Etkili Davranış Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Genelleme, bireyin edindiği davranışı farklı araç-gereçlerle ve kişilerle, farklı ortamlarda da gerçekleştirebilmesidir.Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan değerlendirme teknikleri gözlem ve standart testler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Davranışsal değerlendirme teknikleri "doğrudan" ve "dolaylı" olmak üzere iki gruba ayrılır. Dolaylı değerlendirme teknikleri ise bireyin yaşadığı olaylara/durumlara göre öznel değerlendirmelere ilişkin hazır kaynaklardan bilgi sağlanan tekniklerdir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Gözlemciler arası güvenirlik katsayısının %80 ve üzerinde olması, iki farklı gözlemcinin gözlemlerinin arasında uzlaşma olduğunu gösterir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Serbest olay kaydı, olay kaydının bir türüdür. Serbest olay kaydı, belirli bir ön uyaran olmaksızın ortaya çıkan, herhangi kısa bir zamanda sergilenen, başlangıcı ve sonu kolaylıkla ayırt edilebilen ve sayılabilen davranışların kaydedilmesinde kullanılabilir. Serbest olay kaydı, serbest işlemler olarak da adlandırılmaktadır. Serbest olay kaydı ile tükürme, kafasını vurma, başkasına vurma vb. gibi bir ön uyaran olmaksızın ortaya çıkan davranışlara ilişkin veri toplanabilir. Örneğin; bireyin tükürme davranışına ilişkin veri toplamak isteyen bir uygulamacı serbest olay kaydı tekniğini kullanabilir. Uygulamacı öncelikle belirli bir zaman dilimi belirler ve bu zaman dilimi içerisinde bireyin her tükürme davranışını veri toplama formuna işaretler. Belirlenen sürenin sonunda ise uygulamacı veri toplama formundaki işaretleri sayarak davranışın bu süre içerisinde kaç kez sergilendiğini kaydedebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çocuklar oyun oynamak, hareket etmek ve sürekli bir şeylerle meşgul olmak isterler. Bu nedenle bekleme sırasında yaptıkları davranışlar belirli bir amaca yönelik olmadığı için problem davranışa daha çok yaklaşan bir tablo ortaya çıkar. Çocuk beklerken onunla konuşmak, ne için beklediğini anlatmak, yapılmakta olan işlerden bahsetmek ve mümkünse onun da bu işlerin küçük bir parçasına katılmasını sağlamak bu süreçte ortaya çıkacak problem davranışları azaltmada oldukça yardımcı olacaktır. Bu nedenle gün içindeki etkinlikler arası geçişlerin çok iyi planlanması gerekmektedir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hedef davranışa ilişkin doğru veri toplamak için sürece başlamadan önce uygulamacıların yerine getirmesi gereken basamaklar bulunmaktadır. Bu basamaklar izleyen biçimde sıralanmaktadır: Uygulamacı davranışını gözlemek istediği bireyi belirlemeli ve bireyin kendisinden ve yakın çevresinden bilgi toplamalıdır. Uygulamacı davranışını gözleyeceği bireye ilişkin hedef davranışı belirlemeli ve davranışı işlevsel olarak tanımlamalıdır. Uygulamacı veri toplanacak olan hedef davranışa uygun veri kayıt sistemini seçmelidir. Uygulamacı gözlem yapacağı ortamı, hedef davranışı dikkate alarak veri toplamaya başlamadan önce belirlemelidir. Uygulamacı hedef davranışa ilişkin ne zaman veri toplayacağını ve ne kadar süre ile veri toplayacağını belirlemelidir. Uygulamacı veri toplama sürecinde kullanacağı veri toplama formlarını ve araç gereçleri önceden hazırlamalıdır. Uygulamacı yukarıdaki basamakları sırasıyla yerine getirip bireyin hedef davranışına ilişkin performans düzeyini belirlemek için gözlemlere dayalı olarak veri toplamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Uyaran kontrolü; bireyin kendisine belli bir davranış öncesi uyaran sunulduğunda, bu uyarana tahmin edilebilir, güvenilir ve tutarlı bir biçimde tepkide bulunmasıdır. Bir başka deyişle davranışı kontrol eden uyaranların varlığında davranışın tutarlı olarak sergilenmesidir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Uygun olmayan davranışlar, sıklık, süre ve yoğunluk açısından gelişimsel ve kültürel normların dışında kalan, bireyin kendisine ya da diğer bireylere zarar veren, bireyin kendisinin ya da diğer bireylerin öğrenmesine engel olan, sosyal ilişkileri ve etkileşimi olumsuz yönde etkileyen ve uzun süreli devam eden davranışlardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Zaman örneklemi kaydında anlık zaman örneklemi kaydı ve planlanmış etkinlik kaydı teknikleri kullanılmaktadır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Pek çok davranış istenilen bir yiyeceğe, oyuncağa ya da araç-gerece erişmeyle sonuçlanır.  