Etkili Davranış Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Bireyi çevresinden ayırmayı gerektirmeyen mola; (a) belirli bir pekiştirecin geri çekilmesi, (b) planlanmış görmezden gelme, (c) mola sandalyesi, (d) koşullu gözlem ve (e) mola kurdelesi olmak üzere beş biçimde sınıflandırılabilir.

Yanıt Açıklaması: Şekil 2.1 Davranışsal Değerlendirme Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Kendini değerlendirme, öğretim öncesinde ya da sonrasında hedef davranışı, ölçütü karşılar düzeyde gerçekleştirip gerçekleştirmediğini bireyin kendisinin belirlemesidir. Öğretmenin temizlikle ilgili bu uygulaması, kendini değerlendirme stratejisinin bir örneğidir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kokusu ve dokusu olan gerçek nesneler ile gerçek nesnelerin üç boyutlu maketleri dokunsal ön uyaranlardır. Çizelge ve grafik görsel, alarm ve ses kaydı ise işitsel ön uyaranlardır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sabit oranlı pekiştirme tarifesi, belli bir davranıştan sonra pekiştirmenin yapılmasıdır. Pekiştiricilerin verilmesi, planlanmış belli sayıda davranış gösterilmesine bağlıdır. Örneğin, bir bireyin günde üç kez dişini fırçaladıktan sonra istediği bir etkinliği yapması gibi. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Örneğin, • Belirli bir zaman diliminde (her gün serbest zaman etkinliğinden sonra bağırma davranışı göstermesi) • Belirli bir ortamda (sadece oyun parkında arkadaşına saldırma) • Belirli insanlarla (sadece bakıma yardım eden kişiyle birlikte iken masaya vurması) • Belirli etkinlikler sırasında (yemek masası hazırlama etkinliği sırasında çatalları fırlatması) davranışlar görülebilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kendine yönerge verme bireye kendi sözel davranışlarını kullanmak ya da kendi performansına rehberlik etmek için kendi kendine konuşma öğretimini içermektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kendini değerlendirme, öğretim öncesinde ya da sonrasında hedef davranışı, ölçütü karşılar düzeyde gerçekleştirip gerçekleştirmediğini bireyin kendisinin belirlemesidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kendini pekiştirme öğretimi, kendini izleme ve kendini değerlendirme stratejilerinin öğretimi sırasında izleyen biçimde gerçekleştirilebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hedef davranışa ilişkin doğru veri toplamak için sürece başlamadan önce uygulamacıların yerine getirmesi gereken basamaklar bulunmaktadır. Bu basamaklar izleyen biçimde sıralanmaktadır: • Uygulamacı davranışını gözlemek istediği bireyi belirlemeli ve bireyin kendisinden ve yakın çevresinden bilgi toplamalıdır. • Uygulamacı davranışını gözleyeceği bireye ilişkin hedef davranışı belirlemeli ve davranışı işlevsel olarak tanımlamalıdır. Davranışın işlevsel olarak tanımlanması, birbirinden farklı kişilerin davranışın ne zaman görülmekte olduğu konusunda hemfikir olabilmesini sağlar. Uygulamacı hedef davranış olarak bireyin uygun olmayan davranışına odaklansa bile yapacağı müdahale hedeflerinden biri olarak uygun olmayan davranışın yerine yerleştirilecek davranışı da tanımlamalıdır. • Uygulamacı veri toplanacak olan hedef davranışa uygun veri kayıt sistemini seçmelidir. Hedef davranışı kaydetmek için yanlış veri kayıt sisteminin kullanılması anlamsız verilerin elde edilmesi ve zaman kaybı ile sonuçlanabilir. İzleyen bölümlerde hangi veri kayıt sisteminin hangi davranışların ölçümünde kullanılması gerektiğine ilişkin ayrıntılı bilgilere yer verilmektedir. • Uygulamacı gözlem yapacağı ortamı, hedef davranışı dikkate alarak veri toplamaya başlamadan önce belirlemelidir. Gözlenecek olan hedef davranışın özellikleri, gözlem yapılacak ortam hakkında bilgi vermektedir. Hedef davranışın hangi ortamlarda ortaya çıkması bekleniyorsa, o ortamlar önceden belirlenerek gözlem yapılacak ortama karar verilmelidir. • Uygulamacı hedef davranışa ilişkin ne zaman veri toplayacağını ve ne kadar süre ile veri toplayacağını belirlemelidir. Hedef davranışa ilişkin veriyi gün içerisine yayılmış şekilde kısa veri toplama sürelerinde toplamak daha doğru bir yaklaşımdır. Veri toplama süresinin uzunluğu ise gözlenen davranışa göre değişir. Düşük sıklıktaki davranışlar için, veri toplama süresi daha uzun tutulabilirken yüksek sıklıktaki davranışlar için tek bir zaman dilimi veya bir zaman diliminin bir bölümünde gözlem yapılabilir. Gün içerisinde hedef davranışın oluşmasının en olası olduğu bir zaman diliminde birkaç kez veri toplanabilir. • Uygulamacı veri toplama sürecinde kullanacağı veri toplama formlarını ve araç gereçleri önceden hazırlamalıdır. Uygulamacı veri kayıt sürecinde hedef davranışın özelliklerini dikkate alarak belirlediği veri toplama tekniğine uygun veri toplama formlarını hazırlamalıdır. Uygulamacı veri toplama formlarının yanında kullanacağı diğer araç gereçleri de hazırlamalıdır. • Uygulamacı yukarıdaki basamakları sırasıyla yerine getirip bireyin hedef davranışına ilişkin performans düzeyini belirlemek için gözlemlere dayalı olarak veri toplamalıdır. Uygulamacı bireyin performans düzeyine göre hedef davranışa ilişkin uygun ölçütü belirlemeli ve ölçütün uygun olup olmadığını değerlendirmelidir. Aynı zamanda uygulamacı toplanan verilerden yola çıkarak, hedef davranışa ilişkin bir müdahale sürecine gereksinim olup olmadığını belirlemelidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birinci tip cezada davranışın arkasından olumsuz uyarıcı doğrudan doğruya verilir. Bireyin yaptığı bir davranış nedeniyle dövülmesi, azarlanması. İkinci tür cezada ise ortamda bulunan olumlu bir uyarıcı ortamdan çekilerek, birey için olumsuz bir durum yaratılır.

