Gelişimsel Yetersizliklerin Bakım ve Rehabilitasyonu

Yanıt Açıklaması: OSB olan bireylerin uygun davra­nışlarının arttırılmasında ya da yeni davranışların kazandırılmasında etkili bir biçimde kullanılan ve Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) ilkelerine dayalı çeşitli stratejiler yer almaktadır. UDA temel olarak sosyal açıdan önemli davranışları kontrol almayı hedefler. Bu amaçla bireylerin sergilediği uygun davranışların kazandırılması ve/veya arttı­rılmasını hedeflemekle birlikte; uygun olmayan davranışların azaltılması ve mümkün olduğu du­rumlarda ortadan kaldırılmasını amaçlamakta­dır. Ayrık denemelerle öğretim, ipucu sistemleri, zincirleme öğretimi, doğal öğretim yöntemleri ve video modelle öğretim yöntemleri otizmli birey­lerin gereksinim duydukları rutin, etkinlik, tepki ve becerilerin öğretiminde yaygın olarak kullanılan öğretim yöntem ve stratejilerinden bazılarıdır.  Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Epilepsi

Yanıt Açıklaması: Zihinsel yetersizliği olan bireylerin yaklaşık %60’ı resim, işaret ve fotoğraf gibi sembolik iletişim biçimlerini kullanabilirler. Ancak bu bireylerin her biri farklı düzeylerde olabilirler. Özellikle ağır ya da çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler sembol öncesi dönemde olup, işaret, resim, fotoğraf ya da konuşma gibi sembolik iletişim biçimlerini kullanmada ve anlamakta yetersiz olabilmektedirler. Daha çok bakımlarından sorumlu olan kişilere, kendilerini anlamaları konusunda güven duymaktadırlar. Başka bir deyişle, kendileriyle ilgilenen ve onları tanıyan kişilerin, çıkardıkları seslerden, yüz ifadelerinden ve vücut hareketlerinden kendi gereksinimlerini anlayabileceklerini ve bu şekilde karşılayacaklarına güvenirler. Sözel Dönemde ise özellikle hafif ya da orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireylerde konuşma becerileri gelişmiş olmaktadır. Ancak, konuşabilen bireylerde ise genellikle sosyal etkileşim sorunu olabilmektedir. Yani konuşmayı başlatma ya da bir sohbeti sürdürme konularda sıkıntılar yaşayabilirler.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde kısaca DSM-V olarak bilinen bu el kitabına göre, zihinsel yetersizlik; çocukluk çağı döneminde başlayan, zihinsel güçlüklerle birlikte bireylerin günlük yaşantı içerisinde kavramsal, sosyal ve pratik alanlarda sınırlılıklar yaşamasına neden olan gelişimsel bozukluk olarak tanımlanmaktadır. DSM-V’e göre zihinsel yetersizliğin tanı ölçütleri ise aşağıdaki şekildedir: 1. Zihinsel işlevlerde güçlükler yaşamak 2. Uyumsal davranışlarda gözlenen sınırlılıklar 3. Bu durumun gelişim dönem içerisinde ortaya çıkması. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Gelişimsel gerilik; standardize edilmiş referans testlere göre ya da bireyin yaşıtlarına göre gelişiminin ortalamanın altında olma durumu olarak tanımlanmaktadır. Yaygın gelişim geriliği ise kaba motor, ince motor, dil/konuşma, bilişsel ve sosyal/kişisel gelişim alanlarının iki veya daha fazlasında belirgin gerilik olması olarak ifade edilmektedir. Gelişimsel gerilik zihinsel yetersizlik olmadığı gibi başka bir yetersizlikle de ilişkili olmak zorunda değildir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Resmî bakım ve özel bakım merkezlerinde bakım ihtiyacı olan engellilere yatılı ve gündüzlü hizmetler verilmektedir. Aynı zamanda bakım ihtiyacı olan engelli bireylerin ikametgâh adreslerinde evde bakım hizmeti bulunmaktadır. Bu hizmet evde bakıma destek yardımı olarak sosyal yardım niteliğinde Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü görev alanına verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel yetersizliği olan bireylere bakım hizmetleri sunulurken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bu noktalar aşağıda sıralanmaktadır: • Bakım hizmeti sunan personel, fiziksel yetersizliği olan bireyi ve ailesiyle olan ilişkilerini gözlemlemeli ve yetersizliği olan bireyin bakımına etki eden olumsuz durumları belirleyerek gerekli önlemleri almalıdır. • Fiziksel yetersizliği olan birey eğer çocuk vetekerlekli sandalyeye bağlı ise resmî eğitim kaydından önce engel derecesi değerlendirilmeli, öncelikle yetersizlik özellikleri olmak üzere diğer özellikler belirlenip ona göre örgün veya özel eğitime yönlendirilmelidir. Bakım hizmetini sunacak olan profesyoneller ve diğer meslek grupları bu durumdan haberdar olmalıdır. • Yetersizliği olan bireyin kullandığı tekerlekli sandalye ve diğer kullandığı aparatların hijyeni ve bakımı takip edilmeli gerekirse teknik bakımı için profesyonellerden yardım alınmalıdır. • Tekerlekli sandalyeye bağlı bireylerin bakım hizmetleri sağlanırken kendi istekleri, güç ve alışkanlıkları dikkate alınarak planlanmalar yapılmalıdır. • Fiziksel yetersizliği olan bireyler kendilerinin yapabileceği aktiviteleri yapmaları konusunda teşvik edilmelidir. Bağımsız yapabilecekleri aktiviteler varsa bu konuda cesaretlendirilmelidirler. • Yetersizlikleri olan bireylerin yetersizliklerinin baskı oluşturan bölgelerinde yara ve pozisyon bozukluğunu önlemek amacıyla pozisyon değişikliği ya da pozisyon desteği yönünden bakım planı yapılmalıdır. • Yetersizliği olan bireyler için öncelikle evleri ve eğitim kurumları olmak üzere tüm yaşam alanlarında tekerlekli sandalyeye yönelik düzenlemeler yapılmalıdır. Örneğin, tuvaletlerde ve merdivenlerde tutunma yerleri, kaygan zeminlerin önlenmesi gibi düzenlemelerin yapılması önemsenmelidir. İdrar, dışkı kontrolü ve boşaltımı konusunda güçlük ve sorun yaşanıyorsa hijyen konusu ve mahremiyet duygusu dikkate alınarak bakım yapılmalıdır. Bakım personeli kişisel hijyen ve kişinin mahremiyeti konusunda duyarlı olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bireye hiçbir açıklama yapılmadan bakım gereksinimlerini karşılamak yerine, bakım sunarken hangi becerinin ne şekilde yerine getirilmesi gerektiğinin açıklanması izleyen zamanlarda, bakım alan zihinsel yetersizliği olan bireylerin kendilerini söylenenleri yapmalarını sağlayabilmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sağlıkla ilgili fiziksel yetersizlikler epilepsi, astım, AIDS, hemofili, şeker hastalığı, kistik fibrozis, orak hücre anemisi, kanserdir. Kalça çıkığı kas-iskelet sistemi ile ilgili fiziksel yetersizliklerdendir. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Özel eğitim hizmetlerinin aileden ve toplumdan ayrıştırma yapılmadan verilmesi esastır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bazı hastalık ve yetersizlik durumlarında bireye ulaşabilmenin tek yolu evde bakım hizmetleridir.Bu evde bakım hizmetlerinin avatajlarından birisidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sinir sisteminin zedelenmesi, kazalar, travmalar, doğumsal anomalileri, hastalıklar ya da genetik problemler nedeniyle kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesine ortopedik yetersizlik adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık sorunları arasında sıralanmış olsa da ek yetersizlikler de diyebileceğimiz işitme ve görme güçlüklerinin, zihinsel yetersizliği olan bireylerde görülme oranı fazla olabilmektedir. Örneğin bu bi- reylerin yaklaşık yarısında (%50-60) işitme güçlüğü sorunları görülürken; %40’ında görme ile ilgili güçlükler eşlik edebilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler erken çocukluk döneminde fark edilmeyebilirler daha çok ilkokul yıllarında fark edilirler. Zeka puanları 55-75 arasındadır. Kaynaştırma ortamlarında eğitim alma olanakları daha fazladır.

