Gelişimsel Yetersizliklerin Bakım ve Rehabilitasyonu

Yanıt Açıklaması: Otistik Spektrum Bozukluğu (OSB) olan ço­cuklarda en sık karşılaşılan beslenme sorunlarının başında besin seçimi gelmektedir. Besin seçimi; besinin çeşidine, dokusuna (pütürlü veya püre olması gibi), ısısına, tadına, rengine ve kokusuna göre besin ayırt etmek anlamına gelmektedir. Shaw (2014); OSB tanısı olan çocukların OSB tanısı al­mamış çocuklara kıyasla yaklaşık %60 daha fazla besin seçiminde bulunduğunu belirtmiştir.

Yanıt Açıklaması: Doğum Sırasındaki Nedenler: Doğumun zor olması ve bebeğin oksijensiz kalması, özellikle hastane ortamında yapılmayan doğumlarda sıkça karşılaşılan doğum travmaları, hastane ortamında yapılmayan zor doğumlar, çoğul gebelik, erken doğum, bebekte sarılık, müdahaleli doğum (forseps, vakum kullanımı), düşük bebek ağırlığı doğum sırası nedenler arasında sayılabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle aileler OSB olan çocuklarının bağımsız yaşamalarında kritik rol oynarlar. Bazı aileler resmî bir destek almadan çocuklarının bakımını sağlarken bazıları uzman yardımına ihtiyaç duyar. Bu yönlendirmeler kapsamında kısaca uzmanların yapabilecekleri sorumlulukları şu şekilde sıralayabiliriz: • OSB olan bireylerin ailelerine duygusal ve sosyal destek sağlamak • Bakım hizmetleri konusunda bakıcı aile fertlerine yönelik rehberlik, danışmanlık ve eğitim hizmeti vermek • Ailelere okula devam eden çocuklarının yetersizlikleri odaklanmaları yerine başarıları ve yeterlilikleri üzerinde odaklanmalarını sağlayarak aile yapısını ve organizasyonunu güçlendirmek • Gerektiğinde normal gelişim gösteren yetişkin ve bireylerin çocuklarındaki yetersizlik durumunu kabullenmeleri için çaba göstermek • Gerektiğinde yetersizliği olan çocukların bakımı, eğitimi, rehabilitasyon hizmetleri hakkında aile ya da öğretmenlere bilgi vermek • OSB olan çocukların yaşamlarını kendi başlarına idare edecekleri becerilerin neler olduğunu, kendini yönetmek ve kendini savunmak konusunda gerekli bilgileri aktarmak • Ailelere OSB olan çocuklarının durumu ile ilgili ortaya çıkabilecek sıkıntıları ile baş etmede kullanacak yöntemleri ve yardım alacakları meslek grupları ile ilgili bilgi vermek • Gerektiğinde aileye ya da bireye cihaz, para, ilaç vb. elle tutulabilir desteklerin sağlanması için yönlendirmeler yapmak • Bakım hizmetleri konusunda bakıcı aile fertlerine yönelik rehberlik/yönlendirme hizmeti vermek

Yanıt Açıklaması: Serebral Palsiye Eşlik Eden Yetersizlik Türleri: Zihinsel yetersizlik Görme yetersizliği Konuşma yetersizlikleri Epilepsi nöbetleri Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gelişimsel yetersizliği olan bireyin bakım ve rehabilitasyonlarında çoğu zaman birçok personele/ uzmana ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak bunu sağlamak her zaman mümkün olmayabilir. Bu tür durumlarda akran destekleme modelinden yararlanılabilir. Gelişimsel yetersizliği olan birey ile normal gelişim gösteren bireyler arasındaki etkileşimin arttırılması, birbirlerinden öğrenerek karşılıklı çı kar sağlamalarına imkan sağlamaktadır. Doğru bir akran desteği için, destekte bulunacak akranların doğru bir şekilde yetiştirilmesi gerekmektedir. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Epilepsi nöbetlerle kendini gösteren, hareket, duyu ve davranış bozukluğuna ve bilinç kaybına neden olan, beyindeki elektriksel işlev düzensizliğinden kaynaklanan sinir sistemi ile ilgili bir anormalliktir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Tıbbi/psikolojik sınıflandırmaya göre zihinsel yetersizliği olan bireyler; hafif düzey zihinsel yetersizlik, orta düzey zihinsel yetersizlik, ağır düzey zihinsel yetersizlik ve çok ağır düzey zihinsel yetersizlik olarak sınıflandırılmaktadır. Doğru cevap "B" dir.