Yanıt Açıklaması: Pekiştirme, hoşa giden bir uyarıcının ortama sokulması veya hoşa gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkartılması işlemidir.

Yanıt Açıklaması: Öğretmen, bakım personeli ya da anne-baba kontrolü olmadığı zamanlarda da bireylerin uygun biçimde davranmalarını sağladığı Öğretmenin öğretim için ayıracağı süreyi azalttığı Bireylerin öğretime ve günlük etkinliklere katılımlarını ve motivasyonlarını artırması, kendini yönetme stratejilerinin özellikleri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Maddelerin tamamı engelli bireylere kendine ön uyaran verme becerisinin öğretilmesinin yararları arasında gösterilebilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir çocuğun dişlerini fırçalaması uygun bir davranıştır. Ancak dişlerini fırçalama fazla olduğunda uygun olmayan bir davranış hâline gelir. Böyle bir durumda davranışın oluşum sıklığını uygun bir düzeye indirmek için d üşük oranda yapılan davranışın ayrımlı pekiştirilmesi kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Pekiştirme, olumlu, olumsuz ve otomatik pekiştirme olmak üzere üç biçimde sınıflandırılır. Bu nedenle III. ifade yanlış ve ilk iki ifade doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Bir beceri ya da davranışın sergilenme olasılığını artırmak amacıyla ortama hoşa giden bir uyaran ekleme ya da ortamda var olan itici uyaranın ortadan kaldırılması durumuna pekiştirme adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Azarlama uygun olmayan davranışın ardından bireye sözel ya da sözel olmayan bir şekilde uyarıda bulunmak biçiminde gerçekleşir. Azarlanan birey için bu istenmeyen bir durumdur ve bireyin hoşuna gitmeyecektir. İstenmeyen ve hoş bir durum olmaması nedeni ile azarlama, birey için itici uyaran olur. Doğru seçenek B'dir.

Yanıt Açıklaması: Davranış: Davranışlar, davranış analistleri tarafından açıkça gözlenebilen ve açıkça gözlenemeyen davranışlar olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Açıkça gözlenebilen davranışlar yürümek, esnemek, konuşmak gibi başkaları tarafından kolaylıkla gözlenebilen, çevreden etkilenen ve çevrede bir etki yaratan davranışlar olarak tanımlanır. Örneğin yüksek sesle konuşmak bireyin çevresindekileri de doğrudan etkileyebileceği bir davranıştır. Açıkça gözlenemeyen davranışlar ise düşünmek, hissetmek, idrak etmek, kalp çarpıntısı, bir şeyi yapmak istemek gibi sadece davranışı gerçekleştiren kişiler tarafından var olduğu bilinen davranışlar olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Sönme, hem görmezden gelmeyi hem de uygun olmayan davranışı devam ettiren pekiştireçlerin geri çekilmesini gerektiren ve sistemli uygulanan bir tekniktir. Doğru cevap E'dir.