Epistemoloji

Yanıt Açıklaması: ‘Bağdaşım’ kelimesi Türkçede sıkça kullanılan bir deyim değildir. O yüzden, bu deyimi net bir şekilde açıklayarak tartışmamıza başlayalım. “Bağdaşım” ile “mantıksal tutarlılık” birbirine oldukça yakın kavramlardır, ancak aralarında önemli bir felsefi fark vardır. Eğer bir önerme kümesi aralarında çelişki sergilemiyorlarsa bu küme tutarlıdır. Geleneksel doğruluk görüşleri incelendiğinde, karşılık kuramının en büyük rakibinin bağdaşımcılık olduğu görülür.

Yanıt Açıklaması: Deneysel psikolojinin bilişsel kanadında yer alan kuramcılara göre algı, duyulardan gelen verilerin zihinsel yapımız tarafından seçilmesi, organize edilmesi ve yorumlanması olarak anlaşılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Kant öncelikle analitik ve sentetik cümleler arasında bir ayrım olduğunu söyler. Analitik cümlelerde, cümlenin yüklemi öznede zaten var olan bilgilere yeni bilgi katmaz. Analitik cümlelerden farklı olarak sentetik cümlelerin yüklemleri öznede içerilen bilginin ötesine geçer. Tahmin edileceği gibi, günlük dilde kullandığımız cümlelerin çoğu analitik değil sentetiktir. “Önümde duran kedi siyah renklidir” önermesi sentetiktir çünkü “siyah” özelliği –genel olarak düşünürsek– “önümde duran kedi” kavramının içinde bulunmaz.

Yanıt Açıklaması: B ağdaşımcılığın esas tezi;bir inancın gerekçelendirmesinin ancak inançların ağı içinde gerçekleşebileceğini savunmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Pragmacılık 19. yüzyılın sonlarından itibaren felsefe sahnesinde yer almış ve düşünce tarihinde derin bir iz bırakmıştır. ‘Pragmacılık’ deyiminin İngilizce orjinali ‘pragmatism’dir. Deyimin Yunanca köklerine indiğimizde ise, “pratiklik”, “somut işlevler”, “eylem” gibi anlamlarla karşılaşırız. Türkçede bazen bu akım için ‘eylemcilik’ deyimi de kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Biz nesneleri algılarız, zihinsel hâllerimizi değil. Bu anlamda, örneğin, “Algı gerçekleşmektedir” gibi bir ifade eksik ve tuhaftır. “Bir nesne algılanmaktadır” veya “algı bir nesneye yönelmiştir” gibi bir ifade bizim algı anlayışımızı daha iyi yansıtmaktadır. Algının yöneldiği şeyin deneyim veya temsilden ziyade nesnenin kendisi olduğu şuradan da anlaşılabilir: Biz görsel alanımızda bulunan bir nesnenin kırmızı rengini algıladığımızda, “kırmızı” algılanan nesnenin özelliğidir, deneyimin değil. Bu anlamda, doğrudan gerçekçiliğe göre, temsilci ve görüngücü felsefeciler deneyimin nesnesiyle deneyimin sürecini karıştırmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Eski Yunan’ın ilk düşünürlerinin işlevlerini farklı kılan çok önemli bir özellik, onların gözlemleyebildiğimiz değişimleri ve olayları açıklarken, efsanelerden ve mitolojiden farklı olarak, tek tek olgulara veya durumlara değil genellemelere başvurmalarıdır.

Yanıt Açıklaması: Quine gibi doğalcı felsefeciler insan bilgisi bağlamında “zihinsel veya iç dünya” kavramının fazlaca abartılmaması gerektiğini vurgulamış, insanların doğanın bir parçası olduğunu söylemiştir.

Yanıt Açıklaması: Pragmacılığın büyük düşünürleri arasında Charles Sanders Peirce, William James ve John Dewey’i sayabiliriz.

Yanıt Açıklaması: Algı felsefesi kapsamında öne sürülen temel felsefi görüşler şunlardır: Temsilcilik, görüngücülük ve gerçekliktir.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyıl doğalcılığına damgasını vuran felsefeci ise Amerikalı düşünür Willard Van Orman Quine’dır Quine 20. yüzyılda doğalcılığı savunmuş ve fikirleriyle pek çok düşünürü etkilemiştir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles her ne kadar doğrudan bir doğruluk kuramı geliştirmese de, onun dilsel olarak sunduğu tanım söylenen şeylerin olan şeylere olan uygunluğu olarak özetlenebilir.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel dil anlayışını eleştiren en önemli filozof Wittgenstein’dir . Ona göre bilgi, anlam, ve zihin gibi konularda fikir üreten geleneksel felsefeciler genellikle insanların öğrenme süreçleri konusunda derinlemesine düşünmemişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Görüngücülüğün en önde gelen deneyimci felsefeci David Hume’dur. Hume’cu perspektife göre biz, bir anlamda, algısal deneyimden gelen görüntülerin oluşturduğu zihinsel bir sinema perdesini izleyen seyircilere benzeriz.

Yanıt Açıklaması: Temelci felsefecilere göre, gerekçelendirilmesi gereken inanç veya önerme ne kadar uzun ve karışık bir haklılaştırma zinciri gerektirirse gerektirsin, en nihayetinde algısal inançlara gelindiğinde gerekçelendirme süreci sonlanmak zorundadır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Hume’cu perspektife göre biz, bir anlamda, algısal deneyimden gelen görüntülerin oluşturduğu zihinsel bir sinema perdesini izleyen seyircilere benzeriz.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel görüşler, estetik içerikli önermelerin bilgi taşıyabileceği düşüncesine genelde sıcak bakmamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Platon’un metafiziksel sıralamasında, en tepeden başlarsak, doğru sıralama şu şekildedir: I. İdea lar II. Matematiksel nesneler III. Doğadaki nesneler IV. Nesnelerin taklitleri ve tasvirleri. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Şüpheci düşüncenin adım adım nasıl ilerleyebileceğini en iyi gösteren felsefecinin René Descartes olduğu genel olarak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan gerçekçilik ise bu fikre net bir şekilde karşı çıkar. Gerçekçiliğe göre, biz algı sırasında deneyimlerimizi algılamayız. Algı esnasında algılanan şey fiziksel gerçekliğin içindeki nesnelerin kendileridir.