Engelli Mevzuatı ve Meslek Etiği

Yanıt Açıklaması: 1950 ve 60’lı yıllarda engelli bireylerin haklarını savunan toplumsal örgütler, engelli bireylere yönelik anlayışın değişmesini sağlamıştır. Geçmişte medikal ve moral model çerçevesinde ele alınan engellilik kavramı yeniden düşünülmeye başlanmıştır. Özellikle medikal model bakış açısının hem birinci dünya hem de İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra toplum gözünde değerini yitirmesi hem de değişen koşulların daha eşitlikçi ve birey odaklı olma gereksinimi yeni bir engellik anlayışını ortaya çıkarmıştır. Engelli Hakları Hareketi 1960’lı yılların siyasi ortamından etkilenerek ortaya çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra devletlerin engelli bireylere yönelik aldığı kararların yeterince etkili olmaması bu hareketin ortaya çıkışını hızlandırmıştır. Engelli bireylere yönelik yeni anlayışın ortaya çıkmasında 1960’lı yıllarda yürütülen Engelli Hakları Hareketi'nin, mücadelenin etkisi büyüktür. Engelli bireylerin yasal hak mücadelesinde ortaya çıkan yeni hareket ve düşünceler yalnızca bireyleri değil toplumları da etkilemiştir. Sosyal modelin etkisi altında oluşan toplumsal farkındalık hem bireyleri, toplumları ve devletleri engelli bireyler hakkında yeni uygulamalar aramaya itmiştir. 1980’li yıllara değin oldukça güçlü bir etki ortaya çıkaran sosyal model, kapitalist dönemin ekonomik krizler ile sarsılması ile değişmeye başlamıştır. Kapitalist dönem yaşadığı sarsıntı ile yeni bir forma bürünmüştür. Bu form neoliberal ekonomik modelde olarak anılmaktadır. Neo-liberal ekonomik modelde, devlet üretimden elini çekerek, üretim ve ekonomiyi serbest piyasanın eline bırakmıştır. Devlet kamusal alandaki harcamalarını azaltarak ekonomik krizin etkisini azaltmayı amaçlamıştır. Bu süreç engelli bireyleri oldukça olumsuz etkilemiştir. 1950 sonrasında engelli hakları hareketi ile kazanılan haklar, serbest piyasanın hâkim olduğu çalışma ortamlarında işlevsizleşmiştir.  Gelir dağılımında ortaya çıkan büyük farklılaşma, toplumsal grupların birbirinden ayrışmasına neden olmuştur. Engelli bireyler bu dönemde toplumsal bir grup, bir azınlık olarak ele alınmaya başlanmıştır. Engelli bireyler toplumsal ve ekonomik alanda yaşanan değişimler ile birlikte dezavantajlı bir grup hâline gelmiştir. Engelli bireylerin sorunları insan hakları sorunu olarak algılanmaya başlanmıştır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 3 Aralık

Yanıt Açıklaması: Engelli kişilerin işçi olarak istihdamları Türkiye İş Kurumu tarafından yapılmaktadır. 50 ve daha fazla işçi çalışan kamu sektörü iş yerleri % 4, özel sektör iş yerleri % 3 oranında engelli işçi çalıştırmakla yükümlüdür. Cevap: C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Özel eğitimin temel ilkelerinden üçüncüsüne göre "Özel eğitim hizmetleri, özel eğitim gerektiren bireyleri sosyal ve fiziksel çevrelerinden mümkün olduğu kadar ayırmadan planlanır ve yürütülür."

Yanıt Açıklaması: Negatif statü haklarının özelliği, devletin karışamayacağı, ortadan kaldıramayacağı haklar olmalarıdır.

