Çoklu Engellilerin Bakım ve Rehabilitasyonu

Yanıt Açıklaması: Çoklu yetersizliği olan bireylerin iyilik halini geliştirmede bağımsızlık ve kendini yönetme becerileri kazandırma oldukça önemlidir. Bireyin iyilik hâlini destekleyici uygulamalar (örneğin oyun, fiziksel aktivite, müzik dinleme veya film izleme gibi serbest zaman etkinlikleri vb.) arasından bireyin seçim yapmasını sağlamaya yönelik fırsatlar ve alternatifler oluşturmaya gereksinim vardır. Bakım personeli veya ebeveyn temelli seçimler ve karar alma süreçleri, yetersizliği olan bireylerin otonomisini olumsuz etkileyerek sosyal- duygusal iyilik hâlini sekteye uğratabilir. Seçim yapabilecek bireylere bu yeterliliği kullanmasına izin veren anlayışı günlük yaşam aktiviteleri ve toplumsal faaliyetler içerisine entegre etmeye ihtiyaç vardır. Yetersizliği olan birey tarafından yapılan bu seçimler bazen tek tip olabilir. Böyle bir durumda da yetersizliği olan bireyi, ihtiyacı olan ile talep edilenler arasında dengeli bir dağılım yapmaya yönlendirmek gerekebilir. Doğru yanıt B’ dir.

Yanıt Açıklaması: Norma dayalı değerlendirme yaklaşımında, standardize edilmiş testlerden elde edilen sonuçlar, ortalama standart puan ile olan sapma belirlenip referans grup ile karşılaştırılarak yorumlanır. Aşağıda norma dayalı testler için örnekler verilmiştir: • Psikometrik testler – eğitim psikologları tarafından kullanılan zekâ testleri (örneğin WISC-dil ve zekâ testi) • Okuma testi – Neale, Spar, Salford ve Mc Millan • Heceleme testi – Vernon • Dil testi – Aston ve Reynell Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğum Öncesi Engel Nedenleri şu şekilde sıralanmaktadır. • Çeşitli kromozomal nedenler • Akraba evliliği • Hamilelik süresince yetersiz beslenme • Soy geçmişinde kalıtımsal hastalık olması • Hamilelik yaşının (çok küçük ya da büyük) uygun olmaması • Hamilelikte doktor tavsiyesi dışında ilaç kullanılması • Hamilelikte annenin sigara, alkol, uyuşturucu kullanması • Hamilelikte iyonize röntgen ışınlarına maruz kalınması • Ana baba arasındaki kan uyuşmazlığı • Hamilelikte ateşli, bulaşıcı hastalık geçirme • Hamilelikte kaza geçirilmesi veya travmaya maruz kalınması • Hamilelikte aşırı stres veya zehirlenmeye maruz kalınması • Hamilelikte sağlık kontrollerinin ve yapılması gereken testlerin yaptırılmaması • Hamilelikte gereken vitamin ve minerallerin eksikliği • Annenin yüksek tansiyon, kalp veya şeker hastalığı gibi hastalıklarının bulunması • Fazla veya sık aralıkta hamile kalınması veya doğum yapılması

Yanıt Açıklaması: Görme kaybı olan bireylere az aydınlatma yerine net bir ışık kaynağı ile yeterli aydınlatma sağlanmalıdır. Parlayan veya göz alıcı aydınlatma yeterli aydınlatma anlamına gelmemektedir. Örneğin metal veya parlak yüzeyler parlamaya yol açarak görme kaybını artırır.

