Etkili Davranış Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Tepkinin bedelinin davranışları azaltmak amacıyla kullanılabilmesi için bireyin daha önce belirli sayıda sembol pekiştireç kazanmış olması gereklidir (Alberto ve Troutman, 2009; Cooper vd., 2007).

Yanıt Açıklaması: Aşırı O¨ğrenme Oturumlarının Bireyde Bıkkınlık Yaratması Kalıcılıkta karşılaşılabilecek sorunlardan biri de aşırı öğrenme/tekrar oturumları nedeniyle bireyin beceri ya da davranışa ilişkin bıkkınlık yaşamasıdır. Buna çözüm olarak öğretilmesi hedeflenen beceri ya da davranışın yaşamın doğal akışı içinde gerçekleşmesi uygun olan zamanlarda çalışılması önerilebilir. O¨rneğin, ayakkabı giyme becerisinin kalıcılığını sağlamayı hedefliyorsak bu beceriyi bağlama uygun olmayan zamanlarda çalışmak yerine dışarı çıkılacağı zaman çalışmak, bireyin bıkkınlık duygusu yaşamasına engel olacaktır. Yukarıda “Dağınık Denemelerle O¨ğretim Sunmak” bölümünde de açıklandığı gibi üst üste ardışık öğretme denemeleri yapmak kişide bıkkınlığa yol açabilir. Ayrıca“Doğal Pekiştireçler Kullanmak” bölümünde de belirtildiği üzere davranışların doğal ortamlarda sergilenmesi ve amacına uygun kullanılması için öğretimin doğallık içinde gerçekleştirilmesinde yarar vardır. Kişide tekrarlar nedeniyle oluşacak bıkkınlığı engellemek ve davranışın doğal ortamlarda sergilemesini sağlamak için gündelik hayatın içinde fırsatlar ortaya çıktıkça tekrarları yaptırmakta yarar vardır. Yeme içme becerilerini yeme içme saatlerinde, giyinme soyunma becerilerini kıyafet değişimi için ihtiyaç olan saatlerde yapmak bu durumlara örnek verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Kalıcılık aşamasına geçmeden önce Kalıcılığı planlamadan önce dikkat edilecek noktalardan biri de davranış öncesi (ipuçları) ve davranış sonrası (dönüt) uyaranların kalıcılık aşa­masına geçmeden önce geri çekilmiş ya da silikleştirilmiş olması gerekmektedir. Davranış öncesi uyaranlar denildiğinde bireyin davranışı sergilemeye baş­laması için kendisine sunulan ipuçları kastedilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Öğrenilen bir beceri ve davranışın kalıcılığının sağlanmasını yani sürdürülmesini kolaylaştıran belli başlı yöntemler bulunmaktadır Bunlar; • Yetersizliği olan bireye işlevsel beceriler öğretmek, • Pekiştireç tarifelerinden yararlanmak, • Aşırı öğrenme oturumları düzenlemek, • Doğal öncüller kullanmak, • Doğal pekiştireçler kullanmak ve • Sonuçları geciktirmektir.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel müdahale 1. tip ceza yöntemi olup önleme stratejileri mantığına uymamakta müdahale stratejileri kapsamında ele alınmaktadır. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Veri Toplamaya Başlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler. . Davranışı gözlemlemek istediği bireyi belirlemek ve bireyin kendisinden ve yakın çevresinden bilgi toplamak. Davranışı gözleyeceği bireye ilişkin hedef davranışı belirlemek ve davranışı işlevsel olarak tanımlamak. Veri toplanacak olan hedef davranışa uygun veri kayıt sistemini seçmek. Uygulamacı veri toplama formlarının yanında kullanacağı diğer araç gereçleri de hazırlamalıdır. 4. Uygulamacı hedef davranışa ilişkin ne zaman veri toplayacağını ve ne kadar süre ile veri toplayacağını belirlemelidir.

Yanıt Açıklaması: Kendini pekiştirme öğretimi kendini izleme/ kaydetme ve kendini değerlendirme stratejilerinin öğretimi sırasında izleyen biçimde gerçekleştirilebilir: İlk olarak birey için etkili bir pekiştireç belirlenir. Pekiştireç belirlenirken bireyin öncelikli olarak tercih ettikleri ya da sözel olarak hoşlandıklarını ifade ettikleri pekiştireçlere yer verilmelidir. (a) Üzerinde çalışılacak olan davranış belirlenir ve belirlenen davranış hakkında bireyin anlayacağı biçimde açıklama yapılır. (d) Kendini pekiştirme öğretiminde kullanılacak olan form hazırlanır ve hazırlanmış olan form bireye tanıtılarak formu nasıl kullanacağı bireyin anlayabileceği biçimde açıklanır. (g) Hedef davranış gerçekleştirilirken kendini pekiştirme süreci için de bireye model olunur. (b) Kendini pekiştirme için bireye gerçek ortamlarda uygulama yapma fırsatları verilir. Bu uygulamalar sırasında bireye destek olunarak geri bildirim sağlanır. (e) Birey kendini pekiştirmeyi öğrendikçe sağlanan yardım azaltılır ve zamanla tamamen ortadan kaldırılır. (f) İhtiyaç duyulan durumlarda kendini pekiştirme öğretimi için bir özel eğitim uzmanından yardım/destek istenebilir. (c)

