Temel İlaç Bilgisi Ve Akılcı İlaç Kullanımı

Yanıt Açıklaması: GMP değerlendirmesi için ilaçların önemine göre resmi olarak yapılmış bir sınıflandırma bulunmamaktadır. Fakat değerlendirme sürecinde dikkate alınan dört sınıf olduğu bilinmektedir. Bu dört kategorinin sınıflandırma kaideleri net olmamakla birlikte şu şekildedir: • Çok kritik • Kritik • Kritik olmayan • Önceliklendirilmeyen Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tıpta kullanılan rekombinant ilaçlara insan interferonları, interlökinleri, insülini, büyüme hormonu, gonadotropinleri, somatostatini, epidermal büyüme faktörü, eritropoietini ve koloni stimüle edici faktörleri, doku plazminojen aktivatörü, özgül immün globülinleri ve bazı aşılar (immünojenler) örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: İmmünosupresyon amacı ile abatasept, alemtuzumab efalizumab, gemtuzumab, muromonab-CD3, belimumab, natalizumab, everolimus, sirolimus, takrolimus, teriflunomid, leflunomid, mikofenolat, tofasitinib, fingolimod, antilenfosit immünoglobülin gibi selektif immünosüpresantlar kullanılır. Tüberküloz ise Mycobacterium tuberculosis adlı etken tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur. Tüberküloz tedavisi için ilk seçim ilaçlar izoniazit, rifampisin, etambutol, streptomisin, pirazinamid ve morfazinamittir.

Yanıt Açıklaması: Vücuda uygulanan bir ilacın farmakolojik etkisini gösterebilmesi için etki yerinde belirli bir konsantrasyon düzeyine ulaşması gerekir. Etkinin görülebilmesi için gerekli olan bu en düşük konsantrasyon değerine minimum etkin konsantrasyon (MEK) adı verilir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Epilepsi, aniden ve şiddetli olarak başlayan, geçici bilinç kayıplarına neden olabilen, kısa süren ve genellikle kendiliğinden geçen nöbetler ile kendini gösteren nörolojik bir hastalıktır. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: İlacın, bölgesel etki elde etmek amacıyla doğrudan vücut yüzeyine ya da enjektör iğnesi ile ulaşılabilecek derinlikte bir alana uygulanmasına lokal uygulama adı verilir. Yanığın tedavisi için sorunlu bölgeye merhem uygulanması ilacın sadece uygulandığı bölgeye etki etmesi amaçlandığı için lokal bir uygulamadır.

Yanıt Açıklaması: İlaçların dağılımı, bazı fizyolojik engeller tarafından da sınırlandırılabilir. Bunlardan ilki, santral sinir sistemine yalnızca lipofilik özellikteki ilaçların geçişine izin veren “kan beyin engeli”dir.

Yanıt Açıklaması: Tedavinin özelleşmiş şekline “terapi” denir. Örneğin, çeşitli etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan hareket bozukluklarının ve ağrının fiziksel yöntemler ile tedavisine “fizyoterapi”, radyasyon kullanılarak yapılan tedaviye “radyoterapi”, kafaya yerleştirilen elektrodlar ile elektriksel akım kullanılarak yapılan tedaviye “elektrokonvülsif terapi” ve özel psikolojik yöntem ve teknikler kullanılarak yapılan tedaviye de “psikoterapi” adı verilir. Tedavinin ilaç ile yapılan şekli ise “farmakoterapi” adını alır. Daha da özelleştirdiğimizde, örneğin kemoterapötik ilaçlar ile yapılan tedavi “kemoterapi” diye adlandırılırken bitkiler ya da doğal ürünler kullanılarak yapılan tedaviye “fitoterapi” adı verilir.

Yanıt Açıklaması: İlaçlar başlıca reseptörler aracılığı ile, enzimler aracılığı ile, aktif transport sistemleri aracılığı ile, iyon kanalları aracılığı ile, antimetabolit olarak, vücutta eksik olan endojen maddenin eksikliğini gidererek veya endojen bir maddenin serbestleşmesini ve aktifleşmesini sağlayarak etki gösterebilirler. Oysa Plasebo; hastalığa neden olan süreçler üzerinde bilimsel olarak açıklanabilen herhangi bir etkinliği olmayan bir maddenin, ilaç niyetiyle kullanan hastalarda gösterdiği iyileştirici etkiye plasebo etki adı verilir. İlaca yanıtı değiştiren etkenlerden biridir. Ağrı, anksiyete, iştahsızlık gibi bazı durumlarda, özellikle telkine yatkın hastalar, plaseboya olumlu yanıt verebilirler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kaşe; İçine toz hâlde ilaç konulan, pirinç unu ya da nişastadan yapılan ve iç içe geçen iki bölümden oluşan ilaç şeklidir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çeşitli etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan hareket bozukluklarının ve ağrının fiziksel yöntemler ile tedavisine “fizyoterapi”, radyasyon kullanılarak yapılan tedaviye “radyoterapi”, kafaya yerleştirilen elektrodlar ile elektriksel akım kullanılarak yapılan tedaviye “elektrokonvülsif terapi” ve özel psikolojik yöntem ve teknikler kullanılarak yapılan tedaviye de “psikoterapi” adı verilir. Tedavinin ilaç ile yapılan şekli ise “farmakoterapi” adını alır.

