Yaşlılıkta Nörolojik Temelli Durumların Bakım ve Rehabilitasyonu

Yanıt Açıklaması: Temporal lob: • İşitme • Dil-konuşma (Konuşma seslerini ayırt etme) • Müzik farkındalığı • Bazı davranışsal yanıtların dışa vurumu (saldırganlık) • Yüz tanıma • Sosyal farkındalık • Kısa-süreli bellek oluşturma • Bellekten bilgi çağırma • Seçici dikkat, Nesnelerin kategorizasyonu, nesne yerleştirme gibi fonksiyonlarda görev almaktadır. Dolayısıyla Esin'in güçlük yaşadığı alanlar Temporal lobun organizasyonu içinde yer alır.

Yanıt Açıklaması: Bakım verenlerin gündelik yaşamına devam edebilmesi ve var olan sorunların daha kalıcı ve olumsuz durumlara yol açmaması için etkili baş etme yollarına hâkim olması gerekmektedir (Schulz ve ark., 2004). Bakım verenler için stresle baş etmeye yönelik bazı öneriler aşağıda sıralanmıştır (Doody ve ark., 2001): • Gerektiğinde yardım istemek, • Psikolojik destek almak, • Bakım verme sürecinde kendi kapasitesine uygun davranmak, sınırlarını zorlamamak, • Gerçekçi hedefler belirlemek, yapabileceğinden fazlasını amaçlamamak, • Bu alanda destek sağlayan birimlerle iletişim hâlinde olmak, • Sosyal destek bulmak. Aile üyeleri, arkadaşlar gibi yakınlarla duygu paylaşımında bulunmak, • Kendi sağlık durumunu göz ardı etmemek. Bunun için düzenli kontroller yapmak; uyku, beslenme, fiziksel aktivite gibi konularda gerekli düzenlemeleri yapmak

Yanıt Açıklaması: Hoehn ve Yahr Ölçeği hastanın sahip olduğu semptomlara ve kısıtlılık düzeyine göre sınıflandığı, Parkinson hastalığının derecesini gösteren bir skaladır. Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Lewy cisimli demansta ortaya çıkan belirtiler; • Görsel halüsinasyonlar: İlk ortaya çıkan semptomlardandır. Sık sık tekrar eder. Şekiller, hayvanlar, ortamda bulunmayan insanlar, sesler, kokular ya da dokunsal uyarımlar şeklinde halüsinasyonlar görülebilir. • Hareket bozuklukları: Parkinson hastalığı benzeri belirtiler görülebilir. Bunlar; hareketlerde yavaşlama, kaslarda sertlik-rijidite, titreme, ayaklarını sürüyerek yürüme gibi durumlardır. • Vücut fonksiyonlarının düzenlenmesinde zayıflama: Kan basıncı, nabız, terleme ve sindirim süreçleri gibi sinir sistemi tarafından düzenlenen bazı işlevler etkilenebilir. Bunun sonucunda bireyde; sersemlik, düşme, dışkı kontrolünde azalma görülebilir. • Bilişsel problemler: Alzheimer hastalığına benzer olarak, kafa karışıklığı, dikkat eksikliği, görsel-uzamsal problemler ve bellek kaybı görülebilir. • Uyku bozuklukları: Uyku evrelerinden biri olan ve kişinin kaslarının paralize olması sonucu uyku esnasında hareket etmesi engellenen REM uykusunda görülen problemler. Bunun nedeniyle kişi uykusunda hareket edebilir. • Dikkat dağınıklığı: Uzun süre boşluğa bakma, uyku sersemliği, gün boyunca ara ara uykuya dalma, düzensiz konuşma gözlenebilir. • Depresyon: diğer demans tiplerinde olduğu gibi kişi depresyon belirtileri gösterebilir. • Apati: Kişi motivasyonunu kaybedebilir. Etrafına ilgisiz kalabilir.

