Aile Psikolojisi ve Eğitimi

Yanıt Açıklaması: Bilişsel-Davranışçı Aile Kuramı: Bir durum ile ilgili bilişsel (düşünceler, yorumlar, atıflar) değerlendirmeler, o durumla ilgili duygusal ve davranışsal tepkilerin nasıl olacağını belirlediğini öne sürer. Olumsuz değerlendirmeler, olumsuz duygu (öfke, üzüntü gibi) ve davranışlara (örn. aileden uzaklaşma, içe kapanma) yol açmaktadır. Bu da eşler arasında karşılıklı olumsuz davranış değişikliklerine yol açarak sorunun sürüp gitmesine neden olmaktadır. Olaylar aile bireyleri tarafından farklı değerlendirilebilir. Aile bireylerinin temel çıkarımları ve beklentileri farklı olabilir. Bu nedenle bilişsel-davranışçı aile kuramı, iletişim becerilerine önem verir. “Ben” mesajlarını kullanmak, eşini suçlamaktansa kendisinin sorundaki sorumluluk ve rolünü kabul etmek, dinlediğini ve ilgilendiğini göstermek bu becerilerden bazılarıdır. Bilişsel-davranışçı aile teorisi; davranışların öğrenme ile kazanıldığını, bir eşin davranışının diğerinin hareketlerini etkilediğini öne sürer. İlişki doyumunda bireyin eşi ile yaşadığı olumlu davranışların önemini vurgular.

Yanıt Açıklaması: Aile içi şiddet, dövme ve/veya yaralama, sakatlama, cinsel saldırı, tecavüz, öldürme gibi somut ve dolayısıyla kolay tespit edilebilecek olaylardan oluşabildiği gibi tespit edilmesi son derece zor olabilen sözel, duygusal, ekonomik şiddet eylemlerini içerebilir.

Yanıt Açıklaması: Aile ile ilgili en yaygın sorunları ve aile danışmanlığını gerektiren nedenleri aşağıda belirtilen başlıklar altında toplamak mümkündür. Eşlerin her ikisinin de çalışmaı Evlilikte bozulma Tek ebeveynli aileler Alkol ve madde bağımlılığı Okulla ilgili sorunlar Çocuğun yönlendirilmesi ile ilgili sorunlar Ergen depresyonu Evden ayrılan yetişkin çocuklarla ilgili sorunlar Engelli çocuk

Yanıt Açıklaması: Kişini kaybı inkar etmekten vazgeçmiş, kayıp tehdidinden sorumlu tuttuğu kişilere olan öfkesini dindirebildiği ve kaybı sessiz bir beklenti ile karşıladığı aşama kabullenme aşamasıdır. Dolayısıyla kabullenme aşamasından önceki aşama depresyon aşamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Tıpkı akut stres bozukluğunda belirtildiği gibi travmatik olayın tekrarlayan görüntüler, düşünceler, rüyalar, yanılsamalar, olayı sanki yeniden yaşıyormuş gibi hissetme yolu ile yeniden yaşantılanması, olayı hatırlatan durumlar karşısında sıkıntı duyma, olayı hatırlatan durumlardan, düşüncelerden, konuşmalardan, insanlardan uzak durmaya çalışma, huzursuzluk, uyumakta güçlük, yoğunlaşamama, aşırı irkilme belirtileri ile kendisini gösterir.

Yanıt Açıklaması: Şiddet, yöneldiği kişi ya da kişiler, şiddet davranışına maruz kalanların yaşları, şiddet davranışına maruz kalanların cinsiyetleri, şiddet davranışının meydana geldiği ortam temelinde sınıflandırılabilir. Şiddet davranışının meydana geldiği ortama göre aşağıdaki gibi ise ev içi şiddet, sokakta şiddet ve çalışma ortamında(işyerinde) şiddet olarak sınıflandırılabilir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Aşağıdaki açıklamalar uyarınca doğru cevap "C" seçeneğidir?