Yanıt Açıklaması: Hititler, M.Ö. 2000 yıllarında Orta Anadolu’da kurulan bir uygarlıktır. Bu uygarlık dönemine ait, tıp ve ilaçlar ile ilgili bilgiler, Hattusas’ta (Bogazköy) kazılar sonucu bulunan tabletlere dayanmaktadır. Hititler hastalığı Tanrıların insanları cezalandırması olarak kabul etmeleri nedeniyle tedavide ilaçları büyü ile birlikte kullanmışlardır. Hitilerde, ilaçların çoğunu waşşi adı verilen bitkisel droglar oluşturmaktadır. Tabletlerde, bitkisel drogların bir arada kullanıldığı reçetelere de rastlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Birçok ilacın geliştirildiği ve tedaviye girdiği 20. yüzyılın baslarına rastlayan döneme, Paul Ehrlich damgasını vurmuştur. Modern kemoterapinin babası olarak bilinen Ehrlich. memeli hücrelerinde reseptörlerin var olduğu, kemoterapi, hücre boyanması, ilaç direnci gibi önemli biyolojik kavramları ilk kez ortaya atmıştır.

Yanıt Açıklaması: İslam tıbbının ilerlemesinde İbn-i Sina, Razî gibi Türk kökenli hekimlerin de büyük katkıları olmuştur. Buharalı hekim İbn-i Sina (980-1037),“Kitabü’ş-Şifa” ve “El-Kânûn fi’ Tıb” adlı eserleri yazmıştır. “El-Kânûn fi’t Tıb” adlı eseri beş kitaptan oluşmaktadır. İlk kitap; ana kitap olup, insan anatomisi ve fizyolojisi ile ilgilidir. İkinci kitapta, 785 kadar bitkisel (afyon, sarısabır, karabiber, banotu, kâfur gibi), hayvansal ve madensel kökenli droglar ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Üçüncü kitapta; genel sağlığa, dördüncü kitapta; hastalıkların tedavisine yerverilmiştir. Galenus’un ilaç tertiplerinden yararlanarak hazırlanan ilaç formülleri ile ilgili beşinci kitapta; Galenus’un tarifleri basitleştirilmiş ve alfabetik sıralama yapılmıştır. Bu eserde, Mithridates ve tiryakın bileşiminde bulunan drogların listesi de verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kullanıma çıkarılması için henüz izin çıkmamış ve yeterli işlemleri tamamlanmamış ilaçlara karantinaya alınmış ilaçlar denir. Bitmiş ürünler, serbest bırakılıncaya kadar belirli koşullarda karantinada tutulmalıdır. Serbest bırakılan bitmiş ürünler, belirli koşullarda stok olarak depoda saklanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Kortizol, adrenal korteksten salgılanan başlıca glukokortikoid hormondur. Hidrokortizon, prednizolon, metilprednizolon, triamsinolon, deksametazon, deflazakort, betametazon,budezonid, siklesonid, flunisolid, flukortolon, mometazon, beklometazon, flutikazon, klobetazon, rimeksolon, prednikarbat, halometazon ve parametazon gibi ilaçlar ise klinikte sıklıkla kullanılan kortikosteroid ilaçlardır.

Yanıt Açıklaması: Medroksiprogesteron KOAH, hiperparatiroidizm, Pickwickian sendromu, uyku apnesi ve parafili tedavileri gibi farklı endikasyonları da olan bir ilaçtır.

Yanıt Açıklaması: Validasyon yapmak için bir plan hazırlanmalıdır. Validasyon planında validasyonun türü ve sebepleri, uygulama alanı, akış şeması (örneklendirmenin nasıl yapılacağını gösteren ekle beraber), kullanılacak teçhizatların uygunluğu, validasyon aşamaları, gerek duyulan analizler, analiz yöntemleri, spesifikasyonlar yer almalıdır. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Drog: Doğal maddelerden elde edilen ve tedavi amacıyla kullanılan ilaç hammaddesidir.

Yanıt Açıklaması: İlaç patenti başvurularının işleme alınmaya başlandığı tarih 1 Ocak 1995, diğeri ise ilaç patentlerinin korunmaya başladığı tarih 1 Ocak 1999’dur.