Çoklu Engellilerin Bakım ve Rehabilitasyonu

Yanıt Açıklaması: Akıcılık aşaması, bireyin becerinin nasıl gerçekleştirileceğini anladığı ancak beceriyi sürekli olarak uygun bir şekilde gerçekleştirebilmesi için daha fazla alıştırma yapmaya gereksinim duyduğu öğrenme aşamasıdır. Bu aşamada bireyler edindikleri becerileri akıcı şekilde sergileyebilmek için güdülenmeye gereksinim duyarlar.

Yanıt Açıklaması: Bunu sağlayan elbette ki müziğin kendi içinde taşıdığı temel bileşenlerdir. Ses, zaman, doku, yapı ve dinamikler gibi alt bileşenleri bünyesinde barındıran müzik, dinlendiğinde ya da icra edildiğinde insan beyninde yoğun bir nörolojik etkileşim ağı yaratır. • Bu bileşenlerden ses, beyinde ince ya da kalın, inici ya da çıkıcı, sıralı ya da atlayıcı, ezgisel ya da armonik açıdan işlem görürken, • Zaman bileşeni, birim vuruşun kaça bölündüğünü ifade eden ritmik kalıplar, temponun hızlı ya da yavaş oluşu, veya zaman birimlerinin gruplanışı ile beyni meşgul eder. • Müziğin doku bileşeni müziğin tek sesli ya da çok sesli algılanmasının beyinde yarattığı etkiye işaret ederken, • Yapı bileşeni müziğin içindeki bölümlerin birbiriyle ilişkisi ve tekrarlanışı ile ilişkilendirilebilir. • Son olarak müziğin dinamik bileşeni dinlenen ezginin yüksekten alçağa, farklı düzeylerde duyuluşu ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Çoklu yetersizlik, en az üç değil, iki veya daha çok yetersizliğin birlikte görüldüğü bir yetersizlik durumudur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tek basamaklı beceriler: Başlangıcı ve bitişi kolay ayırt edilebilen becerilerdir. Nesne ismi söyleme, tabela okuma vs. Zincirleme beceriler: Birkaç davranışın biraraya gelerek daha karmaşık bir avranış oluşturmasıdır. Çorap giyme, bardaktan su içme vs.

Yanıt Açıklaması: Özel gereksinimli birey için öğretilecek beceriye karar verilmesinin ardından, becerinin ne şekilde, hangi koşullarda öğretileceği, öğrenci bu beceriyi hangi düzeyde gerçekleştirirse öğrendi olarak kabul edileceği belirlenir. Bunun için yapılacak 3 temel iş şu şekildedir: • Öğrencinin var olan performans düzeyinin belirlenmesi • Öğretim programının hazırlanması ve öğretimin yapılması • Öğretimin değerlendirilmesi

Yanıt Açıklaması: Müzik; ses, zaman, doku, yapı ve dinamikler gibi alt bileşenleri bünyesinde barındırır.

Yanıt Açıklaması: Çoklu engelli bireyler için kişisel bakım beceri öğretim programı geliştirme ve uygulama aşamasında, aşağıda sıralanan kriterler göz önünde bulundurulmalıdır: • Ekip üyeleri ile işbirliği içinde olmak • Bireyin içinde bulunduğu kültüre, yaş ve gelişim düzeyine uygun, aynı zamanda sosyal olarak geçerli öğretim süreçlerine yer vermek • Akranları sürece dâhil etmek • Uyarlamalara yer vermek • Etkili bir değerlendirme sürecine yer vermek ve değerlendirme sonuçlarını kullanmak • Öğretim için uygun ortamları ve süreleri belirlemek • Etkili bir öğretim yöntemi seçmek

Yanıt Açıklaması: Ses, zaman, doku, yapı ve dinamikler gibi alt bileşenleri bünyesinde barındıran müzik, dinlendiğinde ya da icra edildiğinde insan beyninde yoğun bir nörolojik etkileşim ağı yaratır. Bu bileşenlerden ses, beyinde ince ya da kalın, inici ya da çıkıcı, sıralı ya da atlayıcı, ezgisel ya da armonik açıdan işlem görürken, Zaman bileşeni, birim vuruşun kaça bölündüğünü ifade eden ritmik kalıplar, temponun hızlı ya da yavaş oluşu, veya zaman birimlerinin gruplanışı ile beyni meşgul eder. Müziğin doku bileşeni müziğin tek sesli ya da çok sesli algılanmasının beyinde yarattığı etkiye işaret ederken, Yapı bileşeni müziğin içindeki bölümlerin birbiriyle ilişkisi ve tekrarlanışı ile ilişkilendirilebilir. Son olarak müziğin dinamik bileşeni dinlenen ezginin yüksekten alçağa, farklı düzeylerde duyuluşu ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Müziğin doku bileşeni müziğin tek sesli ya da çok sesli algılanmasının beyinde yarattığı etkiye işaret eder.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda sıralanan bileşenlerden tamamı müziğin alt bileşenlerindendir. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Etkinlik Temelli Öğretim: Davranışla doğal ve anlamlı bir ilişki içinde olan davranış öncesi ve sonrası uyaranların kullanıldığı, çocuğa doğal ortamda öğrenme fırsatları sunan, çocuğun ilgilerinden yola çıkılarak belirlenen işlevsel ve genellenebilen amaçların günlük rutinler ve planlanmış oyun etkinliklerinin içerisine gömülerek öğretildiği bir öğretim düzenlemesidir.

