Temel İlaç Bilgisi Ve Akılcı İlaç Kullanımı

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet döneminde 1928-1933 yılları arasında, 306 yerli ve 965 yabancı müstahzar ilaca yapma veya ülkeye sokma ruhsatı verilmiştir. Türkiye’de ilaç endüstrisi, 1950’lerden sonra hızlı bir gelişme göstermiştir. 1950 yılından önceki dönemde hekimler ve hastalar, yalnız yabancı tıbbi müstahzarlara itibar ederken, Türk İlaç Endüstrisinin gelişmesiyle birlikte bu dönem aşılmış ve yerli ilaçlar, yabancı ilaçlar ile rekabet edebilecek seviyeye gelmiştir. Tedavide kullanılan ilaç gruplarının çeşitliliği, sanayi devriminden sonra büyük artış göstermiştir. Hastalıkların teşhis ve tedavi yöntemlerindeki gelişmeler sayesinde, ilaç araştırmaları büyük bir ivme kazanmış ve pek çok ilaç tedaviye sunulmuştur. 1984 yılından itibaren, İyi Üretim Uygulamaları (Good Manufacturing Practice - GMP) çerçevesinde altyapı ve üretim süreçleri daha iyi hale getirilmiştir. Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ağız suyu, gargara, topikall pomat ve pastil gibi farmasötik ilaç şekillerinin ağız içine uygulanması işlemi lokal uygulamalardan biri olan bukkal uygulamayı tanımlamaktadır. Doğru cevap: "D" olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Vücuda uygulanan bir ilacın farmakolojik etkisini gösterebilmesi için etki yerinde belirli bir konsantrasyon düzeyine ulaşması gerekir.  İlacın, doza bağlı olan toksik etkileri ortaya çıkmadan, tedavide kullanılabileceği bu güvenli konsantrasyon aralığına, terapötik pencere (güven aralığı) adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Drog: Doğal maddelerden elde edilen ve tedavi amacıyla kullanılan ilaç hammaddesidir.

Yanıt Açıklaması: Drog: Eczacılık, kimya ve boya endüstrisinde kullanılan bitkisel, hayvansal veya madensel ilkel maddelere drog denir. Tentür: Genellikle bitkisel (nadiren hayvansal) drogdan alkol, eter-alkol veya su-alkol ile ekstraksiyon yoluyla hazırlanan preparattır. Ekstraksiyon: Drogun çözücüde çözünen kısımlarını çekme işlemine denir. Bitkisel drog: Hastalıkların tedavisinde öncelikle bitkiler kullanılmıştır. Bitkilerden elde edilen doğal ilaç hammaddelerine bitkisel droglar adı verilmektedir. Hayvansal drog: Hayvanlardan elde edilen doğal ilaç hammaddelerine hayvansal droglar adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Vazopresin, suyun böbreklerden geri emilimini artırarak, idrar çıkışını azaltan hormondur.

Yanıt Açıklaması: Bazı antibiyotikler, mantar veya bakteri gibi bir mikroorganizmanın sekonder metaboliti olarak fermantasyon ortamından kazanılmaktadır. Bununla birlikte günümüzde klinikte kullanılan antibiyotiklerin çoğu, biyosentetik veya sentetik yolla üretilip tedaviye sunulmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Numune alınan her kap, sıkıca kapatılıp ağzı mühürlendikten sonra üzerine etiket yapıştırılır. Bu etikette aşağıdaki bilgiler yer almalıdır: • Madde veya ürünün adı ve numarası, örnek numarası, • Parti (lot) veya kazan (seri) numarası, • Ürün ise imalatın bitim tarihi, • Numunenin alındığı zaman ve tarih, • Numuneyi alan ve o andaki kontrolör.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ Avrupa’sında bitkileri toplayıp kurutan, drogları hazırlayıp satışa sunan esnaf grubu “Rhizotome” veya “Herbarii” diye bilinmektedir. Bu grup Osmanlı İmparatorluğu döneminde “Kökçü” olarak bilinen esnaf grubunun karşılığıdır. “Pigmentarii” veya “Seplasiarii” diye bilinen esnaf grubu ise kendi ülkelerinde elde edilen drogların yanında, dış ülkelerden temin edilen drog ve baharatı da dükkânlarında satıyorlardı. Bu esnaf grubu Osmanlı İmparatorluğu döneminde “Aktar” olarak bilinen grubun karşılığıdır. Roma İmparatorluğu döneminde, ilkel maddelerden ilaç hazırlayıp hastalara veren “Pharmacopoles” diye bilinen esnaf grubu bulunmaktadır. Hekimlerin sadece hastalıkların teşhisi ve tedavisi işini üstlenmeleri ile ilaç hazırlama işini bırakmalarından sonra 13. Yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan “Apothicaire” diye bilinen esnaf grubu ise, ilaç yapımında kullanılan drogları satmalarının yanısıra reçetelere göre ilaç formüllerini de hazırlıyordu.

