Temel İlaç Bilgisi Ve Akılcı İlaç Kullanımı

Yanıt Açıklaması: İlacı dış ortam şartlarından korumak, depolamak ve taşımak amacıyla kullanılan malzemeler ambalaj olarak adlandırılır. Bir farmasötik formu içinde barındıran ve bir kısmının direkt temas halinde olduğu koruyucu materyal ise ilaç kabı olarak adlandırılır. Hem ambalaj hem de ilaç kapları metal, plastik, selülozik veya sentetik maddelerden üretilebilir. Ambalajlarda yapılan kontrollerde ambalaj olarak kullanılan materyalin uygunluğu, boyutu, teknik özellikleri ve rengi ile üzerindeki baskısının kalitesi gibi bazı özellikler incelenir. Şişe, blister, tüp,torba, tıpa gibi farklı yapılardan oluşan ilaç kapları ise içerdiği ilacı, rahat bir şekilde vermeli,ilacın özelliğine bağlı olarak farklı derecelerde koruyuculuk özelliği olmalı ve ilaç kaybının minimum düzeyde olmasını sağlamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Süspansiyonlarda yapılan en önemli testler çökme hızı, çökme hacmi, parçacık büyüklüğü, flokülasyon derecesi ve yeniden dağılabilme özelliği ile ilgili kontrollerdir. Doğru seçenek B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1938 yılında sülfonamid grubu antibakteriyel ilaçlar yeni keşfedilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Gebelik döneminde alınan ilaç ve diğer ksenobiyotiklerin fetüste gelişme bozukluğuna ve morfolojik bozukluklara veya ölüme kadar gidebilen kalıcı bozukluklara neden olmasına teratojenite, bu duruma neden olan maddelere ise teratojenik maddeler denilir. Teratojenik etki açısından maddeler 3 sınıfta incelenebilir: Öldürücü etkinliği (embryoletalitesi) düşük, fakat malformasyon ve fetüste rötardasyon yapıcı etkinliği güçlü maddeler, Letalitesi güçlü, fetüs ölümüne neden olan maddeler, Malformasyon yapıcı etkisi olmayan, fakat mental rötardasyon yapıcı veya letal etkili maddeler.

Yanıt Açıklaması: Hastalıkların tanısı ve tedavi düzenleme süreci birincil olarak hekimin yetki ve sorumluluğundadır. Diğer yandan hekimin bu süreçte hasta/hasta yakını, diğer hekimler, eczacılar, hemşireler, diğer sağlık çalışanları ve ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde olması tedavi başarısı açısından oldukça önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Bazı bitkisel ürünler, bazı hastalık durumlarında güvenli değillerdir. Özellikle birtakım sağlık problemlerinde, bitkisel ürün kullanırken çok daha dikkatli olmalıdırlar. Bu sağlık problemleri şu şekilde özetlenebilir; Bağışıklık sistem yetmezliği olan kişiler, Kanser hastaları, Kalp rahatsızlığı olanlar, Epilepsi hastaları, Tiroid hastaları, Diyabet hastaları, Kan pıhtılaşma problemi olanlar, Prostat hastaları, Tansiyon hastaları, Karaciğer ve böbrek yetmezliği olanlar, Psikiyatri hastaları, Parkinson hastaları, Alerji öyküsü olan hastalar. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Hastalıkların tanısı ve tedavi düzenleme süreci birincil derecede hekimin yetki ve sorumluluğundadır. Hekim bu kapsamda, • Hastalıkların tanısını koyar. • Tedavi amaçlarını belirler. • Tedavi seçeneklerini gözden geçirip uygun tedavileri belirler. • İlaç tedavisi uygulanacak ise uygun ilaçları seçer. • İlaçları uygun şekilde reçete eder. • Hastaları tüm bu süreçlerde doğru ve anlaşılır biçimde bilgilendirir. • Tedavilerin başarısını değerlendirmek için hastaları takip eder.