Yanıt Açıklaması: Şiddet davranışında kullanılan yöntem bakımından aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir; 1. Fiziksel şiddet: Tokat atmak, tekmelemek, yumruklamak, hırpalamak, kolunu bükmek, boğazını sıkmak, bağlamak, saçını çekmek, kesici veya vurucu aletlerle yaralamak, kezzap veya kaynar suyla yakmak, vücudunda sigara söndürmek, ellerini, ayaklarını ezmek, sakat bırakmak, işkence yapmak, sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak, sağlık hizmetlerinden yararlanmasına engel olarak bedensel zarar görmesine neden olmak gibi eylemler fiziksel şiddet içeren eylemlerdir. 2. Psikolojik şiddet: Bağırmak, korkutmak, küfür etmek, tehdit etmek, hakaret etmek, ailesiyle akrabalarıyla komşularıyla arkadaşlarıyla ya da başkalarıyla görüştürmemek, eve kapatmak, küçük düşürmek, çocuklarından uzaklaştırmak, kıskançlık bahanesiyle sürekli kontrol altında tutmak, başkalarıyla kıyaslamak, nasıl giyeceğini, kimlerle görüşeceği konusunda baskı yapmak. Kendini geliştirmesine engel olmak gibi eylemler psikolojik şiddet içeren eylemlerdir. 3. Cinsel şiddet: Kişiyi istemediği yerde, istemediği zamanda ve istemediği biçimlerde cinsel ilişkiye zorlamak, başkalarıyla cinsel ilişkiye zorlamak, cinsel organlarına zarar vermek, çocuk doğurmaya ya da doğurmamaya, kürtaja, enseste, fuhuşa zorlamak, zorla evlendirmek, telefonlamektupla ya da sözlü olarak cinsel içerikli rahatsızlık verici davranışlarda bulunmak gibi eylemler cinsel şiddet içeren eylemlerdir. 4. Ekonomik şiddet: Para vermemek veya kısıtlı para vermek, ailenin tasarrufları, gelir ve giderleri konusunda bilgi vermemek, mallarını ve diğer gelirlerini elinden almak, çalışmasına izin vermemek, istemediği işte zorla çalıştırmak, çalışıyorsa iş hayatını olumsuz etkileyecek kısıtlamalar getirmek gibi eylemler ekonomik şiddet içeren eylemlerdir.

Yanıt Açıklaması: Anne babalar özel gereksinimli çocuğa sahip olduklarını öğrendikten sonra genellikle benzer tepkiler vermeye başlarlar. Başlarda şaşkınlık, inkar, öfke gibi tepkiler göstermeleri normal görülür; ancak giderek bu duruma uyum sağlamaları beklenir. Zamana bağlı modele göre çocukları tanı aldıktan sonra anne babalar sırasıyla Şaşkınlık-İnkar-Keder-Dışarıya Odaklanma-Kapanış şeklinde evrelerden geçerler. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 1989 yılında kabul edilmiş Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1995 yılında imzalanmıştır. Sözleşme çocuğa yönelik her türlü, bedensel ve zihinsel saldırı, istismar ve suistimal olarak değerlendirmekte ve bu hallerde çocuğun korunması sorumluluğunu devlete vermektedir. Taraf devletler, sözleşmenin 19. maddesinde yer alan haklara uygunluk açısından, evlerinde, okullarında, diğer kurumlarda veya kendi toplulukları içinde çocukları her tür şiddet ve istismara karşı korumak zorundadırlar.