Yanıt Açıklaması: Parkinson hastalığı ilerledikçe, hareketler sırasında aniden gelişen ve “donma fenomeni” olarak adlandırılan hareket edememe atakları ortaya çıkabilir. Hastanın güvenliği açısından zorluk oluşturan donma durumunun kesin nedeni bilinmemektedir. Bazı hastalarda heyecanlanma, acele etme veya hedefli bir işi gerçekleştirmeyi isteme gibi durumlarda ortaya çıkmaktadır. Hasta veya hasta yakınları donma ataklarını tetikleyen faktörleri gözlemleyerek bunları azaltmaları ve yaralanma riskini en aza indirmek için neler yapabileceğini öğrenmeleri gerekir. • Donma, geçici, istemsiz bir hareket yetisi kaybıdır. • Herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Donma sırasında kişinin ayakları yere yapışmış gibi görünebilir veya oturmakta olduğu bir sandalyeden kalkamayabilir. • Bazı hastalarda diğerlerine nazaran donma ataklarını geçirme olasılığı daha yüksektir. • İlaçların gün içerisindeki etkilerinin geçmesi ile donma ataklarının sayısı artabilir. Bu tarz donmalara “kapalı” donma denir. Genellikle ilacı aldıktan sonra bu ataklar azalır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Parkinson hastalığı temelde beyinde dopamin salgılayan sinir hücrelerinin zarar görmesi ve azalması ile ortaya çıksa da beyindeki bu hasarın ortaya çıkmasına neden olan asıl sebep tam olarak bilinmemektedir. Genel kanı, genetik yatkınlık, ileri yaş veya çevresel etmenlerin hastalığın oluşmasında birlikte rol oynayabileceği yönündedir. Çevresel faktörler arasında ise bazı çevresel toksinlerin ve kimyasalların hastalığı artırdığı düşünülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Parkinson hastalığının IV. ve V. evreleri, hastanın bir başka kişiye bağımlılığının arttığı ileri evreler olarak görülür. Hastalığın bu ileri evrelerinde, olgularda yutma güçlüğü, konuşma problemleri, kognitif bozukluklar, huzursuzluk, anksiyete, görme sorunları, yazı yazma bozuklukları, daha sık tuvalete gitme ihtiyacı, idrar sıkışması hatta idrar kaçırma, aşırı terleme, cinsel sorunlar gibi geç dönem semptomları gelişebilmektedir. Ayrıca, durum ilerledikçe, ağrı ve solunum problemleri gibi önemli ve değerlendirmesi gereken diğer konular gündeme gelebilir. Dolayısıyla, doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Parkinson hastalığının tanısında kullanılan belirli bir tetkik yöntemi veya laboratuvar testi bulunmamaktadır. Tanı koymada en önemli nokta nöroloji uzmanının muayenesidir. Muayenede özellikle hastalığın dört ana bulgusu olan titreme (özellikle istirahat halindeki tremor), hareketlerde yavaşlama, kol bacak veya gövde katılıkları ile denge veya postür bozukluklarından ikisinin varlığı ve bu bulguların bir süredir devam ediyor olması, tanı açısından önemlidir. Dolayısıyla nöbet geçirme bu hastalığın tanısında yer alan bir bulgu değildir.

Yanıt Açıklaması: Temel belirtilerin nasıl bir ilerleme seyri gösterdiğini açıklamak için yaygın olarak Hoehn ve Yahr ölçeği kullanılmaktadır. Bu ölçeğe göre, Parkinson hastalığı aşağıdaki evrelerden geçmektedir: Evre 1: Vücudun sadece bir yarısında motor, yani hareket ile ilişkili bulgular mevcuttur. Evre 2: Motor belirtilerin yaygınlığının arttığı evredir ve belirtiler vücudun her iki yarısında da görülür. Evre 3: Denge bozuklukları da gelişmeye başlar. Evre 4: Yürüyüş, hareket sırasında aniden durma (donma) veya küçük, hızlı adımlar ile daha fazla enerji ile gerçekleştirilen motor aktivite ve hareket zorluklarının görüldüğü evredir. Bu evrede olgular artmış duruş-denge kayıpları nedeniyle, dengelerini korumakta güçlük çekmektedirler. Ayrıca konuşma ve yutma güçlüğü gibi problemlerin de daha fazla görüldüğü hastalığın ileri evresidir. Evre 5: Bu evredeki hastalar bağımsız olarak hareket etmekte büyük güçlük yaşamaktadır. 5. evre, hastaların yaşamlarını tekerlekli sandalye veya başka bir yardımcı gerece bağımlı olarak ettirdikleri evredir.

