Etkili Davranış Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Edinim, bireyin bir davranışı gerçekleştirebilmek amacıyla gerekli basit koşulları öğrendiği aşamadır. Bu aşamada, birey daha önce sergileyemediği bir davranışı doğru biçimde sergileyebilir hâle gelmektedir ancak davranışı olağan hızında akıcı bir şekilde yerine getirememektedir. Öğrenmenin ilk basamağı olarak edinim, bireyin başkalarına olan bağımlılığının azalması, yaşam kalitesinin artması ve güvenliği açısından önemlidir. "Akıcılık, Kalıcılık, Genelleme" sonraki aşamalardır. Otomatikleşme ise davranışsal amaç yazma açısından bir aşama değildir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İzlerlik sözleşmesi olumlu davranışın gerçekleşmesi ve gerçekleşmemesine bağlı olarak bireye pekiştireç sunulmasını ortaya koyan yazılı ya da resimli biçimde hazırlanan bir sözleşmedir.

Yanıt Açıklaması: Uygun olmayan davranışı sürdüren sonuçları ortadan kaldırmadıkça sadece gözlem ve değerlendirme yapmak uygun olmayan davranışı değiştirmek üzere düşünülen bir müdahale planında etkili bir uygulama olmayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Uyaranlarda düzenleme yapma; çevresel düzenlemeler yapmayı gerektirir. Ortamın büyüklüğü, ısısı, ışığın olması gerektiğinden az ya da fazla olması yetersizliği olan bireyleri olumsuz yönde etkileyebilir ve uygun olmayan davranışların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle uygun olmayan davranışların ortaya çıkmasını önlemek üzere bu uyaranlarda düzenleme yoluna gitmekte fayda vardır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Koşullu egzersiz, uygun olmayan davranışın ortaya çıkmasının ardından bireye davranış ile ilgili olmayan koşma, oturup kalkma, ya da kol egzersizi yapma gibi hareketlerin yaptırılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Öğrenilen bir beceri ve davranışın kalıcılığının sağlanmasını yani sürdürülmesini kolaylaştıran belli başlı yöntemler bulunmaktadır. Bunlar; Yetersizliği olan bireye işlevsel beceriler öğretmek, Pekiştireç tarifelerinden yararlanmak, Aşırı öğrenme oturumları düzenlemek, Doğal öncüller kullanmak, Doğal pekiştireçler kullanmak ve Sonuçları geciktirmektir.

Yanıt Açıklaması: Birey kendini pekiştirmeyi öğrendikçe sağlanan yardım azaltılır ve zamanla tamamen ortadan kaldırılır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D'dir. Birey sevdiği işleri yaparken pekiştirilmemelidir. Bireyin yapmaktan zevk aldığı ve alışkanlık hâline getirdiği olumlu davranışlar için pekiştireç verilmemelidir.

Yanıt Açıklaması: Örneğin, Ayşe Hanım kızı yemekten önce ellerini yıkarsa, yemeğin ardından kızının en çok sevdiği meyveleri sofraya koymaktadır. Bu örnekte, istenen davranış ellerini yıkayarak sofraya oturulmasıdır. Sunulan pekiştireç sevilen meyvedir. Bu pekiştireç birincil pekiştireçtir.

Yanıt Açıklaması: Uyaran tercihi değerlendirmesi görüşme, gözlem ve denemeye dayalı değerlendirme olmak üzere üç biçimde sınıflandırılabilir (Cooper vd., 2014).