Yanıt Açıklaması: Çok engelli bireyler, birbirlerinden farklı yetersizlik türlerinden etkilendikleri ve etkilenme dereceleri çok farklılık gösterdiği için bu bireylerin genel özelliklerinden bahsetmek zordur. Aşağıda problem yaşadıkları bazı temel alanlar yer almaktadır (Şafak, 2012): Öğrenme hızları yavaştır. Öğrenilenleri genelleme ve sürdürmede güçlük yaşarlar. Genellikle ciddi iletişim sorunları vardır. Davranış ve sosyal becerilerde güçlük yaşarlar. Dikkat sürelerinde ve dikkat için ipuçlarını anlamada güçlük yaşarlar. Gözlemler yoluyla ve rastlantısal öğrenme- de güçlükleri vardır. Kendi davranışlarını yönetme ve kontrol etmede, onları değerlendirmede ve kendini pekiştirmede güçlükleri vardır. Fiziksel sorunlarına eşlik eden motor geli- şim sorunları vardır. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Vineland Uyumsal Davranış Ölçeği, 0-90 yaş arası bireylerin uyumsal davranışlarını yaşa bağlı olarak değerlendiren standartlaştırılmış, kapsamlı bir araçtır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kitabımızda çoklu engellilik 1) zihin ve işitme engellilik, 2) zihin ve görme engellilik, 3) zihin ve fiziksel engellilik, 4) görme ve fiziksel engellilik 5) görme ve işitme engellilik olmak üzere beş farklı alt boyutta ele alınacaktır. Doğru B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çeşitli nedenlerden dolayı okula devam edemeyecek çocuklar için (örneğin sağlık sorunları) ise evde bakım hizmeti ya da evde eğitim gibi tedbirler alınmaktadır. Ayrıca bu çocuklar, ihtiyaç duyulduğu takdirde ayda maksimum 12, minimum 4 saat olmak  şartıyla destek eğitim hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çoklu engellilerin özelliklerini anlamak bu bireylerin normal gelişim gösteren ve diğer engel gruplarındaki bireylerle gelişimsel olarak ne tür benzerlik ve farklılıklarının olduğunu anlamak onlara daha etkili öğrenme ortamları ve etkinlikleri sunmamızı sağlar. Çoklu engellilerin ortak özellikleri;Tıbbi problemler, Sözel dili anlamada güçlük, Sınırlı ilgi, Algılama ve hafıza güçlükleri, Düşük benlik algısı, Fiziksel hareketlerde güçlük, Günlük yaşam becerilerinde desteğe ihtiyaç duyma (Nakken ve Vlaskamp, 2002; Nakken ve Vlaskamp, 2007) alarak özetlenmiştir. Ancak her bir gelişim alanındaki yetersizliğin diğer gelişim alanlarıyla etkileşerek ortaya çıkaracağı çoklu engellilik kombinasyonlar çok farklı olacaktır. Bu nedenle ortak özelliklerden bahsedilse bile her çoklu engele sahip birey aslında tektir. Bu nedenle de her bir bireyin değerlendirilmesi ve eğitim planlaması biribirinden çok farklıdır.