Yanıt Açıklaması: Terapötik ya da biyolojik eşdeğerlik ise farmasötik eşdeğer olan müstahzarların, tedavi ya da başka bir tıbbi amaçla kullanıldığında aynı etkiyi göstermeleri ve aynı oranda güvenli olmalarını belirtir. Kimyasal eşdeğerlik iki farklı müstahzarın aynı etken maddeyi içermesi durumudur. Farmakolojik eşdeğerlik iki ayrı farmasötik şeklin kimyasal içeriklerinin farklı fakat vücutta aynı etkin moleküllere dönüşen ve aynı farmakolojik etkiyi gösteren maddelerden oluşmasıdır. Farmasötik eşdeğerlik aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Tıbbi açıdan ilaç, hastalıkları teşhis etmek (tanı), önlemek (profilaksi), tedavi etmek (terapi) ve daha kısıtlı ölçüde olmak üzere kontrasepsiyon ve cerrahi girişimlerin kolaylaştırılması gibi diğer amaçlar için kullanılan maddedir. Nebülizör ise, sıvı formdaki inhalasyon çözeltilerinin buhar hâline getirilmesini ve hastanın solunum yollarına uygulanmasını sağlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Farmasötik eşdeğerlik aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için kullanılır. T.C. Sağlık Bakanlığı ve Avrupa Birliği Avrupa İlaç Ajansı (European Medicines Agency – EMA), farmasötik eş değerlik için iki ürünün aynı ya da benzer şekilde olmasını kabul eder.

Yanıt Açıklaması: Endikasyon Patenti Herhangi bir molekülün ilaç biçimine getirilip vücuda uygulanması sonrasında elde edilecek endikasyon(lar) – etki(ler) – sonuç(lar) ile ilgili patentlerdir.

Yanıt Açıklaması: Vücuda alınan ilaçların, vücutta bulunan enzimler tarafından, kimyasal değişikliklere uğratılmasına biyotransformasyon (metabolizma) adı verilir. Bir ilacın biyotransformasyonu sonucu, bir ya da birden fazla sayıda metabolit oluşabilir. Biyotransformasyona uğrayan ilaçlar, genellikle daha az etkili ya da tamamen etkisiz bileşikler hâline getirilirler. Biyoinaktivasyon ya da detoksikasyon olarak de bilinen bu olay sonucu ortaya çıkan etkisiz bileşiklere inaktif metabolitler adı verilir. İlaçlar bazen biyotransformasyon ile “daha güçlü” ya da “daha uzun etkili” bileşiklere de dönüşebilirler (biyoaktivasyon). Örneğin, kodein morfin adlı ilaca metabolize edildiğinde, analijezik etki gücü önemli oranda artar. Bazen de etkisiz bir bileşik, vücutta biyotransformasyon sonucu etkili hâle getirilebilir

Yanıt Açıklaması: Terapötik ya da biyolojik eşdeğerlik ise farmasötik eşdeğer olan müstahzarların, tedavi ya da başka bir tıbbi amaçla kullanıldığında aynı etkiyi göstermeleri ve aynı oranda güvenli olmalarını belirtir. Dolayısıyla terapötik eşdeğer olan müstahzarlar birbirinin yerine kullanılabilir. Resmi otoriteler için eşdeğer ilaç kabul edilme kriteri, terapötik eşdeğerliktir. Otoriteler bunun için bazen binleri bulabilen sayıda hasta ile yapılan karşılaştırmalı klinik çalışmaları ve elde edilen verilerin istatistiksel analizi ile terapötik eşdeğerliğin kanıtlanmasını talep eder. Fakat bu süreç oldukça zorlu ve masrafı olduğu için biyoeşdeğerlik çalışmaları yapılarak da farmasötik eşdeğer olan iki müstahzarın terapötik eş değerlikleri ispatlanabilir. Bu durumdan anlaşılacağı üzere biyoeşdeğer olan ürünler, aynı zamanda terapötik eşdeğer özellik göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Rektal Yoldan Uygulanan İlaçların Absorbsiyonu: Sistemik etki elde etmek amacıyla rektal yoldan uygulanan ilaçlar, rektum mukozasından absorbe edilirler. Parenteral Yoldan Uygulanan İlaçların Absorbsiyonu: İlaçlar parenteral yollar ile uygulandıklarında, genellikle tam olarak absorbe edilirler. İnhalasyon Yolu ile Uygulanan İlaçların Absorbsiyonu: İnhalasyon yolu ile uygulanan ilaçların absorbsiyon yerleri akciğerlerdir. Transdermal Yoldan Uygulanan İlaçların Absorbsiyonu: Transdermal yoldan uygulanan ilaçlar, deriden absorbe edildikleri için; düşük miktarlarda etki gösterebilen, yüksek ölçüde lipofilik ilaçlar bu yolla uygulanabilirler. Sublingual ve Bukkal Yoldan Uygulanan İlaçların Absorbsiyonu Sublingual ve bukkal yoldan uygulanan ilaçlar, ağız boşluğu mukozasından absorbe edilirler.