Yanıt Açıklaması: Hedef Davranışa İlişkin Veri Toplamanın Nedenleri Veri toplama bireylerin davranış değişikliği için yapılan müdahaleden daha fazla yarar görmesi açısından önemlidir.Uygulamacı yalnızca bir bireyin davranışlarına ilişkin değil aynı zamanda kendi mesleki performansına ilişkin de veri toplamalıdır. Uygulamacının hedef davranışa yönelik gerçekleştirdiği uygulamanın etkili olup olmadığını doğru ve tarafsız bir biçimde değerlendirebilmesi için uygulama öncesinde, uygulama sırasında ve uygulama sonrasında veri toplanmalıdır. Daha fazla bilimsel dayanak sağlamak için veri toplanmalıdır. Veri toplamaya geçmeden önce belirlenen hedef davranışın birey için doğruluğu kontrol edilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Uygun olmayan davranışların işlevini belirlemek üzere en sık kullanılan değerlendirme tekniği, görüşmelerdir. Görüşmelerin amacı, bireyin kendisinden ya da davranışların ortaya çıktığı bağlamda bulunan kişilerden, davranışların ortaya çıkma nedenlerini, davranışların ulaştığı sonuçları ve davranışları etkileyen çevresel olayları belirlemeye yönelik bilgi toplamaktır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin içinde bulunduğu durumdan itici uyaranın kaldırılarak davranışın yapılma olasılığını artırma sürecine olumsuz pekiştirme adı verilir. Diğer bir deyişle bireyin hoşuna gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkarılmasıdır. Burada televizyon izlememe cezasına son verilmesi bireyin hoşuna gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkarılması anlamına gelmekte, bu yolla bireyin ödev yapma alışkanlığını artırması amaçlanmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kalıcılığı planlamadan önce dikkat edilecek noktalardan biri de davranış öncesi (ipuçları) ve davranış sonrası (dönüt) uyaranların kalıcılık aşamasına geçmeden önce geri çekilmiş ya da silikleştirilmiş olması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ortamda Uyarlamalar Yapmak Genellemeyi kolaylaştırmak için beceri ya da davranışın gerçekleştirildiği öğretim ortamlarında düzenleme ve uyarlamalar yapmamız gerekir. Or­tamda uyarlama dört biçimde yapılabilir. Bunlar aşağıda sıralanmıştır: (a) Beceri ya da davranışı doğal ortamında gerçek­leştirmek: Öğretilen beceri ya da davranışı yapılan­dırılmış bir öğretim ortamı yerine günlük yaşamda sergileneceği ortamda öğretmektir. Örneğin, bireye çamaşır katlamayı öğretirken bir çamaşırı masa ba­şında katlamayı öğretmek yerine bireyin gardıro­bunun yanında ya da ütü yapılan ortamda çamaşır katlama becerisini çalışmak gerekir. Doğal ortam­da gerçekleştirilen bu çalışma yıkanan ve ütülenen çamaşırlarımızdan bazılarını katlamayı aynı zamanda öğretimi yapılmayan diğer çamaşır­ların katlanması becerisi için genellemede yardımcı olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Kendini izleme sürecinde birey, kendi dav- ranışlarına ilişkin veri toplamaktadır ve bu stratejinin öğretimi için bireyin bir beceri ya da davranışı yapmayı öğrenmiş olması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Uygun olmayan davranışların azaltılmasını sağlayan ya da ortaya çıkmasını önleyen öncüllere dayalı uygulamalar çevresel olayların, uyaranların ya da durumların değiştirilmesini içermektedir. Güvenlik önlemleri alma, koruyucu donanım kullanma, uyaranlarda düzenleme yapma, seçenek sunma, rutinler oluşturma ve sosyal beceri öğretimi bu uygulamalar arasındadır. Bu kapsamda, kreşlerde masaların pencereden uzak yerlere konulması, güvenlik önlemleri alma tekniği çerçevesinde değerlendirilebilir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Davranı­şın ardından pekiştireç vermeyi aniden kesmemiz durumunda kişi de davranışı sergilemeyi kesebilmektedir. Hem kişinin davranışı sergilemesini sürdürmek hem de pekiştireçlere olan bağımlılığı ortadan kaldırmak için sistematik bir biçimde pekiştirmeyi azaltarak sonlandırmamız gerekmekte­dir ki kişi ortada bir pekiştireç olsun ya da olmasın ihtiyaç duyulan her durumda davranışı bağımsız olarak sergiler hâle gelmelidir. Pekiştireçleri silik­leştirmediğimiz zaman pekiştireç yoksa davranış da bir süre sonra ortadan kalkacağından kalıcılık sağlanamayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Olumlu pekiştirme davranış analizinin en önemli ve en yaygın uygulanan ilkesidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birincil pekiştireçler bireyde fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasını sağlayan pekiştireçlerdir ve fizyolojik ihtiyaçlarla ilişkili olması nedeniyle öğrenme yolu ile bireyin hayatında değildir. A, B, C, ve D seçenekleri ikincil pekiştireçlerdir. Bu nedenle doğru seçenek E'dir.