Yanıt Açıklaması: Parkinson hastalığı belirtileri arasında yürüme bozukluğu (öne eğik bir biçimde, aceleci ve küçük adımlarla yürüme) bulunur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Demans; kronik, ilerleyici, bireyi bakıma ihtiyaç duyar hâle getiren nörodejeneratif bir sendromdur.

Yanıt Açıklaması: Parkinson Hastalığında görülen hareket bozukluklarının temelinde, beyindeki hareket sisteminde rol alan sinir hücreleri (nöronlar) arasındaki iletişimi sağlayan dopamin molekülünün eksikliğinin olduğu düşünülmektedir. Beynin belirli bölgelerinden salgılanabilen dopamin, sadece istemli hareketleri değil aynı zamanda duyguları, acı ve haz duyma hissini de etkileyen bir kimyasaldır.

Yanıt Açıklaması: Demans hastalığında görülen psikolojik semptomlar • Kişilikte değişmeler • Depresyon • Kaygı • Uygunsuz davranışlar • Paranoya • Ajitasyon • Halüsinasyonlar Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Elektriksel uyarı sinyallerini iletmeye yarayan akson üzerinde 1 mikron kadar küçük ve miyelinsiz bulunan kısımlara ranvier boğumları adı verilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Parkinson Hastalığının Belirtileri - Hareketin yavaşlaması (bradikinezi) ve eklemlerde katılaşma (akinezi) - Titreme (tremor) - Denge bozukluğu veya duruş bozuklukları - Konuşma güçlükleri - Yazı yazma kabiliyetinde değişimler - Mimiklerde azalma ve donuk bir yüz ifadesi - Uykuda sırasında hareketlenmeler - Yürüme bozukluğu - Hareket dışı bulgular

Yanıt Açıklaması: Güneş banyosu

Yanıt Açıklaması: İnme sonrası, kas tonusu olarak bilinen kasların gerginliğinin normal dengesi artar ya da azalır. Etkilenmiş kol zayıf/ağır (düşük tonuslı veya flaskgevşek) veya sertleşmiş (yüksek tonuslu veya spastistik) olabilir. Zayıf bir koldan dolayı şu problemler yaşanabilir: Kol aşağı doğru sarkmış, desteklenmemiş ve hareketi azalmışsa el ve parmaklarda çok fazla şişme olabilir. Baş ağrılarının sık bir şekilde ortaya çıkması bu duruma neden olan faktörler arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: İnsan beyninin dış tabakasında ve bilgi işleme merkezi olarak eşsiz bir yeteneğe sahip olan ‘serebral korteks’ bulunmaktadır. İnme sonrasında bura- daki beyin dokularının kalıcı olarak lezyona uğra- ması (zarar görmesi); çok çeşitli duyusal, algısal ve motor bozukluklara sebep olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Antikoagülanlarla tedavi edilen hastalara genellikle yatak istirahati önerilir.

Yanıt Açıklaması: Temel belirtilerin nasıl bir ilerleme seyri gösterdiğini açıklamak için yaygın olarak Hoehn ve Yahr ölçeği kullanılmaktadır. Bu ölçeğe göre, Parkinson hastalığı aşağıdaki evrelerden geçmektedir: Evre 1: Vücudun sadece bir yarısında motor, yani hareket ile ilişkili bulgular mevcuttur. Evre 2: Motor belirtilerin yaygınlığının arttığı evredir ve belirtiler vücudun her iki yarısında da görülür. Evre 3: Denge bozuklukları da gelişmeye başlar. Evre 4: Yürüyüş, hareket sırasında aniden durma (donma) veya küçük, hızlı adımlar ile daha fazla enerji ile gerçekleştirilen motor aktivite ve hareket zorluklarının görüldüğü evredir. Bu evrede olgular artmış duruş-denge kayıpları nedeniyle, dengelerini korumakta güçlük çekmektedirler. Ayrıca konuşma ve yutma güçlüğü gibi problemlerin de daha fazla görüldüğü hastalığın ileri evresidir. Evre 5: Bu evredeki hastalar bağımsız olarak hareket etmekte büyük güçlük yaşamaktadır. 5. evre, hastaların yaşamlarını tekerlekli sandalye veya başka bir yardımcı gerece bağımlı olarak ettirdikleri evredir. Doğru cevap A seçeneğidir.