Yanıt Açıklaması: Çok engelli bireylerin zeka puanı 25-40 aralığında ağır düzey çok engelli bireylerin zeka puanı ise 0-25 aralığında olduğu belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: %6 Merkezi işitsel işletme bozukluğunun oranıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de zorunlu eğitim çağındaki yetersizlikten etkilenmiş tüm bireyler (3-23 yaş) eğitsel tanılama sürecinden sonra okullara/sınıflara yönlendirilmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Çoklu yetersizliği olan bireylerin iyilik halini geliştirmede bağımsızlık ve kendini yönetme becerileri kazandırma oldukça önemlidir. Bireyin iyilik hâlini destekleyici uygulamalar (örneğin oyun, fiziksel aktivite, müzik dinleme veya film izleme gibi serbest zaman etkinlikleri vb.) arasından bireyin seçim yapmasını sağlamaya yönelik fırsatlar ve alternatifler oluşturmaya gereksinim vardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de zorunlu eğitim çağındaki yetersizlikten etkilenmiş tüm bireyler (3-23 yaş) eğitsel tanılama sürecinden sonra okullara/sınıflara yönlendirilmektedirler. C¸eşitli nedenlerden dolayı okula devam edemeyecek çocuklar için (örneğin sağlık sorunları) ise evde bakım hizmeti ya da evde eğitim gibi tedbirler alınmaktadır. Ayrıca bu çocuklar, ihtiyaç duyulduğu takdirde ayda maksimum 12, minimum 4 saat olmak şartıyla destek eğitim hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Söz konusu bireyler içerisinde bulunan engelli çocuklar; baskın yetersiz- liklerine ya da var olan birden fazla yetersizlikleri- ne yönelik açılan okullara/sınıflara yönlendirilerek yerleştirilmektedirler. E seçeneğindeki ifade yanlıştır. Doğru seçenek E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğum Sonrası Engel Nedenleri; Bebeğin yetersiz beslenmesi Bebeğin gerekli testlerinin ve sağlık kont- rollerinin yaptırılmaması Bebeğin aşılarının düzenli olarak yaptırıl- maması Ağır doğum sarılığı Doğum sonrası bebeğin ağır ve ateşli hastalık geçirmesi Ev, iş, trafik kazaları Zehirlenme türleri Doğal afetler Ailenin ve çevrenin eğitimsizliği nedeniyleyanlış müdahalede bulunulması Bireylerin ihmal ve istismar edilmesi Doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Görme engelli olup normal gelişim gösteren bir birey Braille alfabesi gibi bazı alternatif teknikler kullanarak akranlarının öğrendiği şeyleri öğrenebilir ancak görme engeline ek olarak zihinsel engelli olan bireyde öğrenme daha yavaştır. Dolayısıyla eğitilebilir düzeyde zihin engeline sahip görme engelli bireylere Braille alfabesi kesinlikle öğretilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Çok engelli bireylerin zeka puanlarının (IQ) genellikle 25-40 puan, ağır düzeyde çok engelli bireylerin zeka puanlarının ise 0-25 aralığında olduğu belirtilmektedir (Downing ve Peckham-Hardin, 2006).

Yanıt Açıklaması: Dale's gelişimsel rehberi ölçüte dayalı değerlendirmedir. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bakım personelinin görme problemleri ve şiddetli yetersizliği olan bireylere daha iyi yardımcı olabilmesi için bazı temel kuralların bilinmesi önemlidir. • Büyük: Bireyler büyük nesneleri küçük nesnelere göre daha kolay gördüklerinden daha büyük olan nesneler tercih edilmelidir. Örneğin bireyi televizyona yakın oturtmak nesneleri gözlerine yaklaştırdığından nesnelerin daha büyük görülmesine yardımcı olur. • Koyu: Nesneler, arkasında yer alan nesnelerden renk açısından belirgin olarak ayırt edilir olmalıdır. Örneğin beyaz masa örtüsünün üzerinde beyaz renkli tabak yerine turuncu renkli bir tabak konmalıdır. • Parlak: Görme kaybı olan bireylere az aydınlatma yerine net bir ışık kaynağı ile yeterli aydınlatma sağlanmalıdır. Parlayan veya göz alıcı aydınlatma yeterli aydınlatma anlamına gelmemektedir. Örneğin metal veya parlak yüzeyler parlamaya yol açarak görme kaybını artırır. • Pozisyon: Bireyin, baktığı yere doğru, en doğru baş ve görme açısında konumlanması gerekir. Örneğin ağır düzeyde serebral palsili olan ve motorlu tekerlekli sandalye kullanan bir bireyin baş pozisyonu ve sandalye konumu en uygun yere getirtilerek görüş açısı artırılır. • Zaman: Kişiler baktıkları nesneleri her zaman doğru görmeyebilir. Bireysel ve çevresel faktörler değişebilir. Örneğin bireyin o anki sağlık durumu, kullandığı ilaçların yan etkileri, gün içi zaman dilimi, aydınlatma, katılım düzeyi ve motivasyon kişilerin sahip olduğu görsel bilgileri etkileyebilir. Bakım personeli bu faktörleri dikkate almalıdır.