Yanıt Açıklaması: Katı farmasötik şekiller arasında toz, paket, kaşe, pilül, tablet, kapsül, supozituar; sıvı farmasötik şekiller arasında solüsyon, süspansiyon, emülsiyon, şurup, posyon, tentür, eliksir, infüzyon ve dekoksiyon, ekstre enema, sprey; yarıikatı farmasötik şekiller arasında ise merhem, krem, yakı yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hekimliğin babası olarak kabul edilen Grek hekim Hi­ppokrates (M.Ö. 460-377), hekimliği dinden ayırıp ilmî esaslara bağlamıştır. Hippokrates’in eserlerinde, çoğunluğunu bitkisel drogların oluşturduğu 400 kadar drog bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Virüslerin neden olduğu uçuk, siğil, solunum sistemi enfeksiyonları, çiçek, kızamıkçık, kızamık, kızıl, çocuk felci, kuduz, hepatit, suçiçeği, zona ve AIDS gibi enfeksiyonlara viral enfeksiyonlar adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Birçok ilacın geliştirildiği ve tedaviye girdiği 20. yüzyılın başlarına rastlayan döneme, Paul Ehrlich (1854-1915) damgasını vurmuştur. Modern kemoterapinin babası olarak bilinen Ehrlich’in, 1899 yılında Frankfurt’ta Deneysel Tedavi Enstitüsü başkanlığına atanmasıyla, birçok sentetik analjezik, anestezik ve antipiretik bileşiğin, Alman Kimya Endüstrisi tarafından piyasaya sürüldüğü bir dönem başlamıştır. Bunun yanısıra, memeli hücrelerinde reseptörlerin var olduğu, kemoterapi, hücre boyanması, ilaç direnci gibi önemli biyolojik kavramlar ilk kez Ehrlich ve arkadaşları tarafından ortaya atılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İlaç, hastalıkları teşhis etmek (tanı), önlemek (profilaksi), tedavi etmek (terapi) ve daha kısıtlı ölçüde olmak üzere kontrasepsiyon ve cerrahi girişimlerin kolaylaştırılması gibi diğer amaçlar için kullanılan maddedir. İlaçların, hastalıkların profilaksisi için kullanıma ilişkin en güzel örnek ise ası uygulamasıdır. Çocuk felci, suçiçeği, tüberküloz, hepatit ve pnömokok gibi ciddi hastalıkların etkenlerine karsı henüz çocukluk döneminde uygulanan asılar, çocukların bu enfeksiyonlara karsı bağışıklık kazanmalarını ve hastalıklardan korunmalarını sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Proses validasyonu, ilaç ürün güvenliği ve kalitesi için kullanılır. Bu yüzden kalite güvence sisteminin önemli bir parçasıdır. Proses validasyonu, ilaç üreticileri için vazgeçilmez bir etkendir. İlaçların üretimindeki yöntem ve talimatların hedefe uygun olduğunu ispatlamak, ilaç ve ilaç ürünlerini meydana getirmek için kullanılan yöntemleri garanti altına almak, önceden belirlenen kalite özelliklerini karşılayacak şekilde, nitelikli ürünlerin piyasaya sunulmasını sağlamak, temel amaçtır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Derin ven trombozu, akut miyokard infarktüsü, romatizmal kalp kapakçığı hastalıkları, atriyum fibrilasyonu, serebrovasküler hastalıklar, hemodiyaliz gibi durumlara ve açık kalp ameliyatı, kalp kapakçığı protezlerinin takılması, organ nakli ameliyatları gibi cerrahi girişimlere bağlı olarak ortaya çıkabilecek tromboembolitik komplikasyonların önlenmesi ve tedavisi için kullanılan ilaçlara antitrombotik ilaçlar denir

Yanıt Açıklaması: Büyüme hormonu (GH, somatotropin), vücudun tüm dokularında hücrelerin büyümesini, çoğalmasını ve protein sentezini artıran hormondur. Büyüme hormonu eksikliği, büyüme geriliği, kaşeksi, AIDS’e bağlı tükenme sendromu, kısa bağırsak sendromu, Prader- Willi sendromu ve Turner sendromu tedavileri, büyüme hormonun başlıca endikasyonlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Her sanayi kuruluşunda doğrudan genel müdüre bağlı, yetişmiş kişiler tarafından yürütülüp denetlenen, bağımsız bir kalite kontrol laboratuvarı bulunur. Temel görevleri şunlardır: • Özellik belgelerini hazırlamak, • Her test ve analiz için yazılı uygulama yöntemleri hazırlamak,Ana ilkel maddeleri kabul etmek veya reddetmek, • Yarı mamulleri kabul etmek veya reddetmek, • Ambalaj, kap ve etiketleri kabul etmek veya reddetmek, • İmalatı bitmiş her seri maddeyi kabul etmek veya reddetmek, • Yarı mamul ve mamul maddelerin depolanma koşullarını saptamak, • Stabilite (kararlılık) testleri ile son kullanma tarihlerini ve yarılanma sürelerini tespit etmek,

Yanıt Açıklaması: Bu dönemin başlangıcında, Osmanlı İmparatorluğu döneminde olduğu gibi, ilaçlar, hekimin recetesine göre her hasta için özel olarak hazırlanıyordu. Bu hammaddeleri ve tıbbi müstahzarların çoğunluğu dış ülkelerden temin ediliyordu.

Yanıt Açıklaması: Eczacılık, kimya ve boya endüstrisinde kullanılan bitkisel, hayvansal veya madensel ilkel maddelere drog denir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'A' seçeneğidir.