Yanıt Açıklaması: Kişilerin hastalık durumunda göstermiş olduğu ruhsal tepkiler şunlardır: Şok, Öfke, Yoğun sıkıntı, Üzüntü, Suçluluk, Umutsuzluk, Depresyon. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Burada medyanın etkisi çocuklara bir rol model olmak ya da neyi nasıl yapacaklarını göstermek şeklindedir. Ancak bu etki ikincildir. Yani eğer insanın yaşadığı ortamda şiddet yok ise şiddet davranışının medya ile ortaya çıkarılması ve şiddete teşvik edilmesi pek mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: Çocukla sözlü iletişimin kurulmadığı, onun yalnız bırakıldığı ve görmezlikten gelindiği aile tutumu ilgisiz ve kayıtsız aile tutumudur. Bu ailelerde çocuklarda konuşma bozukluğu oluşabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu kanunun (1998) birinci maddesinde “Türk Medenî Kanununda öngörülen tedbirlerden ayrı olarak, eşlerden birinin veya çocukların veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerinden birinin veya mahkemece ayrılık kararı verilen veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı olan veya evli olmalarına ragmen fiilen ayrı yaşayan aile bireylerinden birinin aile içi şiddete maruz kaldığını kendilerinin veya Cumhuriyet Başsavcılığının bildirmesi üzerine Aile Mahkemesi Hâkimi meselenin mahiyetini göz önünde bulundurarak re'sen aşağıda sayılan tedbirlerden bir ya da birkaçına birlikte veya uygun göreceği benzeri başka tedbirlere de hükmedebilir” denmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi Medeni Kanun’da ailenin korunmasına dair önlemler yeterli görülmemiş, aile içi şiddet açısından mağdur veya mağdurların korunabilmesi açısından başka tedbirlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu maddede hakim tarafından alınabilecek önlemler aşağıdaki gibi sıralamıştır. Kusurlu eşin veya diğer aile bireyinin; a) Aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik söz ve davranışlarda bulunmaması, b) Müşterek evden uzaklaştırılarak bu evin diğer aile bireylerine tahsisi ile bu bireylerin birlikte ya da ayrı oturmakta olduğu eve veya işyerlerine yaklaşmaması, c) Aile bireylerinin eşyalarına zarar vermemesi, d) Aile bireylerini iletişim araçları ile rahatsız etmemesi, e) Varsa silah veya benzeri araçlarını genel kolluk kuvvetlerine teslim etmesi, f) Alkollü veya uyuşturucu herhangi bir madde kullanılmış olarak şiddet mağdurunun yaşamakta olduğu konuta veya işyerine gelmemesi veya bu yerlerde bu maddeleri kullanmaması, g) Bir sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurması.

Yanıt Açıklaması: İnsanın bedensel ve ruhsal yapısını tehdit eden her türlü durum ya da olay travma olarak nitelendirilebilir. Bu durum ya da olay genellikle kişinin baş edemeyeceği kadar şiddetlidir. Çünkü travmatik olaylar insanda olay üzerinde hakimiyet kurma, olaylar arası bağlantı kurma ve olayı anlamlandırma gibi baş etme işlevlerini bozar.

Yanıt Açıklaması: Travma sonrası stres bozukluğunun kadınlardaki yaşam boyu görülme sıklığı erkeklere göre iki kat daha fazladır.

Yanıt Açıklaması: Savaş, doğal bir afet değildir.

Yanıt Açıklaması: Tek ebeveynli aile, birlikte yaşam ve yeniden evlilikler modern toplumlarda geleneksel olarak kabul edilen aile tiplerinin yanı sıra ortaya çıkan aile türlerindendir.

Yanıt Açıklaması: Hayaletli aileler: Aileden birisi öldüğünde veya aileyi terk ettiğinde, daha önce bu kişi tarafından üstlenilmiş roller ve görevler yeniden dağılır. Bu her zaman istenen şekilde olmayabilir. Örn: Ebeveynlerin hayatını çekilmez kılan aksi bir dede, aile bireylerinin birbirlerine kenetlenmesini sağlamaktadır. Yaşlı adamın vefatı sonrasında ortaya çıkan boşlukta itecekleri ortak bir güç olmadan sadece birbirlerini itebilirler. Senelerdir ilk kez uyumsuzluk ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Okul öncesi dönemdeki akran ilişkileri, o dönemdeki sosyal ilişkileri, deneyimleri şekillendirmekle beraber, bireyin ileriki yıllardaki sosyal-duygusal uyumunu etkileyebilmektedir. Akranlarıyla sağlıklı ilişkiler kuran çocukların sosyal gelişimleri başta olmak üzere diğer gelişim alanlarında da kısa ve uzun vadede olumlu ilerlemeler sağlanmaktadır.