Epistemoloji

Yanıt Açıklaması: Modern Çağın başlangıç noktasında duran Descartes’ın son derece kökten olan yönteminin arkasında yatan asıl neden, bilgilenme serüveni konusunda taze bir başlangıç yapıp, Orta Çağ’ın insanları düşünsel olarak yavaşlatan ve dogmatikleştiren yüklerinin akıl üzerindeki etkilerini ortadan kaldırma arzusudur.

Yanıt Açıklaması: Bahsi geçen ifade özne ve nesne arasındaki ayrıma algı üzerinden ama gerçeklik ile müdahil olan bir ifadedir. Dolayısıyla doğru cevap gerçekçiliktir.

Yanıt Açıklaması: O hâlde, temsilcilik görüşüne göre, algının oluşması için üç ayrı  şey gerekmektedir. Birincisi, algının oluşması için algılayan bir insanın varlığı gerekir. İkincisi, algı ancak öznelerce algılanan gerçek bir nesne ile mümkündür. Ve son olarak da, algının olması, temsil işlevini gerçekleştirecek olan zihinsel durumlar›n veya algısal verilerin dolayımını gerekli kılar.

Yanıt Açıklaması: Soruda belirtilen görüşün esin kaynağı Aristoteles'tir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Karşılık kuramına göre doğrunun ortaya çıkması, zihin veya inanç gibi öznel unsurlarla nesne veya gerçeklik gibi nesnel unsurların birbirine uyması veya karşılık gelmesi sonucu gerçekleşir.

Yanıt Açıklaması: Gettier’in ünlü makalesi, önermesel bilginin üçlü tanımının farklı şekillerde sunulabileceğini belirterek başlar. Bu seçenekler aşağıda verildiği gibidir: (a) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi O¨ önermesini biliyordur: (i) O¨ doğrudur (ii) K kişisi O¨’ye inanır (iii) K kişisinin O¨’ye inanması için gerekçe vardır (b) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi O¨ önermesini biliyordur: (i) K kişisi O¨’yü kabul etmektedir (ii) K kişisi O¨ için yeterli kanıta sahiptir (iii) O¨ doğrudur (c) Eğer ve sadece aşağıdaki koşullar sağlanırsa K kişisi O¨ önermesini biliyordur: (i) O¨ doğrudur (ii) K kişisi O¨’nün doğruluğundan emindir (iii) K kişisi O¨’nün doğru olduğundan [elindeki kanıtlar itibarıyla] emin olma hakkına sahiptir

Yanıt Açıklaması: “ Karşılık kuramını savunan düşünürler, ‘nesnelliğin’ doğru için önemli bir boyut olduğunu ve diğer görüşlerin bu boyutun hakkını tam olarak veremeyeceğini savlamışlardır. ” Verilen cümlede karşılık kuramı düşünürleri tarafından eleştirilen kuramlar bağdaşımcılık ve pragmacılıktır. İki kuram da öznel olmakla eleştirilir.

Yanıt Açıklaması: B

Yanıt Açıklaması: Tanrı’nın varlığına inanmanın inanmamaktan daha kazançlı ve faydalı olacağı argümanı Blaise Pascal’a aittir.

Yanıt Açıklaması: Pragmacı düşünürlere göre, bir önermenin veya yargının doğruluğundan söz etmemiz, yaşadığımız dünya içinde gerçekleştirdiğimiz eylemlerden, nesneleri anlama ve dönüştürme yetilerimizden kopuk olamaz.

Yanıt Açıklaması: Görüngücülüğe göre, biz doğrudan nesneleri değil zihinsel durumlarımızı deneyimleriz. Deneyimlerimizin dışında gerçekten nesnelerin yer aldığını varsaymak için elimizde akılcı gerekçeler bulunmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Deneyimciliği günümüzde anladığımız hâliyle ifade eden ve ayrıntılarıyla savunan üç büyük felsefeci John Locke, David Hume ve George Berkeley’dir. Bu üç felsefecinin ürettiği fikirler literatürde İngiliz deneyimciliği olarak bilinen akımın ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Macoa’da yaşayan insanların kız çocuklarına daha çok önem verdiği savı konuyla ilgili uzman olmayan bir turist tarafından ortaya atılmış kanıtlanmamış bir görüş olması ve geriye gitme sorunu yaratması nedeniyle bilgisel gerekçe oluşturulamamıştır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel epistemolojiye egemen olan “nesne-özne ilişkisinin kurgulanması” yönünde ortaya konan çabaların felsefi alternatiflerden biri yorumsama (hermeneutic) geleneğidir.  Özellikle Alman felsefe geleneğinde geliştirildiği hâliyle, yorumsamacı düşünürler kuramsal çabalarının temeline özne-nesne ikilemini ve bilgi sorunsalını değil, anlamanın gerçekleştiği dünyasal zemini veya ufku almışlardır. Epistemoloji ve metafizik alanlarında gerçekleştirilen çalışmalar nesnenin kendisini veya zihnin içini irdelemeye çalışırken, yorumsamacı felsefeciler en genel anlamıyla insan deneyimi ve yaşam dünyamız üzerine yoğunlaşmışlardır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: “Algıların” ve “gözlemlerin” dünya bilgimizin yanılmaz temelini oluşturduğunu rahatça iddia etmemiz zordur. Çok canlı bir rüya görürken onun bir rüya olduğunu bilebilseydik, bize gerçek gibi görünen o görüntüleri bilgisel açıdan ciddiye almadan sabırla rüyanın sona ermesini beklerdik. Ancak bu fazlaca karşılaşılan bir durum değildir. Algıların gerçekliğini rüyaların içinde test etmemiz olanaklı değildir. Genel olarak ifade edersek, belli deneyim tiplerinde, deneyimin kendisini biz son derece gerçek zannetsek de, aslında o deneyim bütünüyle bir yanılgı veya yanılsama olabilir. Bu irdelemelerden çıkarılabilecek doğal bir sonuç, algı yoluyla edindiğimizi düşündüğümüz bilgi parçalarının mutlaka güvenilir olmayabileceğidir. Bilgisel kesinliği başka bir yerde aramamız gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel olgulara dayanan temelcilik görüşüne göre, yerde bir kaplumbağanın görülmesi, bu durumu gören kişinin “şu an önümde bir kaplumbağa var” önermesine inanmasına neden olur.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel felsefi yaklaşımları eleştirirken, Rorty zaman zaman pragmacı ve liberal fikirleri bir araya getirmektedir. Başka bir deyişle, Rorty’nin eleştirisi ontolojik- epistemolojik zeminle sınırlı değildir. Kuramlardan ziyade pratik toplumsal sorunlarla ilgilenen Rorty, felsefenin çeşitli alanlarındaki eleştirilerini toplumsalsiyasal alana taşımıştır.

Yanıt Açıklaması: Tek kişiye ait bir dilin olanaksızlığını savunan, anlamın zorunlu olarak özneler arası alanda olduğunu öne süren düşünür Wittgenstein'dır.

Yanıt Açıklaması: Nedensellik kavramını çok çetrefilli ve kuramsal incelikler içeren bir kavram olarak tanımlayan düşünür Hume’dur.

Yanıt Açıklaması: Bir nesneye bakarken içinde bulunduğumuz “beklentiler” de algımızı etkiler. 20. yüzyılda, J. Gibson gibi deneysel psikologlar algının özellikle bu yönünü vurgulamışlar ve algısal süreçlerin önemli bir oranda yukarıdan-aşağıya (yani, genelden-tikele veya varsayımdan-olguya) diyebileceğimiz bir özellik taşıdığını savlamışlardır.