Yanıt Açıklaması: Uyuşmayan davranışın ayrımlı pekiştirilmesi (UDAP), uygun olmayan davranıştan sonra pekiştirecin geri çekilmesi ve uygun olmayan davranışla aynı anda yapılamayacak uygun davranıştan sonra pekiştirecin sunulmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir beceri ya da davranışın sergilenme olasılığını artırmak amacıyla ortama hoşa giden bir uyaran ekleme ya da ortamda var olan itici uyaranın ortadan kaldırılması durumuna pekiştirme adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Davranışta belirli bir doğru tepki olasılığını güçlendiren ve artıran sürece "Pekiştirme" adı verilmektedir. Davranışın gerçekleştirilmesinin hemen ardından, ortama hoşa giden bir uyaranın eklenmesi ya da ortamdan hoşa gitmeyen-itici bir uyaranın çekilmesi yoluyla o davranışın ileride gerçekleşme olasılığının ya da sıklığının arttırılması sürecidir. Bu nedenle Doğru cevap B'dir. Diğer seçenekler birer süreç değildir.

Yanıt Açıklaması: Kalıcılık , en genel tanımıyla öğretim gerçekleştikten sonra da bireyin performansını devam ettirebilmesidir. Başka bir deyişle bireyin öğretim koşulları (ipucu, pekiştirme vb.) olmadan da öğrendiklerini sergileyebilmesidir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Soruda tanımı yapılan pekiştirme tarifesi "sürekli pekiştirme tarifesidir". Diğer seçenekler ise aralıklı pekiştirme tarifeleridir. Sürekli pekiştirme yeni beceri ve kavramların öğretilmesinde etkilidir ancak bireyin pekiştirece doyması sürekli pekiştirmenin sınılılılığıdır. Bunu önlemek için pekiştireç çok küçük parçalara bölünmelidir. Sürekli pekiştirme tarifesi dikkatli bir şekilde planlanmalı ve kullanılmalı, ayrıca hedef davranış tutarlı şekilde sergilenmeye başladığında, sürekli pekiştirme silikleştirilerek yerini aralıklı pekiştirme tarifelerine bırakmalıdır. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: A, B, ve C seçenekleri Öğretimsel kayıt Teknikleri değildir. Öğretimsel kayıt tekniklerinden ayrık deneme kaydı, uygulamacı tarafından belirlenen ön uyaranların varlığında kısa bir zamanda sergilenen, başlangıcı ve sonu kolaylıkla ayırt edilebilen tek basamaklı davranışların sergilenme sıklığına  ilişkin veri toplamak için kullanılan kayıt tekniğidir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Öğrenme; edinim, akıcılık, kalıcılık ve genelleme olmak üzere dört temel aşamadan oluşur. Temel/ ilk öğrenme olarak da adlandırılan edinim, bireyin daha önce sergileyemediği bir beceri ya da davranışı belirli bir düzeyde yapabilir duruma gelmesi olarak adlandırılır. Diğer öğrenme aşamalarının ön koşulu kabul edilen edinim gerçekleştirildikten sonra becerinin daha hızlı ve kolay yapılmasını sağlayan akıcılık, öğretim sonrasında da sürdürülebilmesini sağlayan kalıcılık ve farklı ortam, zaman, araç gereçlerin varlığında da gerçekleştirilmesini sağlayan genelleme aşamalarına geçilir. Böylece öğrenilen beceri ya da davranışın bağımsız olarak sergilenmesi, uygun yer ve zamanda kullanılması sağlanmış olur.

Yanıt Açıklaması: Yiyecek ve içecek gibi birincil pekiştireçler, hedef davranış öğretimi sırasında az aralıklarla ve azar azar verilmeli ki birey için doygunluk hissi oluşmasın ve pekiştireç etkililiğini kaybetmesin. Bu nedenle pekiştireçler küçük miktarlarda sunulmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda verilen örnekte bir ölçütü gerçekleştirmeye yönelik değerlendirme olduğu için doğru cevap kendini değerlendirmedir.

Yanıt Açıklaması: Gözlemsel kayıt tekniklerinden biri olan zaman aralığı kaydı, davranışın  başlangıcı ve bitişinin kolaylıkla gözlenemediği kayıt tekniklerinden biridir. Zaman aralığı kaydı ile süre ve olay kaydı kullanılarak uygun ölçmenin yapılamayacağı sürekli ve yüksek sıklıktaki davranışlara ilişkin veri toplanabilir. Beceri Kaydı ve Ayrık Deneme kaydı ise gözlemsel kayıt teknikleri değildir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sönme türleri olumlu pekiştirilen davranışların sönmesi, olumsuz pekiştirilen davranışların sönmesi ve otomatik pekiştirilen davranışların sönmesi biçiminde sıralanabilir. Sönme patlaması sönme uygulamasının başlamasından sonra uygun olmayan davranışın yoğunluğunun veya sıklığının geçici olarak artmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kendini değerlendirme, öğretim öncesinde ya da sonrasında hedef davranışı, ölçütü karşılar düzeyde gerçekleştirip gerçekleştirmediğini bireyin kendisinin belirlemesidir.

Yanıt Açıklaması: Uygun olmayan davranışlarda itici uyaran geri çekildiğinde, davranışta artma meydana gelebilir. İtici uyaranı devam ettirmek uygun olmayan davranışın azalmasına ve sonrasında sönmesine yol açabilir. Verilen örnek olumsuz pekiştirilen davranışların sönmesi uygulamasına örnektir.