İlkçağ Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Yeni-Platonculuğun ortaya attığı düşüş ve kurtuluş teorileri ise daha genel bir çerçeveye sahiptir. Düşüş ve kurtuluş daha ziyade reenkarnasyon vakıası eşliğinde ele alınmış görünmektedir. Evren ruhunun bir parçası olan ruhun bir bedene girmesi, Yeni-Platonculuğa göre, aslında bir cezalandırmadır. Ruh bedene girerek aslında düşmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi her yönden ve yalnızca duyulara dayanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Epiküros ve Epikürosçuların haz anlayışını şu iki maddede özetleyebiliriz: 1) Var olan tek “iyi” hazdır, 2) mümkün olan en fazla hazzı elde edebilmek için yalnızca kontrol edebileceğimiz hazları temin etmeliyiz. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Elea Okulu güney İtalya’nın Elea kentinde Parmenides tarafından kurulmuştur. Bu sebeple sorunun doğru cevabı “B” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tanrı, ya da Plotinus’un kullandığı tabirle “Bir”, mükemmeliyetin pozitif tarafını teşkil etmektedir. Tanrı evrenin tek ve gerçek nedenidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir, kendisi “şey” olmayan, başka bir deyişle, evrendeki “eşya”ya dâhil olmayan, fakat o eşyanın ortaya çıkısını mümkün kılandır. Bu itibarla, gündelik dildeki anlamı ile “var olan” ilk “şey”in Yeni-Platoncu literatürdeki karşılığı Nous’tur.

Yanıt Açıklaması: Plotinus’un Tanrı’yı tanımlarken en sık kullandığı kavram “Bir”dir. Tanrı hem nesnelerin ilk ve tek nedeni olduğu hem de kendisine benzer başka herhangi bir varlık bulunmadığı için Bir’dir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Stoacıların deneyciliği onları nominalist bir yaklaşıma sevk etmiştir. Nominalizm “adcılık” demek olup yalnız tikellerin gerçek olduğuna, tümellerin ise birer isimden ibaret bulunduğuna yönelik düşünceye verilen isimdir.

Yanıt Açıklaması: ­ Haz, Epi­küros’a göre, organi­zmaların eylemleri­ni­n başlıca moti­vasyon kaynağıdır. Dolayısıyla hazzın ahlak­i bi­r rolü ve i­şlev­i olduğunu kabul etmek gereki­r. Bununla b­irl­ikte, Epiküros, Ki­renel­iler­in teori­si­ni aynen beni­ms­iyor değildi­r. Epiküros’un hazcılığı genell­ikle “negat­if hazcılık” olarak ­isimlendirilmektedi­r. O, hazzı “acının yokluğu” olarak tanımlamaktadır. Dünya üzer­inde i­yi­ olduğu söyleneb­ilecek tek şey haz, kötü olduğu ­idd­ia ed­ilebi­lecek tek şey ­ise acıdır. ­Kireneliler fii­­lî ve bedensel hazları önceler ve bunların süre bakımından daha uzun olanını terc­ih etmek gerekti­ği­ni­ söylerken, Epi­küros acının yokluğunu öncelemekte ve bi­z­i acı durumundan kurtaran şeyler­ de haz olarak ­isimlendi­rmektedi­r.

Yanıt Açıklaması: Platon, iyi şeyler arasında hiyerarşik bir sıralama yaparken hazza en son sırayı verir. Bu hiyerarşik şemaya göre ilk sırada ölçülülük, ikinci sırada güzellik, üçüncü sırada akıl, dördüncü sırada bilgi ve beşinci sırada haz gelir.

Yanıt Açıklaması: Stoacı düşüncen­in üç evresi­nde aynı f­ikirler birebir beni­msenmemiştir. Panai­ti­os bu durumun somut örneğidir. Panai­ti­os eski­ Stoa’ya çeşi­tli­ açılardan karşı çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Plotinus belirlediği bu varlık hiyerarşisine uygun olacak şekilde birbirinden farklı bilgi yolları öngörmektedir. Ona göre, cisimler dünyasını bilmenin yolu duyulardır.