Yanıt Açıklaması: 1300’lü yıllarda İngiltere’de engelli bireylerin mal varlıklarına devlet tarafından el koyulabileceğine ilişkin kanunlar çıka­rılırken tarih 1940’lı yılları gösterdiğinde işçi çalıştı­ran kurumların belirli bir düzeyde engelli bireyi istih­dam etmesini zorunlu kılan kanunlar oluşturulduğu görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel süreçte engellilere tanınan haklar çok çeşitlilik göstermiştir. 1951’de Türkiye’de Engelli bireylerin eğitimi için özel eğitim hizmetleri başlatılmış, 1960’da ilk paralimpik oyunları Roma’da düzenlenmiş, 2004’te engelli bireyler onur yürüyüşü ilk kez Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlenmiş, 2006’da Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Konvansiyonu imzalanmış ve 2007’de Türkiye’nin de içinde bulunduğu 80 ülke ile engelli bireylere karşı ayrımcılıkla mücadele için sözleşme imzalanmıştır. Bu bilgilere göre, B seçeneğinde verilen eşleştirme doğru değildir çünkü ilk paralimpik oyunları 1990’da değil, 1960’da gerçekleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Cenova Konferansı, engelli bireylere ilişkin sosyal rehabilitasyonu içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin insanlara yapılan hiçbir ayrımcılığın kabul edilemeyeceği ilkesi doğrultusunda tüm insanların eşit doğduğunu eşit itibar ve haklara sahip olduğunu ve insanların cinsiyet dâhil hiçbir farklılığının bu ayrıma tabi olamayacağını vurgulayarak “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesini” (Convention to the Elimination of all Forms of Discrimination Against Women) oluşturmuştur. Bu sözleşme 1 Mart 1980 tarihinde imzaya açılmıştır. Ülkemiz ise 11 Haziran 1985 tarihinde sözleşmeyi onaylamış ve Resmî Gazetede yayımlanmıştır. Cevap: C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yönetmelik dayandığı ilgili kanuna, kanun da Anayasa ve sözleşmeye aykırı olamaz.

Yanıt Açıklaması: Hukukun bağlayıcı ve yardımcı olmak üzere iki tür temel kaynağı vardır. Bağlayıcı kaynaklar da yazılı kaynaklar ve yazılı olmayan kaynaklar olarak iki grupta ele alınmaktadır. Hukukun bağlayıcı ve yazılı olan kaynakları; uluslararası sözleşmeler, anayasa, yasalar, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelikler ve genelgeler iken, hukukun bağlayıcı ve yazılı olmayan kaynakları; örf-adet kuralları ve hukukun genel ilkeleridir. Hukukun yardımcı kaynakları ise bilimsel görüşler ve mahkeme kararlarıdır. Dolayısıyla mahkeme kararları bağlayıcı ve yazılı olan kaynaklardan biri olmadığından, doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Birinci Kuşak insan hakları: Birinci kuşak insan hakları “klasik haklar” olarak da isimlendirilebilmektedir. Temel özelliği bireyi korumaya yönelik olmasıdır. Bu haklar devlete “dokunmama, karışmama” ödevi yükler. Örneğin; yaşama hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, seçme seçilme hakkı, konut güvenliği, düşünce ve din özgürlüğü ile ayrımcılık yasağı, işkence ve kötü muamele yasağı ve ihmal ve istismardan korunma birinci kuşak insan haklarındandır. Cevap: A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Özel eğitime erken başlamak esastır. Engelli çocukların akranlarının performans düzeyine ulaşması ya da yaklaşması için en erken zamanda fark edilmeleri ve eğitimlerine başlanması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Moral Model: Dinî veya geleneksel model olarak da adlandırılan moral model, engellilik modelleri içerisinde en eski ve en uzun süre kullanılan mo­deldir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Model: Engelli bireyin kendi kendine yetmesini destekleyecek uygulamalar gerçekleştirilir.

Yanıt Açıklaması: İnsan haklarının temel özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 1. Uluslararası koruma kapsamındadır. 2. Yasal bağlamda da güvence altındadır. 3. Hem bireyleri hem de grupları korumayı amaçlar. 4. İnsanın onuru temel noktasıdır. 5. İnsan hakları bölünemez. 6. İnsan hakları devredilemez. 7. İnsan hakları evrenseldir. 8. İnsan hakları dokunulmazdır.

Yanıt Açıklaması: Bir davranış kuralın hukuk kuralı olabilmesi için olması gereken üç unsur vardır. Bunlar; konu, irade (emir) ve yaptırımdır.

Yanıt Açıklaması: Bozukluk: Fiziksel veya zihinsel yapıda yaşanan bir kayıp ya da anormallik durumu. Bozukluklar, bedenin tamamının veya bir kısmında görülen yapı veya işlev bozukluklarını kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Engelliliğe Dayalı Ayrımcılık: Siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni veya başka herhangi bir alanda insan hak ve temel özgürlüklerinin tam ve diğerleri ile eşit koşullar altında kullanılması veya bunlardan yararlanılması önünde engelliliğe dayalı olarak gerçekleştirilen her türlü ayrım, dışlama veya kısıtlamaya denir.

Yanıt Açıklaması: MS 2006,Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Konvansiyonu imzalanmıştır.Cevap: D şıkkıdır.