Etkili Davranış Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Görme yetersizliği olan bir öğrencinin etkinlik öncesi ses kayıt cihazından yapılış aşamalarını dinlemesi kendine ön uyaran vermedir.

Yanıt Açıklaması: Az sıklıkla ellerini yıkayan çocuğa ellerini yıkadıktan sonra aferin demek olumlu pekiştirmeye örnektir.

Yanıt Açıklaması: Alışılagelmiş etkinliklerin belli sıra ile yapılmasıdır. Rutinler uygun olmayan davranışların ortaya çıkmasını önleyebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: İstendik davranışın bir ya da bir kaç kez tekrarlanması o davranışın kazanıldığı anlamına gelmez. Davranış kalıcı hale gelene kadar tekrar edilmeli ve izlenilmelidir. B, C, D, ve E seçenekleri de istendik davranışın kazandırılmasında yapılması gerekenleri ifade etmektedir. Bu yüzden doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Koşul, bireyin hedef davranışı hangi durumlar altında sergileyeceğini ifade eder. Davranışsal amaçta yer alan koşul ifadesi bireyin hedef davranışı ne zaman ya da nerede sergileyeceğini, davranışı sergilemek için yardıma ya da herhangi bir araç-gerece ihtiyacı olup olmadığını belirtir.

Yanıt Açıklaması: İtici uyaran sunma tekniği, uygun olmayan davranışların azaltılmasında ve ortadan kaldırılmasında en az ılımlı olan teknikler arasında yer alması nedeni ile kullanılmaması önerilen bir uygulamadır.

Yanıt Açıklaması: Sönme dikkat çekmek ilgi elde etmek isteyen durumlarda kullanılan davranış azaltma yöntemlerinden biridir. Sönme davranışına uygun örnek B seçeceğindedir.

Yanıt Açıklaması: Davranışa zemin hazırlayan uyaranlar; Açlık ve susuzluk, uykusuzluk, parlak ışık, kalabalık, ilgisizlik gibi uyaranlardır. Diğer uyaranlar davranışa neden olan öncüllerdir ve övgü de davranışın sonucudur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kalıcılığın Önemi Kalıcılığın sağlanması hem uygulamacılar/bakım personeli hem de yetersizliği olan bireyler için oldukça önemlidir çünkü bazı becerilerin öğrenilmesi ve sürdürülmesi ilerleyen zamanlarda daha zor ve karmaşık başka becerilerin öğrenilmesi için gereklidir. Daha açık bir ifadeyle karmaşık bir becerinin öğrenilmesi için öncelikle temel düzeydeki basit becerilerin öğrenilmesi ve kalıcılığının sağlanması gerekir. Örneğin, bireyin bağımsız olarak yemek yeme becerisini öğrenmesi için kaşık/çatal kullanmayı öğrenmesi ve çatal kaşık kullanmayı unutmaması gerekmektedir. Ayrıca öğrenilen beceri ve davranışların öğretim koşulları olmadan farklı yerlerde, farklı kişilerle ve farklı araç gereçlerle sergilenmesi için herhangi bir ipucu/yardım ve öğretim desteği olmadan gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Kalıcılık genelleme için bir ön koşul değildir ancak genellemeyi önemli ölçüde kolaylaştırır. Yine aynı örnekten gidecek olursak kaşık/çatal kullanmayı kalıcı olarak öğrenen birey farklı özelliklerdeki (daha büyük/daha kalın vb.) çatal/kaşığı kullanmayı da daha rahat ve hızlı bir biçimde öğrenebilecektir. Kalıcılığı önemli yapan bir diğer etmen de öğretimin verimliliğini artırmasıdır. Kalıcılık sağlanırsa uygulamacı/bakım personeli bakıma gereksinimi olan engelli bireye daha önceden öğretmiş olduğu beceri ve davranışlara geri dönmek yerine yeni be- ceri ve davranışların öğretilmesine zaman ayırabilecektir. Örneğin, el yıkama becerisi kazanıldığında ve kalıcılığı sağlandığında daha karmaşık bir beceri olan tuvalet sonrası temizlik becerisi öğretilirken el yıkama becerisine tekrar dönüş yapmaya gerek kalmayacaktır. Son olarak öğrenilen becerilerin kalıcılığı sağlandığında doğal ortamlarda (becerinin gerçekten sergilenmesi gereken yer ve zamanlarda) sergilenme ve başkalarından olumlu tepkiler alma olasılığı artar. Örneğin, selamlaşma becerisi günlük yaşamda hemen hemen en sık kullanılan beceridir. Bu becerinin birey tarafından doğal ortamlarda kullanılıyor olması onun çevresi tarafından olumlu tepkiler almasını sağlayacaktır. Bu durumda selam verdiği insanlar da ona selam verecek olumlu ve samimi bir ilişki kurulacaktır. Karşısındaki kişilerden olumlu karşılıklar almış olan engelli birey de selam verme davranışını hem daha sık kullanacak hem de bu davranışa sahip olması onun sosyal hayatına olumlu katkılar sağlayacaktır. Bir başka örneği de öz bakım becerileri için verebiliriz. Kılık kıyafetine özen göstermeyi, temiz giyinmeyi kalıcı hâle getiren bir birey yakın çevresinde bulunan kişilerden olumlu dönütler alacaktır. Etrafındaki kişiler “kıyafetin çok yakışmış”, “bugün çok şıksın” gibi sözler söylediklerinde kişi sonraki zamanlarda da temiz ve tertipli giyinmeye çalışacaktır. Ayrıca başkaları tarafından beğenilmek kişide olumlu duyguların ortaya çıkmasına yol açacaktır. Doğal olarak ortaya çıkan bu durum kişinin bu davranışının pekiştirilmesi olasılığını arttıcaktır.

