Aile Katılımı ve İşbirliği

Yanıt Açıklaması: Başlangıçta danışman için en zor olan, anne babanın çocuklarının engelli olduğu gerçeğini kabul edebilmelerini sağlayabilmektir. Bu nedenle ilk oturumlarda durumun gerçekliğinin kabulü vurgulanmalıdır. Kabul gerçekleştikten sonra bu kez çocuğun gereksinimlerinin en iyi hangi şekilde karşılanabileceği üzerinde durulmalıdır. Anne-babaların, çocuklarının akranlarıyla benzer fiziksel gelişim aşamalarından geçtiklerini ve gereksinimlerinin de temelde diğer çocuklarınkiyle aynı olduğunu fark etmeleri oldukça önemlidir. Yine çocuğun engelinin yanı sıra normal gelişen özelliklerinin vurgulanması da son derece önemlidir. Anne babanın, çocuğun olumlu özelliklerini görebilmeleri, onların çocuğu tüm yönleriyle kabul etmelerine yardımcı olurken kardeşlerin de engelli çocuğu tanımalarına ve anlamalarına yardım edebilir. Danışman ayrıca anne-babaların engele ilişkin tutumlarının ve duygularının, onların analık-babalık davranışlarını nasıl etkilediğini görmelerine yardımcı olmalıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sürekli etkileşimleri yoluyla kardeşler sosyal becerileri öğrenirler ve birbirleri için arkadaş, sırdaş, öğretmen, rakip, bakıcı, lider gibi yeni rol modelleri oluştururlar. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Aile eğitim gruplarında lider ailenin sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir; (a) ailelerin uzmanı daha iyi anlaması için gerekli iletişim ve etkileşimin düzenlenmesi, (b) grubun uzmanı kabul etmesi, (c) ailelerin gereksinimleri doğrultusunda uzmanın yönlendirilmesi ve (d) ailelerin gereksinimleri temelinde yeni uzmanların grup eğitimine davet edilmesi

Yanıt Açıklaması: anel, tamamen yapılandırılmış grup aile eğitimi biçemlerinin en az yapılandırılmış olanıdır. Panel, dört ya da altı konuşmacının katıldığı, bu katılımcıların belirlenmiş olan konu başlığı ile sunumlarını gerçekleştirdiği ve panel üyelerinin kendi aralarında konu başlığı hakkında tartışma yürütebildiği bir biçemdir. Panel biçeminde panelistlerden biri paneli yönetir ve konuların daha derinlemesine incelenebilmesi için katılımcıları yönlendirir.

Yanıt Açıklaması: Kaynak: Kaynak mesajı göndererek iletişimi başlatan kişidir. Kaynak bir kişi ya da örgüt olabilir. Kaynak duygu, düşünce ya da bilgilerini başka bir kişiye ya da gruba aktarmak amacıyla araçları/ kanalı kullanarak iletişimi başlatır.

Yanıt Açıklaması: Grup aile eğitimi uygulaması büyük grup uygulaması şeklinde gerçekleştirilecekse bazı basamakların takip edilmesi önerilebilir. Bu basamaklar şunlardır; (a) uzman ya da grup lideri tarafından değerlendirme amacıyla bir içerik listesinin oluşturması; (b) sonra bu listenin küçük gruplar şeklinde büyük grubu oluşturacak aileler ile paylaşılması; (c) ailelerin bu listeye eklemek veya çıkarmak istediklerini ekleyip çıkarması; (d) sonra bu listede yer alan içerik üzerinden bir anket hazırlaması; (e) anketi bütün ailelere uygulaması ve sonuçlarını değerlendirmesi ve (f) uzman veya grup liderinin bu değerlendirme sonuçları temelinde grup aile eğitimi uygulamasının içeriğini ve amaçlarını belirlemesi. Doğru cevap "C" dir.

