Ev Endüstrisi

Yanıt Açıklaması: 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun iş ve çalışma hürriyetinin ihlali bölümünde aşağıdaki hüküm yer almaktadır: T.C.K m. 117. "1. Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, iş ve çalışma hürriyetini ihlâl eden kişiye, mağdurun şikayeti halinde, altı aydan iki yıla kadar adli ve hapis cezası verilir.

Yanıt Açıklaması: Almanya, Portekiz ve Uruguay gibi çok az sayıda ülkede, evde çalışanın çalışma ilişkisinin fesihle son bulması halinde evde çalışana tazminat ödenmesi yolu benimsenmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1998 yılında AB Komisyonu 15 üyeli AB’nin toplum geliri dışında, kayıt dışı faaliyetlerle edilen gelirin yüzde 7 ile 16 arasında değişimini kestirmiştir. Bu anlamda, üye ülkeler kendi içinde üç kümeye ayrılmıştır. İlk kümede, kayıt dışı faaliyetlerle ulusal gelirin yüzde 5’ine yakın gelir elde edilen İskandinav ülkeleri, İrlanda, Avusturya ve Hollanda yer almıştır. İkinci kümede ve uçta kayıt dışı ekonomiden elde edilen gelirlerin yüzde 20’sinden fazlasını oluşturduğu İtalya ve Yunanistan’ın bulunduğu kestirilmiştir. U¨çüncü kümede ise, önceki iki uç arasında yer alan diğer üye ülkeler sıralanmıştır. Türkiye’ye gelince, kayıt dışı ekonomide elde edilen gelirin ulusal gelirin yüzde 60’ına ulaştığına ilişkin kestirimlerde bulunduğu ve bunun yetkili kişilerce dile getirildiği medyadan izlenebilmektedir. 2004 yılı verileri esas alınırsa kayıt dışı istihdam yoluyla elde edilen gelirin 180 milyar ABD dolarına ulaştığı sonucuna varılabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye İstatistik Kurumunca Temmuz- Ağustos-Eylül 2005 dönemine ilişkin olarak yapılan saptamaya göre, ülkemizdeki toplam istihdamın (22.838 bin) yarıdan çoğu (yüzde 51,1) kayıt dışıdır.

Yanıt Açıklaması: 4857 sayılı İş Kanunu’nun amacı, “işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir” (m.1/I). Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ev endüstrisinde yapılan işlerin genellikle emek yoğun işler olması, yüksek teknoloji gerektirmemesi nedeniyle üretilen ürünlerin fiyatları çok yüksek olmamaktadır. Buna bağlı olarak da kişiler, yüksek gelir elde edememektedirler. Ayrıca, ev endüstrisinde yapılan işlerin bilinirliğinin olmaması, örgü işlerinde olduğu gibi ürün çeşitliliğinin çok fazla olmayıp ev endüstrisinde çalışanların birbirlerinden görmek suretiyle sadece rengini değiştirmek gibi küçük değişikliklerle aynı ürünü üretmeleri ve buna bağlı olarak ürünlerin birbirine benzemesi ve benzer ürünleri üretenler arasındaki rekabet, ürün fiyatının düşük olmasına ve bunun sonucunda da ev endüstrisinde çalışanların gelirlerinin düşük olmasına yol açmaktadır. Ayrıca kendi hesabına çalışmada, evde yapılan işlere talep olmadığı ve kişiler ürünlerini satamadıkları zaman gelir elde edememektedirler. Bunun sonucunda da doğal olarak ev endüstrisinde çalışanların elde ettikleri gelir düşük olmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli işgöremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olan ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulu tarafından belirlenen ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı tarafından onaylanan tarife üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilir (m.37/III). Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ki ş inin birey olarak kendini ortaya koymas ı , ki ş isel geli ş imi, dünyaya, ya ş ama, çevresindeki olan olaylara kat ı lma sürecinde sergiledi ğ i davran ı ş lard ı r. Evde çal ı ş an kad ı nlar ı n tüm ya ş amlar ı verimlilik, çabukluk ve norma uygunluk gibi kavramlar ı n etraf ı nda ş ekillenmektedir (Turgut, 2006: 11). Evde çal ı ş an kad ı n ı n gün içerisindeki çal ı ş malar ı göz önünde bulunduruldu ğ unda, evde çal ı ş an kad ı nlar taraf ı ndan en çok ihmal edilen rolün birey olma rolü oldu ğ unu söyleyebiliriz.. Doğru Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kayıt dışı ekonomi ile formel ekonomi arasındaki eklemlenme esasen rekabetin maliyetlere bağlı olması nedeniyle uyum değişkeni haline getirilen ucuz işgücü aracılığıyla gerçekleşmektedir. Bu işgücü de genellikle enformel istihdam edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin birey olarak kendini ortaya koyması, kişisel gelişimi, dünyaya, yaşama, çevresindeki olan olaylara katılma sürecinde sergilediği davranışlardır. Evde çalışan kadınların tüm yaşamları verimlilik, çabukluk ve norma uygunluk gibi kavramların etrafında şekillenmektedir (Turgut, 2006: 11). Evde çalışan kadının gün içerisindeki çalışmaları gözönünde bulundurulduğunda, evde çalışan kadınlar tarafından en çok ihmal edilen rolün birey olma rolü olduğunu söyleyebiliriz. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ev endüstrisi; İstihdamı artırmaya yardımcı olur Çalışanların gelir düzeyini artırır Kaynakların etkin dağılımını sağlar Firmaların rekabet gücünü artırır