Yanıt Açıklaması: Destekleyici Öğrenme

Yanıt Açıklaması: Bakıma muhtaç özürlünün özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen kişisel bakım hizmetleri sunulur: 1. Banyo yaptırılması 2. Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması 3. Tırnaklarının kesilmesi 4. Saçlarının taranması 5. Dişlerinin temizlenmesi 6. Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi 7. El, yüz ve ayak temizliği 8. Sakal tıraşının yapılması 9. İstenmeyen tüylerin temizlenmesi 10. Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması 11. Burun ve kulak temizliğinin yapılması 12. Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi 13. Odasının temizlenmesi 14. Çamaşırlarının yıkanması gibi hizmetleri içerir.

Yanıt Açıklaması: Kapsamlı ve etkili öğretim programlarının en temel bileşenlerden biri olan sistematik öğretim, öğretimin bir plana bağlı kalınarak tutarlı bir biçimde yürütülmesidir. Sistematik öğretimin kullanılması, öğrencinin becerilere ilişkin performansını arttırmakta ve öğrenilen becerilerin genelleme ve kalıcılık aşamaları için yapılandırılmış bir plan sağlayarak yüksek düzeyde katılımın gerçekleşmesini sağlamaktadır. OSB olan bireylerin uygun davranışlarının arttırılmasında ya da yeni davranışların kazandırılmasında etkili bir biçimde kullanılan ve Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) ilkelerine dayalı çeşitli stratejiler yer almaktadır. Buluş yoluyla öğretim bunlara arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: 1. Hafif Derecede Yetersizlik: Yetersizliği olan bireyin kişisel gereksinimlerini bağımsız olarak karşılayabilmesi, günlük yaşamını sürdürmede herhangi bir alete ya da desteğe gereksinim duymaması, yaşamını bağımsız olarak ya da çok az bağımlı olarak sürdürebilmesi, tedavi ve eğitim desteği sağlandığında motor becerilerinin niteliğinin artma potansiyeline sahip olması, tedavi ve eğitim desteği sağlanmadığında ise motor becerilerinin niteliğinde gerileme ihtimalinin olması durumudur. 2. Orta Derecede Yetersizlik: Yetersizliği olan bireyin günlük yaşamını sürdürmede az da olsa desteğe gereksinim duyması, bazen bağımsız olabilmesi, işlevsel baş kontrolüne sahip olması, eklemlerinde işlevlerini sınırlayan ve ağrıya neden olan şekil bozukluklarının olması, bireysel gereksinimlerinde yardımcı aletleri (yürüme cihazı, koltuk değneği, uyarlanmış aletler) kullanması, okul başarısını ya da yaşına uygun motor becerilerin kazanılmasını engelleyen duyu-algı bozukluklarının olması durumudur. 3. Ağır Derecede Yetersizlik: Yetersizliği olan kişinin tekerlekli sandalyeye ve desteğe bağımlı olması, bireysel gereksinimlerini karşılamada tam bağımlı olması, baş kontrolünün zayıf olması, eklemlerinde işlevlerini sınırlayan ve ağrıya neden olan şekil bozukluklarının olması, okul başarısını ve yaşına uygun motor becerilerin kazanılmasını engelleyen duyu-algı bozukluklarının olması durumudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Uyumsal davranışlarda sınırlılık: Uyumsal beceriler, bireyin günlük yaşamını sürdürebilmek için içinde bulunduğu çevrenin kendisinden beklediği davranışlardır. Başka bir ifadeyle bireylerin bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan becerilerdir. Doğru cevap A şıkkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Beceri analizi kayıt formunda, beceri basamakları, doğru tepki, yanlış tepki ve tepkide bulunmama bölümleri bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 573 sayılı KHK’nin üçüncü kısmın son bölümünde ise “O¨zel eğitime destek sağlayan kurumlar” başlığı altında, Rehberlik ve Araştırma Merkezleri ile Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri servisinin görev tanımları yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Genel olarak rehabilitasyon hizmetlerinin olumlu etkileri şu şekilde sıralanabilir: • Gelişimsel yetersizliği olan bireylerin, yetersizlik durumlarından dolayı yaşamlarını kolaylaştıracak cihazları kullanmaları ve bu sayede daha bağımsız olmalarını sağlama • Hastalığın/yetersizliğin etkilediği organ ve yapıların işlevini arttırmaya çalışmak • Gelişimsel yetersizliği olan bireyin hastanede daha az süre kalmasını sağlamak • Gelişimsel yetersizliği olan bireye psikolojik açıdan destek olmak, yaşam alanlarını daha uygun hâle getirerek daha kaliteli bir yaşam sürmelerini sağlamak