Yanıt Açıklaması: Normal gelişim gösteren kardeşler sıklıkla suçluluk duygusu da sergileyebilirler. Ancak Normal gelişim gösteren çocukların tepkileri ailelerin sahip olduğu suçluluk duygusundan farklıdır. Engelli olmayan kardeşler suçluluk duygularını, engelli kız ya da erkek kardeşleri hakkındaki olumsuz duygularından dolayı sergilerler. Bazen de kendilerinin de kardeşleri gibi engelli olmadığından dolayı suçluluk duyabilmektedirler. Yetersizliğe sebep olduğu konusunda suçluluk duymak, tedavide kardeşinin canı yandığında suçluluk duymak, kardeşine kızgınlık vs. gibi hoş olmayan duygular beslediği için suçluluk duymak kardeş gruplarında ortak olarak ifade edilen suçluluk duygularıdır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çocuğun eğitim-öğretim sürecine yönelik ailenin katılım sağlaması, çocuklara çeşitli deneyimler sağlayarak akademik başarılarını arttırmaktadır. Aileler bu sürece farklı düzeylerde katılım gösterebilmektedirler. Bunlar dan biri çocuk bakımıdır. Bu düzeyde okul ve öğretmen/öğretmenler tarafından aileye, çocukları için uygun bir ev ortamı hazırlamaya, çocuklarına uygun olarak sağlık ve eğitim etkinliklerine katılmaya yönelik destek sunulur. Diğer düzey olan iletişimde okul ile ev arasında çocuğun gelişimine ilişkin bilgilendirici notlar gönderilmesi üzerinde durulmaktadır. Gönüllülük düzeyinde gönüllü olan ailelerin okulda ya da sınıftaki etkinliklere katılımlarını sağlamak üzere planlamalar yapılmaktadır. Bir diğer düzey olan evde öğrenmede ailelere çocuklarının ev ödevlerine nasıl yardım edebileceklerine yönelik bilgi verilmektedir. Karar verme düzeyinde okulda alınan kararlara yönelik ailelerin düşüncelerinin belirlenmesine ilişkin ailelerle iletişim sağlamanın üzerinde durulmaktadır. Son olarak toplumla iş birliği düzeyinde ise toplum sağlığı, kültürü ve sosyal hizmetler konusunda aileyi ve çocuğu bilgilendirmek üzere okulun, ailelerin ve çocukların bu tür etkinliklere katılımlarını sağlamaya yönelik destek sunulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Müdahaleler ve tahminler basamağında iş birliği içinde çalışan ekip karşılaşılan problemi ya da durumu aşmaya hizmet edebilecek en az üç farklı plan geliştirir. Ekip geliştirilen bu planların olası sonuçlarını da tartışır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bakım sürecinde hizmet sağlayacak olan uzmanlar ve engelli bireyin ailesi arasında iletişimin kaliteli olması süreci kolaylaştıracaktır. Bu nedenle iletişimin temel ögelerini bilmek ve aileye aktarmak gereklidir. Bu ögeler; kaynak, mesaj, kanal, alıcı ve dönüt olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: Bakım hizmetleri, rehabilitasyon hizmetleri, tıbbi hizmetler, eğitim öğretim hizmetleri, mesleki ve toplumsal rehabilitasyon konusunda engelli bireylerle çalışan tüm meslek elemanları ile bakım sorumluluğunda olan kişilerin iletişim ve etkileşim içinde olması gerekmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kardeş ilişkilerinin doğum sırası, yaş farkı, cinsiyet, çocuğun mizacı ve ebeveyn tutumları gibi faktörlerden etkilendiği gözlenmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Zihinsel yetersizliği olan çocukların kardeşlerinin, Engelli Kişilere Yönelik Tutumları, zihinsel yetersizliği olan kardeşlerini kabul düzeylerinin ve  kaygı düzeylerinin ve psikolojik durumlarının çeşitli etmenler karsısında farklılaşıp farklılaşmadığı kabul düzeyi ile kaygı düzeyi arasında ilişki olup olmadığı araştırılmıştır.  Normal gelişim gösteren çocukların zihinsel yetersizliği olan kardeşlerine ilişkin yasadıkları problemlerin belirlenmesi, bu çocukların engelli kardeşleriyle olan ilişkilerini, hem kendilerinin hem de annelerinin değerlendirilmesi yönünde araştırmalar da gerçekleştirilmiştir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eğer kardeşlerden biri, bir yetersizliğe sahipse, bu durumun diğer kardeşler üzerinde değişik etkileri olacaktır. Engelli çocuğun annesi stresi aşırı derecede yaşıyorsa veya engelli çocuğun varlığı evlilik ilişkisini olumsuz yönde etkiliyorsa, normal gelişim gösteren kardeşler davranış problemleri açısından yüksek risk atında bulunmaktadır. Çeşitli problemler sergileyen çocuğun bu durumunun, engelli çocuğun varlığının doğrudan etkilerinden çok, ebeveynlerin stresinden veya engelli çocuğa yönelik tutumlarından kaynaklanması daha olasıdır. Ebeveynlerin tutumları ile normal gelişim gösteren çocukların engelli kardeşlerini kabul düzeyleri arasında doğru bir orantı vardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: • Epilepsi (ör. kısmi veya tüm beyin alanlarının tutulumu söz konusu olabilir, kısmi tutulumda sabit bakma, anlamsız hareket, dolaşma, titreme, anlamsız konuşma ve tekrarlı ağız hareketleri gibi belirtiler gözlenir, bu belirtiler otistik spektrum bozukluğunda gözlenen belirtilerle karıştırılabilir) • Uyku bozuklukları (ör. geç uyuma, uyku zamanı öfke nöbeti, erken kalkma, uykuya dalma güçlüğü, kullanılan ilaçların yan etkileri (ör.kabus görme), azaltılamamış ağrı şikâyeti) • Gastrointestinal sorunlar (ör. kabızlık, ishal, bağırsak mukozasında iltihaplanma ve azalmış enzim aktivitesi) • Genital ve üriner sorunlar (ör. sık idrara çıkma, idrarını tutamama, idrar borusunda iltihaplanma) • Diş ve ağız sorunları (ör. diş fırçalamaya direnç gösterme, diş çürükleri ve ağrı ve buna bağlı olarak yemek yememe ve ağızla ilgili kendini uyarıcı davranışlar sergileme) • Kulak-burun-boğaz sorunları (ör. orta kulak iltihabı ve ağrı, işitme kaybı) • Kalp ve dolaşım sistemi sorunları (ör. düşük fiziksel aktiviteye bağlı kalbin kan pompalama kapasitesinde azalma, kanın kalbe dönüşünde güçlük, kan basıncında artış, kullanılan diğer ilaçların yan etkisine bağlı gözlerde kararma ve baş dönmesi) • Yeterli sıvı alınmaması nedeniyle su kaybı (ör. su içmenin öneminin farkında olmama veya su içmeyi unutma davranışları)