Yanıt Açıklaması: İş organizasyonunun ikinci parças ı nda ise üretici ya da tasar ı mc ı , hizmet veren ve tedarikçi olmak üzere i ş lev gören ta ş eronluk yer almaktad ı r. Günümüzde çokuluslu ta ş eron i ş letmeler de etkinlik göstermekle birlikte, teknik ş artnamelere uygun biçimde i ş lev üstlenmi ş ta ş eron i ş letmeler esasen emek yo ğ un imalat a ş amas ı nda ucuz i ş gücünden yararlanmak üzere uzmanla ş m ı ş ve aralar ı nda ülkemizin de yer ald ı ğ ı teknolojik kapasiteye sahip geli ş mekte olan ülkelerde yo ğ unla ş maktad ı r. Bir ba ş ka deyi ş le, esnek i ş organizasyonunun ikinci parcas ı nda as ı l i ş lev gören küçük ve orta boy i ş letmelerdir. Bu i ş letmelerin, formel olmaktan çok, esasen i ş gücü maliyetinden tasarruf etmek üzere enformel istihdama ba ş vurduklar ı ve yukar ı da belirtilen 100 milyar dolarl ı k bir pazar pay ı na ula ş t ı klar ı ileri sürülebilir. Bu enformelle ş tirme çabas ı esasen mali sektördeki (yüzde 30'luk) kazanca denk bir geliri bu kez reel sektörde güvence alt ı na almakla sonuçlanmaktad ı r. Doğru Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ev endüstrisinde çalışanın kasten gizlenen ve usulüne göre gözden geçirme sırasında fark edilmeyecek olan ayıplar için sorumluluğu devam eder ifadesi ayıp nedeniyle sorumluluk borcu ile ilişkili bir ifadedir.

Yanıt Açıklaması: İş sağlığı ve güvenliğinin bir yönünü oluşturan iş sağlığı, daha çok çalışma ortamında bulunan ve çalışanın sağlığını etkileyebilecek risk faktörleri karşısında çalışanın sağlığının korunması anlamındadır. İş güvenliği ise daha çok çalışanın teknik özellik taşıyan risklere karşı korunmasını ifade etmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kanun maddesinin içeriği şu şekildedir: *Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır. *Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete hakkı vardır. *Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gerekirse her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır. *Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerin korunması ve geliştirilmesi amacıyla örgütlenmeler önem taşımaktadır. Çünkü çalışma ilişkilerinde işverenler, sermaye sahibi olmaları nedeniyle özellikle emek arzının yüksek olduğu dönemlerde ve yerlerde çalışma şartlarını belirleme konusunda avantajlı durumda olmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Evde çalışanların çalışma ilişkilerinin iş sözleşmesine dayandığı kabul edilse bile İş Kanunu m.4/d uyarınca bir ailenin üyeleri veya 3. dereceye kadar (3. derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlara İş Kanunu uygulanmaz. Dolayısıyla ev endüstrisinde çalışanlar, yaşadıkları alanın bir kısmında 3. dereceye kadar hısımları ile el sanatı mahiyetinde işleri yaptıkları zaman İş Kanunu’nda yer alan düzenlemelerden yararlanamayacaklardır. Ancak evde çalışanlar, bu işleri 3. dereceye kadar hısımları ile yapmakla birlikte bu işleri yaşadıkları alanın dışında başka bir yer yapıyorlarsa veya evde yapmakla birlikte bu işlerde çalışmak üzere 3. dereceye kadar hısımların dışında dışarıdan birini istihdam ediyorlarsa bu kişiler İş Kanunu’nda düzenlenmiş olan hükümlere tabi olacaklardır.

Yanıt Açıklaması: Ev endüstrisinde yapılan çalışmanın genellikle kayıt dışı olarak görülmesi nedeniyle sendikalar, evde çalışanları örgütlemek konusunda ciddi çaba harcamamakta, onlara çok az ilgi göstermektedirler. Sendikaların üye odaklı olması ve sendikacıların hemen hemen tamamının erkek olması ve evde çalışanların çoğunlukla kadınlar olması nedeniyle sendikalar ev endüstrisinde çalışanlara pek ilgi göstermemektedirler. Ayrıca sendikalar, örgütlenmenin zor olması nedeniyle küçük ve orta ölçekli işyerlerine bile pek ilgi göstermedikleri için ev endüstrisinde çalışanlara ilgi göstermeleri çok olası bir durum olmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Evde çalışmada ev ile işyerinin ayrı olmaması, mesai kavramı olmadan çalışılması, her iki iş arasında sürekli hareketlilik hali kadına ait boş zaman bırakmamakta böylece kadın birey olarak kendine zaman ayıramamaktadır.

Yanıt Açıklaması: 2001 yılında OECD ülkeleri tarımı desteklemek için 311 milyar ABD doları ödemiştir. Bir başka deyişle, gelişmiş ülkelerin kendi tarım çalışanlarına günlük yaklaşık 1 milyar ABD doları destek verdiklerini vurgulamak gerekir.