Yanıt Açıklaması: Günlük rutinler, sadece yetersizliği olan bireyler için değil, toplumda belirli bir düzenlemeye ihtiyacı olan tüm bireyler için etkili bir araçtır. 1962 yılında ABD’de geliştirilen ve ülkemizde de geniş kabul görmüş olan High Scope Projesi öğretimde günlük rutinlerin öneminin altını çizer. Başlangıçta olumsuz sosyo-ekonomik çevrelerden gelen çocukları desteklemek için geliştirilmiş olan program, günümüzde tüm okul öncesi dönemdeki bireyleri kapsayacak şekilde genişlemiştir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Çoklu engellilerin iletişim kurmada kullanılan dil ve yüz ifadelerinde bozukluklar olabilir. Bu bozukluklar dilin gelişimi ve yapısında gerçekleştiğinde bireylerin çevresindeki kişilerle iletişim kurması daha da zorlaşır. Bu duruma ek olarak çok engelli bireylerin çevresindeki bireylerle az etkileşime girmesi onda bir deneyim eksikliği yaratmış olabilir. Bu iki durumda da çok engelli bireyler konuşmayı anlamlı bir şekilde kullanmada sınırlılıklar gösterebilirler (Nakken ve Vlaskamp, 2002). Bu sınırlılığı aşmak için de çok engelli bireyler göz hareketleri, dokunma, yüz ifadeleri, mimikler, bilgisayar ya da konuşmayı destekleyici cihazlar kullanabilmektedirler (Chen, Klein ve Haney, 2007; Copley ve Ziviani, 2004; Schepis ve Reid, 1995).

Yanıt Açıklaması: Çoklu engelli bireylere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde yer verilebilecek uyarlamalar aşağıda sıralanmıştır: • Bireyin özelliklerine göre uyarlanmış araç-gereçlere yer verme (örneğin daha kolay kullanım için tasarlanmış diş fırçaları, kaşık ve bardaklar) • Uyarlanmış açma/kapama düğmeleri veya otomatik çalışan cihazlar (örneğin düğmesine basılarak çalışan saç kurutma makineleri, harekete duyarlı olarak çalışmaya başlayan şarjlı diş fırçaları) • Bir etkinlik içerisindeki beceri basamaklarının değiştirilmesi (örneğin çocuğun dengesini kurabilmesi için iç çamaşırını indirdiği sırada klozete oturmasına izin vermek gibi) • Kişisel destekte bulunmak (örneğin birey çatalla yemek yerken çatalı batırabilmesi için elini yönlendirmek gibi)

Yanıt Açıklaması: • Alıcılığı (farkındalığı) desteklemek, • Belirli bedensel tepkiler uyandırmak, • Bireyi uyarmak ya da sakinleştirmek, • İşitsel/motor beceriler geliştirmek, • Duyumsal durumlar ve deneyimler sağlamak, • Diğerlerinin fikir ve düşüncelerini keşfetmek, • Hafızayı, hatırlamayı ve geriye dönüşleri kolaylaştırmak, • Hayaller ve imgelemler uyandırmak, • Bireyi bir topluluğa ya da sosyo-kültürel bir gruba bağlamak, • Yoğun ve ruhani deneyimleri tetiklemek.

Yanıt Açıklaması: Özel gereksinimli birey için öğretilecek beceriye karar verilmesinin ardından, becerinin ne şekilde, hangi koşullarda öğretileceği, öğrenci bu beceriyi hangi düzeyde gerçekleştirirse öğrendi olarak kabul edileceği belirlenir. Bunun için yapılacak 3 temel iş şu şekildedir: • Öğrencinin var olan performans düzeyinin belirlenmesi • Öğretim programının hazırlanması ve öğretimin yapılması • Öğretimin değerlendirilmesi

Yanıt Açıklaması: Hızlandırılmış tuvalet öğretim yönteminde ise tuvalet öğretimi yapılacak bireye fazladan sıvı tükettirilerek, daha sık mesane baskısına maruz kalması sağlanmaktadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Fizyoterapistler çoklu engelli bireylere kişisel bakım becerilerinin öğretiminde; araç-gereç uyarlamaları ve bireye uygun duruşun (postür düzenlemesi) verilmesi konusunda destek olurlar. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ekip üyeleri, çoklu engelli bireylere kişisel bakım becerilerinin nasıl öğretileceği ve bireyin bu becerilerinin nasıl geliştirileceği konularında süreç içerisinde çeşitli kararlar alıp gerekli durumlarda uyarlamalara yer verirler.