Engelli Mevzuatı ve Meslek Etiği

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde ise 6 Nisan 1949 tarihinde “İnsan hakları evrensel beyannamesinin Resmî Gazete ile yayınlanması, yayımdan sonra okullarda ve diğer müesseselerde okutulması, bu beyanname hakkında radyo ve gazetelerde münasip neşriyatta bulunulması” kararı alınmış ve 27 Mayıs 1949 tarihinde Bakanlar Kurulunca 7217 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır

Yanıt Açıklaması: Birinci kuşak insan hakları devlete “dokunmama, karışmama” ödevi yükler. Yaşam hakkı, ayrımcılık yasağı, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, din ve vicdan özgürlüğü hakkı birinci kuşak haklara örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Hukuk kurallarının soyutluğu, hukuk kurallarının tek bir olayı değil, aynı özelliği gösteren bütün olayları düzenlenmesi demektir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası kurumların devreye girmesi ile engelli bireylerin yasal hakları ile ilgili küresel çapta değişimler yaşanmaya başlamıştır. 1981 yılının BM tarafından dünya özürlüler yılı ilan edilmesi değişimlerin başlangıç noktası kabul edilmektedir. Cevap: C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Habilitasyon: Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlere denir.

Yanıt Açıklaması: Hukukun yazılı olmayan kaynakları örf âdet hukuku ile hukukun genel ilkeleridir. Bunlar herhangi bir yerde yazmaz. Örf ve âdet hukuku, hukukun genel ilkeleri, yazılı olmadığından mevzu hukuka dâhil değildir.

Yanıt Açıklaması: Habilitasyon: Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlere denir. Cevap: A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler 1948 yılında evrensel insan haklarını listelediği “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini” ilan etmiştir. Cevap: C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Birinci Kuşak insan hakları: Birinci kuşak insan hakları “klasik haklar” olarak da isimlendirilebilmektedir. Temel özelliği bireyi korumaya yönelik olmasıdır. Bu haklar devlete “dokunmama, karışmama” ödevi yükler. Örneğin; yaşama hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, seçme seçilme hakkı, konut güvenliği, düşünce ve din özgürlüğü ile ayrımcılık yasağı, işkence ve kötü muamele yasağı ve ihmal ve istismardan korunma birinci kuşak insan haklarındandır.

Yanıt Açıklaması: Özel hukuk niteliği gösterenler zorla yaptırma (cebri icra), tazminat, geçersiz sayma, iptal, fesih, butlandır. Kamu hukuku niteliği gösterenler ise ceza, güvenlik tedbiri, zoralım (müsadere), idari işlemlerin iptali şeklinde ortaya çıkabilir.

Yanıt Açıklaması: Pozitif ayrımcılık; ekonomik, politik alanlarda ve toplumsal yaşamdaki eşitsizlikleri azaltmak için dezavantajlı gruplara (kadın, çocuk, engelli vb.) verilen ayrıcalık ve haklardır.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan engelli bireylerin haklarına ilişkin uluslararası nitelikteki sözleşme “Engellilerin Haklarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesidir (Convention on the Rights of Persons with Disabilities)

Yanıt Açıklaması: Yetkili hastaneden alınmış sağlık kurulu raporuna göre “engelli” (engel oranı %40- %69) ve “başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek derecede engelli” (engel oranı %70 ve üzeri) olan ve diğer şartları taşıyan engelliler engelli aylığı alabilmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Birinci Kuşak insan hakları: Birinci kuşak insan hakları “klasik haklar” olarak da isimlendirilebilmektedir. Temel özelliği bireyi korumaya yönelik olmasıdır. Bu haklar devlete “dokunmama, karışmama” ödevi yükler. Örneğin; yaşama hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, seçme seçilme hakkı, konut güvenliği, düşünce ve din özgürlüğü ile ayrımcılık yasağı, işkence ve kötü muamele yasağı ve ihmal ve istismardan korunma birinci kuşak insan haklarındandır

Yanıt Açıklaması: Sayfa 92 ve 93'ü inceleyiniz.

Yanıt Açıklaması: Toplumda yaşayan bireyler arasındaki sosyal ilişkileri düzenleyen kuralların tümüne toplumsal düzen kuralları denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Engelli bireylerin yasal hakları ile ilgili düzenlemelerin küreselleşmesi ve düzenlemelerin tüm insanları ilgilendirmesi, benimsenen insan hakları yaklaşımını daha da güçlendirmiştir. Engelli bireylere yönelik bu yeni anlayış, insan hakları modeli olarak ifade edilmektedir. İnsan hakları engellik modeline göre, bireyin yaşadığı sorunlar öncelikle temel insan hakları çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu sorunlar değerlendirilirken eğer gereksinim varsa bireyin engel durumuna odaklanılmalıdır. İnsan hakları modeli, engelli bireyi etkileyen tüm olaylarda bireyi merkeze almakta, yaşanan problemleri bireyin dışında gelişen toplum kaynaklı problemler olarak değerlendirmektedir. Engelli bireylere yönelik ortaya çıkan bu yeni yaklaşım incelendiğinde, engelli bireyi değerlendirme şekli açısından sosyal model ile büyük ölçüde benzeştiği görülecektir. Fakat gerek ortaya çıkış dönemi gerekse kapsamı nedeniyle bu iki modeli aynı çerçevede değerlendirmemek gerekir. Sosyal modele bağlı olarak ortaya çıkan uygulamalar, kültüre ve toplumlara göre değişiklik gösterirken insan hakları modeline bağlı olarak ortaya çıkan uygulamalar tüm insanlığı ilgilendirmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1981’de Birleşmiş Milletler tarafından Dünya Özürlüler Yılı’nın ilan edilmiş, 1982’de engelli bireyleri de içeren Dünya Eylem Planı yapılmış, 1983’te Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından Engellilerin Mesleki Rehabilitasyonu ve İstihdamı Sözleşmesi hazırlanmış, 1993’te ise Birleşmiş Milletler tarafından Özürlüler İçin Fırsat Eşitliği Standartları yayınlanmıştır. Buna göre tarihsel sıralama II, I, IV, III şeklindedir ve bu yanıt A seçeneğinde doğru şekilde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bağlayıcı kaynaklar yazılı olabileceği gibi yazılı olmayan kaynaklar da olabilir. Bağ- layıcı yazılı kaynaklar uluslararası sözleşmeler, anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve genelgedir. Yazılı olmayan bağlayıcı kaynaklar ise örf ve âdet hukuku ile hukukun temel ilkeleridir.

Yanıt Açıklaması: Dokunmama: Devlet ilke olarak çeşitli alanlarda (kamusal, sivil vb.) bireylerin insan haklarını kullanmalarına müdahale etmemelidir. İnsanlar devlet onlara karışmaksızın kendi dünya görüşü çerçevesinde yaşamını düzenleyebilmeli, tercih ettiği kişiler ile gönüllü olarak etkinlik yapabilmelidir.