Yanıt Açıklaması: İş birliği sürecinin gerçek, samimi bir iş birliğine dayanması, sadece sözde kalmaması ve bu sürecin olumlu bir şekilde gelişmesi için bazı özelliklerin bilinmesi ve izlenmesi önemlidir. Bu özellikler: Gönüllülük Eşitlik Ortak bir amaç Ortak kaynaklar Kararlar için sorumluluk

Yanıt Açıklaması: Alıcı ve ifade edici dil, ekonomik olarak kendini idare etme ve bağımsız yaşama engelli bireylerin yaşadığı bilişsel güçlüklerdendir.

Yanıt Açıklaması: Ön koşuk beceri; hedeflenen becerinin öğrenilebilmesi için bireyin sahip olması gereken beceri ve davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Engele karşı tepkileri, her ailenin özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar ailelerin engele karşı ortak tepkilerini açıklayan modellere yansımaktadır. Bu modellerde iki temel yaklaşım vardır. Aşama modeli ve bütünleyici yaklaşımdır. Aşama modeli uzmanlar ve aileler tarafından kabul gören bir modeldir. Temelini sosyal çevre modelinin oluşturduğu bütünleyici yaklaşım ise uyumun hem ailenin hem de çocuğun ihtiyaçlarını karşılamasının gelişimsel bir süreci olduğunu vurgular. Sosyal çevre modeli aynı zamanda stres ile başa çıkmada kullanılan bir modeldir. Bu model birbirini kapsayan 5 sistemden oluşur. Bu sistemler ontojenik, mikrosistem, ekosistem, mezosistem ve makrosistemden oluşur. Ontojenik Sistem: Bireyin psikolojik yeterliliklerini içeren sistemdir. Mikrosistem: Ontojenik sistemi kapsayan ve aile üyeleri arasındaki etkileşimin doğasını içeren sistemdir. Ekosistem: Mikrosistemi kapsayan ve uyumu kolaylaştırmak için kullanılabilir sosyal destekleri ve durağan çevreyi içeren sistemdir. Mezosistem: Ekosistemi kapsayan ve bireysel işlevlerin içerisinde gerçekleştirildiği iki ya da ikiden fazla ortamı kapsayan sistemdir. Makrosistem: Bütün sistemleri kapsayan ve modern aile hayatını çevreleyen kültürel inançları, değerleri ve tutumları içeren sistemdir.

Yanıt Açıklaması: Fowle’a göre engelli bir çocuğun varlığı ile yalnızca kardeş ilişkileri etkilenmemektedir. Bunun yanında normal gelişim gösteren kardeşin bireysel işlevleri; yüksek derecede kaygı, ebeveynler ile çatışma, kişiler arası ilişkilerde düşük sosyalleşme ve yaşam amaçlarının kendilerini engelli kardeşlerine adama biçiminde uyarlanması ile kendini gösteren özelliklere bürünmektedir