Yanıt Açıklaması: Güzellik cisme içkin değildir. Başka bir deyişle cisim özü itibariyle güzel değildir. Plotinus’un Platoncu bu yaklaşımından çıkarsanabilecek sonuçlardan biri nesnedeki güzelliğin “temsilî” olduğudur. Güzel olan nesneler bizi etkiler, fakat bu etkinin nedeni nesnenin bizzat kendisi değil, onun arkasında bulunan şey, yani güzel ideasıdır. Nesne o ideadan pay aldığı oranda güzelleşir. Haricî gerçekliği örgütleyen güç ve bizzat bir idea olarak ruhun etkinliği olmaksızın güzelliği açıklamak imkânsızdır.

Yanıt Açıklaması: Eğer (kanıtlanabilir) bilgi daha önce mevcut olan bir bilgiden doğmaktaysa bu durumda önceden var olan bilginin 1- doğru, 2- ilksel-aslî-iptidaî, 3- dolaysız olması, elde edeceğimiz bilginin 4- sebebi ve 5- öncülü olması ve de 6- elde edeceğimiz bilgiden daha bilinir olması gerekir. Aristoteles’in “sistemli olarak yapılandırılmış bilgi” anlamında bilim anlayışının temelini bu ilkeler oluşturmaktadır. B seçeneğinde yer alan dolaylı olması ifadesi yanlış olarak ifade edilmiştir. Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Platon düşüncesinde idealar dünyasındaki varlıklar duyularımıza konu olmayan gerçek varlıklardır.

Yanıt Açıklaması: Duyular bize çok dar bir bilgi alanı sunmaktadır ve biz şeylerin nihai sebeplerini keşfedemediğimiz için neyin niçin gerçekleştiğini tam olarak bilemeyiz. Stoacılara göre her şey Tanrı tarafından, bir amaç ve bilgi doğrultusunda belirlenmiştir. Bize düşen, sahip olmadığımız için hadiseleri anlamakta ve açıklamakta zorlandığımız bu Tanrısal bilgiye teslim olmaktır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles'in biyoloji ile alakalı Historia Animalium(Hayvanların Tarihi), De Partibus Animalium (Hayvanların Kısımları U¨zerine), De Motu Animalium (Hayvanların Hareketi U¨zerine), De Incessu Animalium (Hayvanların Gelişimi U¨zerine) ve De Generatione Animalium (Hayvanların Türeyişi U¨zerine) kitapları bulunmaktadır. De Anima (Ruh Üzerine) psikoloji üzerine bir eseridir.

Yanıt Açıklaması: Sokrates, Platon, Ar­stoteles, Stoacılar ve Ep­ikürosçular şu görüşte b­irleşiyorlardı: erdem b­ilgi­si­z olamaz. Bir başka deyişle, mutluluk erdemli­ olmaya bağlı olduğu ­içi­n bi­lgi­ olmadan mutlu da olunamaz. Şüpheciler de mutluluğa g­iden yolu bulmak ve mutlulukla bi­lgi­ arasındak­i i­li­şki­yi­ irdelemek istemişlerdir. Fakat onlar, bi­lgi­ i­le mutluluk arasında negati­f bi­r i­li­şki­ kurmuşlardır. Onlara göre, bilgi­ sahi­bi­ olmaya çalışmak b­izi­ mutlu etmez, aksi­ne mutsuzluğumuzun en önemli kaynaklarından b­iri­si­ni­ teşki­l eder. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Stoacılara göre, ruhta 8 bölüm vardır. Bunlar akıl, beş duyu, konuşma yetisi ve üreme gücüdür.

Yanıt Açıklaması: Hepsi Yeni-Platonculuğun özelliklerinden biridir.