Etkili Davranış Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Etkili bir uygulamacının bir diğer özelliği davranışın değiştirilmesi için gerçekleştirdiği öğretimi kaydetmek olmalıdır. Bunun önemli yararları vardır. Uygulamacı öğretimde elde ettiği verileri kaydettiğinde yaptığı öğretimin işe yarayıp yaramadığını diğer bir deyişle davranışta değişiklik olup olmadığını görebilir. Eğer yaptığı öğretim davranışta herhangi bir değişikliğe yol açmamışsa bu durumda gerekli uyarlama ve düzeltmeleri yapar. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İşlevsel değerlendirme sürecinin ilk basamağı, bireyin kendisiyle ya da öğretmen, anne-baba, terapist ve bakım personeli gibi çevresindeki önemli kişilerle görüşme yapma, anket uygulama ve davranış dereceleme ölçekleri doldurma gibi dolaylı değerlendirme tekniklerini kullanarak bilgi toplamadır. Dolaylı değerlendirme teknikleri, bilgi kaynağının davranışlara ilişkin sorulan soruları yanıtlamasını gerektirdiği için bilgi verici teknikler olarak da adlandırılmaktadır. Bu değerlendirme tekniklerinin dolaylı değerlendirme teknikleri olarak kabul edilme nedeni, doğrudan gözlem yaparak değil, davranıştan etkilenen kişilerden bilgi toplama yoluyla gerçekleştirilmesidir. Dolaylı değerlendirme tekniklerinin en önemli üstünlükleri, kolay olması nedeniyle uzmanlık gerektirmemesi, çok fazla zaman alıcı olmaması ve çevresel olaylara ilişkin kapsamlı bilgi sağlaması; en belirgin sınırlılığı ise bilgi toplanan kişilerin olayları unutma ihtimalleri olması ya da soruları önyargılara dayalı olarak yanıtlamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Sönme, uygulayıcının bir pekiştirme biçimi olarak normal koşullar altında dikkati toplayan davranışı görmezden gelmesidir.Bir başka ifade ile davranışı ortadan kaldırmak için, çevrenin davranış üzerindeki etkisini geri çekmek ve sürdürmemektir. İçsel pekiştireç (parmak emme, kendini uyarma gibi) sağlayan veya saldırganlık gibi kendine ve başkasına zarar verebilecek davranışların azaltılması için sönme uygun bir yöntem değildir.

Yanıt Açıklaması: Sönme, daha önceden pekiştirilen bir davranışa ilişkin pekiştirmenin geri çekilmesi yoluyla uygun olmayan davranışın yoğunluğunun ve/veya sıklığının azaltılması sürecidir.

Yanıt Açıklaması: Davranışın dört temel özelliği bulunmaktadır. Ancak D seçeneğinde yer alan biyolojik değişiklikler davranış olarak kabul edilmez. Bu nedenle doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin davranışlarının istendik değişikliklerle sonuçlanmasını sağlayan davranış değiştirme tekniklerinin bireysel ve sistematik olarak uygulanması kendini yönetme olarak tanımlanmaktadır. A, C, D ve E seçeneklerinde verilen örnekler, günlük yaşamda yararlanılan kendini yönetme stratejilerinin örnekleridir. İş yerindeki çalışanlar ile iş bölümü yapma ise, başkalarının da sürece dahil olması gerektiği ve kendini korumaya yardımcı olan bir durumdur. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin kendisinin hedef davranışı ya da beceriyi gerçekleştirip gerçekleştirmediğini gözlemesi ve bunu kaydetmesi kendini izleme/kaydetme stratejisi olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Serbest/esnek öğretimi bir örnekle açıklayacak olursak, tansiyon ölçme becerisi öğretilirken bir tansiyon aletine uygun olarak öğretmek yerine birden fazla tansi­yon aletini kullanabilecek şekilde öğretim yapılır. Bireyin sol koluna tansiyon ölçme bandını tak­ması, kolunu hareket ettirmeden kalp hizasında tutması ve tansiyon aletinin çalıştırması öğretilir. Böylece bireye tansiyon ölçmeye ilişkin en genel basamaklar öğretildiği için bireyin farklı aletler kullanarak tansiyonunu ölçmeyi genelleyebileceği düşünülür. Serbest/esnek öğretim öğretilen beceri ya da davranışların çok ve farklı ortamlara genel­lenmesi gerektiğinde ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Yinelenen davranışlar, dış ortamda belirli bir amaca hizmet etmeyen, nesneli ya da nesnesiz olarak tekrarlanan biçimde gerçekleştirilen, motor ya da sözel davranışlardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kendini yönetme; a) kendine ön uyaran verme, b) kendine yönerge verme, c) kendini izleme/kaydetme, d) kendini değerlendirme ve e) kendini pekiştirme olmak üzere beş strateji içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Bu pekiştireçlerde bireylerin hoşuna gidecek etkinlikler uyaran olarak kullanılmalıdır. Örneğin, bireye herhangi bir davranışı yerine getirmesi hâlinde parka gidileceği ya da bilgisayar oynamasına izin verileceği söylenebilir. Birey bu şekilde olumlu güdülenecek ve davranışı yerine getirecektir.