Yanıt Açıklaması: Öğretmeyi hedeflediğiniz beceri ya da davra­nışları belirlerken bireyin fiziksel, sosyal ve ruhsal durumunu göz önünde bulundurunuz.

Yanıt Açıklaması: Bekleme süresi, bireye davranışı sergilemesi için sunulan ön uyaran ile bireyin davranışı sergilemeye başladığı ana kadar geçen süre olarak tanımlanabilir.Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kendini yönetme, bireylerin kendi davranışlarını devam ettirmek ya da değiştirmek için uygulayabilecekleri farklı stratejileri içermektedir. Kendini yönetme stratejileriyle bireylere kendi davranışlarını gözlemleme, değerlendirme ve değiştirme gibi beceriler öğretilmektedir. Bireyin kendi davranışlarını yönetmesi, eğitimin en temel amaçlarından biri olarak görülmektedir. Ayrıca yaşanan günlük olayların hemen hemen tümü kendi davranışlarımızı kontrol ettiğimizi ve kendini yönetme stratejilerini yaşamımızın farklı alanlarında kullandığımızı göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Kendini pekiştirme, bireyin kendi performansına bağlı olarak kendi kendisine hoşa giden bir uyaran sunması ya da hoşa giden bir uyaran almasıdır. Soruda verilen örnek, bu stratejiye bir örnektir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Takıntılı davranışlar, bireyin kendine özgü ritüeller geliştirme, aynılığı koruma, olağan dışı nesnelere ya da etkinliklere bağlanma, değişikliklerde ve geçişlerde güçlük yaşama şeklindeki davranışlarıdır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kalıcılığın sağlanması hem uygulamacılar/bakım personeli hem de yetersizliği olan bireyler için oldukça önemlidir çünkü bazı becerilerin öğrenil­mesi ve sürdürülmesi ilerleyen zamanlarda daha zor ve karmaşık başka becerilerin öğrenilmesi için gereklidir. Daha açık bir ifadeyle karmaşık bir be­cerinin öğrenilmesi için öncelikle temel düzeydeki basit becerilerin öğrenilmesi ve kalıcılığının sağ­lanması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Kendini izleme stratejisini kazandırmak için izlenmesi gereken basamaklar izleyen biçimde sıralanmıştır: 1. Hedef davranışın tanımlanması olumlu ve olumsuz örneklerin sunulması 2. Hedef davranışın yararlarının tartışılması 3. Hedef davranış için başarı ölçütünün belirlenmesi ve uygulama yaptırılması 4. Kendini izleme stratejisini ve bu stratejiyi kullanmanın yararlarını anlatma ve bu strateji kullanılırken kullanılacak araç-gereçleri tanıtma. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: A, B ve D seçenekleri işitsel, E seçeneği ise dokunsal ön uyaranlardandır. Doğru cevapC seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Uyuşmayan davranışın ayrımlı pekiştirilmesi, uygun olmayan davranıştan sonra pekiştirecin geri çekilmesi ve uygun olmayan davranışla aynı anda yapılamayacak uygun davranıştan sonra pekiştireci sunulmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bireyin öğretim öncesinde var olan düzeyini belirlemek üzere hedef davranışı sergileyip sergilemediğini belirlemesi ya da öğretim sonunda öğretimi yapılan davranışı gerçekleştirip gerçekleştirmediğini belirlemesi kendini değerlendirme stratejisinde gerçekleşir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Davranış; bir bireyin doğumuyla birlikte sergilemeye başladığı, belirli bir amaç doğrultusunda gerçekleşen, başlangıcı ve bitişi belirli olan ve diğer bireyler tarafından gözlemlenerek ölçülebilen bireye özgü motor hareketlerin tümü olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.