Yanıt Açıklaması: Kimyasal eşdeğerlik iki farklı müstahzarın aynı etken maddeyi içermesi durumudur. Diğer müstahzardakiyle kimyasal olarak aynı etkin maddeyi içerse de bunun diğer ilaç için değişik türev, tuz ya da miktarda olması durumu ise farklı olarak kimyasal alternatif olarak isimlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Bir bitkisel ilaç hazırlanırken kullanılan bitkinin türü, kullanılan kısmı, toplandığı mevsim, toplanma şekli, üretim metodu ve depolama şartlarının hepsi ilaç kalitesini etkiler.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde biyoyararlanım ve biyoeşdeğerlik çalışmalarına yönelik yapılan ve halen kullanımda olan düzenleme, 1994 yılında “Farmasötik Müstahzarların Biyoyararlanım ve Biyoeşdeğerliğinin Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik” ismiyle yayımlanan yönetmeliktir.

Yanıt Açıklaması: AİK’i Teşvik Etmek İçin DSÖ Tarafından Belirlenen ve Ülkelere Öneriler 12 Temel Madde: İlaç kullanımı politikasının belirlenmesi ve koordinasyonu için çok disiplinli ulusal bir yapının oluşturulması, Klinik rehberlerin kullanımı, Ulusal temel ilaç listesinin geliştirilmesi ve kullanılması, Hastane ve bölgesel ilaç ve tedavi kurullarının kurulması, Tıp fakülteleri öğretim programlarına, probleme dayalı farmakoterapi öğretiminin dahil edilmesi, Hizmet içi tıp eğitiminin sürdürülmesi, Gözetim, denetim ve geri bildirim yapılması, İlaç tedavisinde bağımsız bilginin kullanılması, İlaç tedavisi ile ilgili olarak halkın eğitilmesi, Etik olmayan mali teşviklerin önlenmesi, Uygun ve zorunlu düzenlemelerin hayata geçirilmesi, Kamu harcamalarının, ilaç tedavisi ve tedaviyi uygulayacak kadronun varlığı için yeterli düzeyde olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Antitrombotik ilaçlar, geriatrik hastalarda miyokardiyal enfarktüsün önlenmesi ve serebral geçici iskemik atakların önlenmesi gibi durumlarda kullanılır. Antitrombotik bir ilaç Antitrombotik ilaçlar, geriatrik hastalarda miyokardiyal enfarktüsün önlenmesi ve serebral geçici iskemik atakların önlenmesi gibi durumlarda kullanılır. Antitrombotik bir ilaç olan ve kardiyovasküler morbidite üzerine olumlu etkileri olan aspirinin geriatrik hastalardaki toksik etkileri göz ardı edilmemelidir

Yanıt Açıklaması: Geriatrik dönemdeki bireylerde tedavi yaklaşımları şu şekilde olmalıdır: Tedaviye düşük doz ilaç ile başlanmalıdır. Dozlar arasındaki aralık uzatılmalıdır. İlaç dozunun titre edilmesi gençlere göre daha yavaş yapılmalıdır. İlaçların eliminasyonu için daha uzun süre beklenmelidir.