Davranışın bu işlevine Nesne/Etkinlik Elde Etme denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hedef davranışa ilişkin veri toplamanın önemine vurgu yapan kaynaklar, hedef davranışın izlenmesi, ölçülmesi veya gözlemlere dayalı olarak davranışa ilişkin sistematik veri toplanmasının hem uygulamacı hem de birey açısından pek çok yararı olduğundan söz etmektedirler. Bu yararlar, bize veri toplamanın nedenlerine ilişkin de bilgi vermektedir. İlk olarak, özellikle uygulamacılar açısından veri toplamaya geçmeden önce belirlenen hedef davranışın birey için doğru bir hedef davranış olup olmadığına karar vermek için veri toplanmalıdır. Bu aynı zamanda ortamda gerçekten müdahale edilmesi gereken bir durum olup olmadığını belirlemeyi de sağlar. Davranışlara ilişkin toplanan veriler uygulamacılara aslında problem olarak görülmeyen davranışların değiştirilmesi gereken hedef davranışlar olduğunu gösterebilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Etkili davranış yönetimi için bir uygulamacının belli başlı özelliklere sahip olması önemlidir. Zamanı etkili kullanabilmeli, davranışları kontrol altında tutabilmeli, ygun davranışa karar verebilmeli, öğretimi kaydetmeli ve geri bildirim vermelidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Davranışa ilişkin toplanan veriler görüş birliği ve görüş ayrılığı olarak sınıflandıktan sonra “ ( Görüş Birliği/Görüş Birliği + Görüş Ayrılığı) x 100” formülü kullanılarak gözlemciler arası güvenirlik katsayısı hesaplanabilir Gözlemciler arası güvenirlik katsayısının %80 ve üzerinde olması, iki farklı gözlemcinin gözlemlerinin arasında uzlaşma olduğunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: Davranışsallık ilkesine göre değiştirilmesi planlanan davranış tam olarak gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır. Eğer bir davranış gözlenebilir ve ölçülebilir biçimde tanımlanırsa davranışı değiştirmekte ve güvenilir veriler elde etmekte bir sorun olmayacaktır. Gözlenemeyen bir davranışın kaydedilmesi de zorlaşacak ve uygulamacının doğru ve kesin veriler elde etmesine engel olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Davranış analistleri davranışları açıkça gözlenebilen ve açıkça gözlenemeyen olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Açıkça gözlenebilen davranışlar yürümek, esnemek, konuşmak gibi başkaları tarafından kolaylıkla gözlenebilen, çevreden etkilenen ve çevrede bir etki yaratan davranışlar olarak tanımlanır. Açıkça gözlenemeyen davranışlar ise düşünmek, hissetmek, idrak etmek, kalp çarpıntısı, bir şeyi yapmak istemek gibi sadece davranışı gerçekleştiren kişiler tarafından var olduğu bilinen davranışlar olarak tanımlanır. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Davranışların ortaya çıkmasının ve sürmesinin başka bir nedeni de davranışın sonucunda görme, işitme, tatma, koklama ya da dokunma gibi bir duyusal uyaran elde etmektir . Parmak emme ve elini ağzına sokma gibi bazı davranışlar başkalarının eylemlerine, çevreye ya da sosyal olaylara bağlı olarak değil, davranışın kendisi doğrudan hoşa giden uyaran sağladığı için ortaya çıkarlar. Sallanma, çırpınma, giysilerini çekiştirme, el çırpma, ayağını sallama, kulaklarını kapatıp bağırma, parmak emme, gözlerine bastırma, sürekli bir nesneyi koklama, yiyecek olmayan nesneleri yeme, dilini emme ve elini ısırma gibi davranışlar çoğunlukla duyusal uyaran elde etmeyle sonuçlanan davranışlardır. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Hedef davranışa ilişkin doğru veri toplanabilmesi için veri toplama süreci içerisinde de uygulamacıların yerine getirmesi gereken basamaklar bulunmaktadır. Bu basamaklar izleyen biçimde sıralanmaktadır: Hedef davranışa yönelik ölçme ve izleme süreci, müdahale öncesinde hedef başlama düzeyi verilerini toplamakla başlar. Hedef davranışa ilişkin başlama düzeyi verisi toplandıktan sonra müdahale planı uygulanmaya başlar ve müdahale sürecinde de veri toplamaya devam edilir. Müdahale süreci tamamlandıktan sonra da bireyin edindiği hedef davranışı farklı ortam, kişi ve bağlamlarda da sergileyip sergilemediğini değerlendirmek için genelleme verisi toplanması gerekir. Hedef davranışa ilişkin veri toplama sürecinde elde edilen ham veriler her zaman karar alma süreci için anlamlı olmayabilir. Hedef davranışa ilişkin veri toplama sürecinde elde edilen verilerin görsel olarak daha kolay analiz edilebilmesi için yüzde veya orana dönüştürülmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Uygulamalı Davranış Analizine İlişkin Temel Kavramlar:  Hedef Davranış: Ö ğretimde üzerinde durulan değiştirilmesi (arttırılması/azaltılması) istenen davranıştır. Örneğin, bireye özür dilemeyi öğretmeyi hedeflemişseniz gereken durumlarda bireyin “özür dilerim deme davranışı” hedef davranıştır.

Yanıt Açıklaması: Teknolojiklik: Bir başka uygulamalı davranış analizi ilkesi olan teknolojiklik ise uygulamacının nasıl bir uygulama süreci yürüttüğünü detaylı olarak açıklaması  da kolaylıkla anlaşılabilir ve yinelenebilir (tekrar edilebilir) olması anlamına gelir. Başka bir deyişle, davranışta değişiklik yaratmak amacıyla gerçekleştirilen uygulama sürecinin baştan sona detaylı olarak açıklanmasıdır.