Yanıt Açıklaması: Doğal pekiştireç , beceri ya da davranışın sergilenmesinin hemen ardından ortaya çıkan sonucun pekiştireç görevi görmesidir. Örneğin, fizyoterapistinin verdiği hareketleri yapan bir birey için ağrıların azalması doğal bir pekiştireçtir. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uygulama güvenirliği, "Gözlenen Uygulamacı Davranışı Sayısı/Planlanan Uygulamacı Davranışı Sayısı x 100" formülü kullanılarak hesaplanmaktadır. verilen bilgileri bu formüle uyguladığımızda 45/60x100 = 75 olarak hesaplanmaktadır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Artan oranlı tarifeye göre değerlendirme, pekiştirecin sunulma ölçütünün, bireyin davranışından bağımsız bir şekilde zaman içinde sistematik olarak arttırılmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birinci tip cezada davranışın arkasından olumsuz uyarıcı doğrudan doğruya verilir. Bireyin yaptığı bir davranış nedeniyle dövülmesi, azarlanması. İkinci tür cezada ise ortamda bulunan olumlu bir uyarıcı ortamdan çekilerek, birey için olumsuz bir durum yaratılır. Bireyden sevgiyi esirgeme, bahçeye çıkmayı yasaklama gibi. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Öğretilen beceri ya da davranışların çok ve farklı ortamlara genellenmesi gerektiğinde ortaya çıkan öğretim "serbest/esnek öğretimdir". Serbest/esnek öğretimde beceri ya da davranış kazandırılırken öğretim koşulları mümkün olduğu ölçüde sınırlanmadan öğretim gerçekleştirilir. Örneğin, tansiyon ölçme becerisi öğretilirken bir tansiyon aletine uygun olarak öğretmek yerine birden fazla tansiyon aletini kullanabilecek şekilde öğretim yapılır. Bu nedenle doğru seçenek B'dir.

Yanıt Açıklaması: Davranış Öncesi ve Sonrası Uyaranların Geri Çekilmesi Kalıcılığı planlamadan önce dikkat edilecek noktalardan biri de davranış öncesi (ipuçları) ve davranış sonrası (dönüt) uyaranların kalıcılık aşamasına geçmeden önce geri çekilmiş ya da silikleştirilmiş olması gerekmektedir. Davranış öncesi uyaranlar denildiğinde bireyin davranışı sergilemeye başlaması için kendisine sunulan ipuçları kastedilmektedir. Örneğin, banyosunu yaptıktan sonra “gömleğini giy” demeniz davranışa başlaması için bir ipucudur. Gömleğini giydikten sonra da “bravo çok güzel giydin!” demeniz de davranış sonrasında ona sunduğunuz bir pekiştireçtir. Zamanla siz söylemeden banyo sonrası gömleğini giymesi ve giyindikten sonra sizin ona bir övgü sözcüğü söylemenize gerek kalmaması ise silikleştirme sonucunda çocuğun beceriyi bağımsız yaptığı anlamına gelmektedir. Bir beceri öğretmek için davranış öncesi ve sonrası uyaranlar bir zorunluluktur. Bununla birlikte bağımsızlaşma için bu uyaranların ortadan kaldırılmış olması gerekmektedir. Bireyin beceri ya da davranışı bağımsız olarak gerçekleştiriyor olması kalıcılığı kolaylaştıracaktır.

Yanıt Açıklaması: Çatal ve kaşık kullanarak yemek yeme yetisine sahip bir birey uygun olmayan davranışlara sahipse, elindeki çatal ve kaşığı yemek yemek için değil ses çıkarmak ya da fırlatmak için kullanacaktır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Nesne,etkinlik, duyu ve sosyal pekiştireçler ikincildir. Yeme-içme ve duyu ise birincil pekiştireçlerdendir.

Yanıt Açıklaması: Davranış yönetiminde kullanabileceğiniz bir başka yaklaşım adil eşleme yapmadır. Adil eşleme yapma bireyin uygun olmayan davranışı davranış azaltma teknikleri kullanılarak azaltılırken bu davranışın yerine alternatif oluşturabilecek olumlu bir davranış kazandırılmasıdır. Doğru cevap C'dir.