Yanıt Açıklaması: Doğal öğretim yöntemleri farklı dil edinim düzeyindeki OSB’li bireylere özellikle dil ve sosyal etkileşim becerilerinin öğretiminde kullanılan öğretim stratejilerini barındırır. Doğal öğretim yöntemleri etkinlik temelli öğretim ya da gömülü öğretim, fırsat öğretimi gibi uygulamalı davranış analizi ilkelerine dayalı olarak geliştirilmiş bir dizi öğretim stratejisini içermektedir. Doğal öğretim yöntemleri yeni iletişim ve sosyal becerilerin öğretilmesinde günlük rutinleri ve etkinlikleri öğretim fırsatı olarak kullanılır. Öz bakım becerileri bu kapsamda etkinlikler içerisine gömülerek günlük doğal rutinin bir parçası olarak çalışılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: 35-40 ile 50-55 arası

Yanıt Açıklaması: Gizil (Latent) dönem (7-11y): Bu dönemde cinsel konulara olan merakın azaldığı söylenmektedir. Aslında bu dönem, daha önceki dönemlerde edinilenlerin pekiştirilme evresidir. Çocuk kendi cinsine ilişkin toplumsal rolleri (karşı cins ebeveyne sevgi ile yönelim) yineleyerek dener. Öğrendiklerinin farklı ortamlardaki (okul, oyun, akraba çevresi) geçerliliğini çevreden aldığı dönütlerle sınar. Bu denemeler, öğrenmelerini pekiştirirken, uyarlama becerilerinin de arttırılmasını sağlar. Gizlenmiş gözlemleme yoluyla farklı modellerle de özdeşimler kurmaya başlar. Bu dönem pekiştirme evresi olarak iyi değerlendirildiğinde önceki evrelere ilişkin edinimlerin desteklenmesi ve eksiklerin telafi edilmesi için uygun bir dönemdir.

Yanıt Açıklaması: Otizmin Tanımı ve Belirtileri ve OSB olan Bireylerin Aileleri Otizm spektrum bozukluğunun erken belirtileri: 6 ayı geçtiği hâlde başkalarına gülümsememek 12 ayı geçtiği hâlde agulamamak, parmakla bir şeyi işaret etmemek ya da ‘bay-bay’ gibi jestleri yapmamak 16 ayı geçtiği hâlde tek bir sözcük bile söy­lememek 24 ayı geçtiği hâlde iki sözcüklük basit cümlecikler kurmamak Hangi ayda olursa olsun gelişimde gerileme göstermek; örneğin, daha önce söylediği bazı sözleri söylememeye başlamak

Yanıt Açıklaması: Bilindiği üzere yetersizliği olan bireyler      yetersizlik dereceleri ve yetersizlik türlerine göre çeşitli destek hizmetlerine ihtiyaç duymaktadırlar. Genel olarak bu destek hizmetleri, yetersizliği olan birey­lerin daha kaliteli yaşam sürmelerine destek olmak amacıyla yapılmaktadır. Yine bu doğrultuda,  ye­tersizliği olan bireylerin bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden faydalanması da oldukça önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bireyle­rin yaşadıkları evde ve çevresinde düzenlemeler yapılması ve bu sayede yetersizlik durumlarının olumsuz etkilerinin olabildiğince azaltılması bakım hizmetlerinin temel amaçlarındandır. Bu sayede yetersizliği olan bireylere destek olunarak, daha iyi bir yaşam geçirmeleri amaçlanmaktadır. Doğru yanıt E’dir.