel değeri, bilginin pratik veya araçsal değeri ve bilginin öz değeri. Doğru cevap tümünü içeren E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Nous’, çağdaş dillere çevrilmesi oldukça zor bir deyimdir. Önerilen bazı çeviriler, “zihin” “kavrama”, “sezgi” ve “akıl” olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İnsanın “gerçekliğini” yalnızca fiziksel kanunlara başvurarak açıklayamayız. insan bedeni elbette fiziksel kanunların etkisi altındadır; ancak akıl sahibi bir varlık olan insan, ahlaki olarak seçim yapma ve karar verebilme kapasitesine de sahiptir. Bedenimiz yer çekimi kanunlarına uymama gibi özgürlüğe sahip olamaz fakat ahlaki yönümüzün açıklaması fiziksel kanunlar yoluyla değil “evrensel ahlaki kanunlar” aracılığıyla yapılabilir. Bu yüzden Kant, aynı Descartes gibi, “ikicilik” (dualizm) olarak da bilinen akımla ilişkilendirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hume’un deneyimciliğinin ontolojik anlamda oldukça şüpheci bir sonuç doğurduğu açıktır. Onun düşüncelerinin etkisinin en çarpıcı olarak görüldüğü felsefi konulardan biri de nedensellik olgusudur. “Nedensellik” (veya “neden-sonuç”, “etki-tepki”) başlığı altında ifade edilen sorunsal, yaşamın içinde yer alan önemli bir olgu olsa da, felsefecilerin ve bilim insanlarının dışında kalanlar için üzerinde sıkça düşünülen bir sorun değildir.

Yanıt Açıklaması: Niteliklerin tanrısal bir kesinlik arz etmezler. Aksine Locke’un görüşleriyle beraber bilgiye dair daha mütevazı ve esnek bir yaklaşım baş göstermiştir. Niteliklerin deneyimcilik ile aldığı yönler tanrısal değil, insan deneyimi ile belirlenen deneyimsellikler gerektirir.

Yanıt Açıklaması: Usçuluğun arka planı eski yunan dönemine kadar uzanır.

Yanıt Açıklaması: Şüpheci düşüncenin adım adım nasıl ilerleyebileceğini en iyi gösteren felsefecinin ise René Descartes olduğu genel olarak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Bisiklete binmeyi, yüzmeyi, dengede durmayı ve yürümeyi öğrenen bir insanın veya bir sirk hayvanının bilgisi sözel değil, bedensel bir bilmedir. Okuma sözel bilme örneğidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bahsi geçen kavramlar Kant’a aittir.

Yanıt Açıklaması: Çıkarım, en az bir öncülden hareket edilen ve bir sonuca varılan düşünce zincirine verilen addır.

Yanıt Açıklaması: Felsefi düşünce üreten düşünürlere şans verme sürecidir.

Yanıt Açıklaması: Herşeyin varlığının temelinde su olduğunu savunan ünlü Yunan düşünürü Thales'tir.

Yanıt Açıklaması: D. Hume’un gözlemlenen düzenlilikler ve tümevarımsal çıkarımlar konusunda ortaya koyduğu düşünceler bahsi edilen büyük düşünce kopuşlarına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bisiklete binmeyi öğrenen bir insanın veya bir sirk hayvanının bilgisi sözel değil, bedensel bir bilmedir. Öğrenilmiş bedensel bilme örneğidir. Diğer seçeneklerdeki örneklerin tümü sözel bilme örneğidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Platon’un kullandığı kavramların ve benzetmelerin son derece garip bir metafizik tablo oluşturduğu düşüncesi, Platon’un diyaloglarıyla ilk karşılaşanların sıklıkla edindiği bir izlenimdir. Ancak Platon’un kuramının neye işaret ettiğini ve neden önemli olduğunu anlama yönünde samimi bir çabaya girenler genellikle bu yazıların günümüz için de geçerli olan kritik felsefi ve özelde epistemolojik mesajlar içerdiğini fark etmeye başlarlar. Benzer düşünceleri Descartes ve onu izleyen Yeni Çağ felsefecileri için de söyleyebiliriz. İngiliz felsefeci Alfred Whitehead tüm Batı Felsefesi’nin Platon üzerine yapılmış dipnotlar olduğunu ileri sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Epistemolojik çözümlemenin bazı temel kavramları: norm ve normatiflik, önermesel bilgi, önermesel doğru, bilişsellik, inanç, kanıt, epistemolojik gerekçelendirmedir.

Yanıt Açıklaması: Hume’a göre, zihnimizde "nesnelerin algıdan bağımsız ve sürekli var olma ideasını" oluşturan yetimiz imgelemdir.

Yanıt Açıklaması: Düzenleyici ilke ya da kural norm olarak açıklanır.