İlkçağ Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Ksenophanes’in, çağının Tanrı anlayışının yol açtığı spekülasyonlara ilişkin iki temel eleştirisi bulunur. Bu eleştirilerden ilki antropomorfik (insan biçimci) Tanrı anlayışına, ikincisi ise çoktanrıcılığa yöneliktir. Dönemin din anlayışına yönelik bu türden eleştiriler, mitostan logosa geçişi işaret eden felsefenin, dinin eğilimlerini eleştirel bir gözle okuyabilecek kadar olgunluğa eriştiğinin de en açık göstergesidir.

Yanıt Açıklaması: Demokritos ahlakın amacı olarak belirlediği ruh dinginliğini tanımlamak amacıyla çeşitli kavramlar kullanır. Eusteô (esenlik), athambia veya athaumastia (hayranlığın olmayışı), ataraxia (dinginlik), harmonia (uyum), summetria (simetri), eudaemonia (mutluluk) bunlardan bazılarıdır (Barnes, 2005, s. 422).

Yanıt Açıklaması: Mysterie, iman edenlere günahlardan arınma, öte dünyada mutluluk içinde yaşama sağlayan gizli kült(din)lere verilen isimdir. Mysterie mensupları, törenlerini gizli tutmayı kutsal bir vazife sayarlardı. Dionyosçuluk, bu tür en önemli kültler arasında yer almaktadır. Bu kültün kurucusu olarak kabul edilen, Dionyos (Dionysos) bağ, şarap ve mistik vecd tanrısı olarak bilinmektedir. Doğru cevap A'dır

Yanıt Açıklaması: Anaksimenes’e göre madde havanın dönüşümü sonucu oluşmaktadır. Bu nedenle yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin bildiği bütün olgulardan kuşkulanması yani bilgisizlik bilinci bilgeliğin ilk basamağıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Anaksimandros’a göre Arkhe sınırsız ve belirsiz olmalıdır ki zıtlıkları ve değişimi içerisinde barındırsın. Bu nedenle yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Thales ilk maddenin hareketini maddenin ruhlarla, tanrılarla dolu olduğu iddiasıyla açıklamaya çalışır. Thales’e göre su, “mıknatıs taşındaki çekme kuvveti gibi bir hayat gücü” barındırır. Thales’in bu argümanı, onun maddeyi canlı olarak kavrama eğiliminde olduğuna işaret eder. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Terim ilk kez phytagorasçılar tarafından kullanılmıştır.Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles, Sokrates öldükten sonra dünyaya gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mitoslar, o mitoslara inanan insan bireylerine ve topluluklarına evrenle, insanla, toplumla ilgili birtakım teorik çözümler önerir. Mythos (mitos), bir yaşama ve düşünme tarzı, dünyayı anlama biçimidir. C¸ünkü mitolojik düşünme, her şeyden önce insanın, “Neredeyim? Evren nedir? Bu dünya nasıl meydana geldi?” gibi sorularına cevap verir.

Yanıt Açıklaması: Eski Yunan dünyasında sophosun birinci anlamı ustalaşmak, maharet ve beceri sahibi olmaktır. Homeros’ta sophos kelimesi, bir insanın yetişmesinden dolayı kazandığı teknik beceri, kabiliyet anlamına gelir ve pratik bir değer taşır. Sophos, yiğitlik, savaşçılık, kahramanlık, teknik beceri, sözünü bilerek konuşmak, oturmasını ve kalkmasını bilmek anlamlarına gelir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Empedokles, düşünme gücünün kana ait olduğunu söyleyerek ilginç bir fikir ortaya atmaktadır. Kan, insani varoluşun esas taşıyıcısı ve düşüncenin merkezidir. İnsanın bütün yetenekleri dört unsurun kandaki karışımının olgunluğuna göre artmakta veya azalmaktadır. Kanda bütün unsurlar yer aldığı için, her şeyi bilebiliriz. Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Thales, ilk bilim adamı-filozof kabul edilir. Thales’in ilk bilim adamı-filozof kabul edilmesinin en önemli nedeni, onun “doğal olayların, doğaüstü güç ve nedenler yoluyla değil de doğal nedenleriyle açıklanması gerektiği” görüşüdür. Buna göre, doğadaki olayları tanrıların hiddetiyle izah etmekten oluşan açıklama, efsaneye dayalı bir açıklamadır; o, belli bir olaya ilişkin genelleştirilemeyen, hiçbir şekilde test edilip sorgulanamayan ve sadece kabul edilmesi istenen bir açıklamadır. Oysa olup bitenleri veya doğadaki değişmeleri, nitelikleri niceliğe indirgeyerek veya nesneleri meydana getiren temel öğelerin oransal değişimleri yoluyla açıklamak, tamamen doğal nedenlere dayanan, bütünüyle akli ve test edilebilir bir açıklamadır. Dahası, akla dayalı bir anlamlı kılma çabasından oluşan bilim ya da felsefede sunulan açıklama genel ya da evrensel bir açıklama olmak durumundadır. Bir filozof olarak Thales’in ilgileri, ortalama insanın ilgilerinden farklıydı. Thales, “bir şeylerin neden var olduğunu” merak ediyordu.

Yanıt Açıklaması: Sokrates’in yöntemi diyalektik, diyaloga dayalı, doğurtucu, çürütücü, aporetik, ironik ve alaycıdır.Sokrates, bilgiye ulaşmanın imkansızlığını öne süren Sofistlerden kendisini ayırt etmeye özen gösterir. Onun yönteminde bilgi bulunmaktan çok hep aranması gereken bir şey olarak görülür. Bir başka biçimde söylenirse, Sokrates, bilgi ya da kavramların gerçek doğalarının nihai anlamda bilinebilir şeyler olmadıklarını söylemektedir.

Yanıt Açıklaması: Miletoslu filozoflar, arkheyi tek bir madde olarak kabul eden monist bir görüşe sahiptirler. Ancak arkheyi tek bir madde olarak kabul ediş, değişim ve hareketin olanağını açıklamakta yetersiz kalır. Düşünürler, bir ana-maddenin diğer maddelere değişim ve dönüşümü sorununu maddeyi canlı kabul etmekle çözümlemeye girişirler. Bu nedenle Miletos Okulu düşünürlerinin görüşlerine canlı maddecilik (hylozoizm) anlayışı hâkimdir.

Yanıt Açıklaması: Herakleitos’un başlangıçtaki ilgisi, Miletos Okulu geleneğinde görüldüğü gibi arkheyi aramaya yöneliktir. Ancak Herakleitos durağan bir maddeyi arkhe olarak seçmenin doğadaki değişim ve devinimi açıklayamayacağını düşündüğünden, bildiği en hareketli özdeği, “ateş”i arkhe olarak seçer. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: B, C, D ve E şıkları Miletos Okulu düşünürlerinin felsefesine işaret etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Empedokles dört unsuru tanrısal varlıklar olarak görmektedir. Ona göre hava Hades, ateş Zeus, toprak Hera, su ise Nestis ile özdeştir.

Yanıt Açıklaması: Kinikler bireyin iradesini belirleyebilecek olan devlet, toplumsallık gibi uygulamalara karşıdırlar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Atom öğretisini asıl geliştiren ve bir ekol olarak yerleştiren kişi Demokritos’tur.