Yanıt Açıklaması: Evde bakım hizmetlerinde temel amaç, yetersizliği olan bireylerin kaliteli, gereksinimleri doğrultusunda ve düşük maliyetli hizmet almasıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğum Sırasındaki (Perinatal) Nedenler: Düşük doğum ağırlığı (1500 gr’dan az), doğuma bağlı komplikasyonlar nedenleri arasındaki önlenebilir gelişimsel gerilik nedenidir. Ayrıca doğum sırasında prematüre doğum, kafa travması, oksijensiz kalmak, uzman olmayan kişilerin müdahalesi ve benzeri gibi durumlar gelişimsel geriliğe neden olabilmektedir. Doğru cevap "A" dır.

Yanıt Açıklaması: Gelişimsel gerilik; s tanda r diz e edilmi ş r efe ran s testle re gö re y a d a bi r eyi n yaşıtların a gö re gelişimini n o r talamanı n altınd a olm a du r umu olara k tanımlanmaktadır. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yasalar bağlamında da bakım hizmetleri güvence altına alınmıştır. Mevzuata baktığımızda şu ifade yer almaktadır. “Bakım hizmetleri sosyal bir haktır.” Anayasamızın 60. maddesinde “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” ve 61. maddesinde ise “Devlet sakatların korunmasını ve toplu hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alır” ifadesi yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Süreğen bir hastalık olan ve nedeni ha^la bilinmeyen romatoid artrit eklemlerde iltihaplanmala- rın meydana gelmesine neden olmaktadır. C¸ocukluk çağında nadir olarak rastlanan bu hastalığın en çok görüldüğü yaşlar 1-3 ve 10-15’tir. En çok dizlerin, el bileklerinin, ayakların ve ayak bileklerinin etkilendiği hastalıkta bireyin vücudunda ağrı, tutukluk ve şişlik meydana gelmektedir. Eklemlerdeki iltihaplanma genellikle yavaş ilerlemekte ve ergenlik sonunda sönmektedir. Doğru cevap C'dir.