Temel Bakım ve Rehabilitasyon 1

Yanıt Açıklaması: Modifiye bağımsız: Hasta aktiviteyi gerçekleştirebilmek için adaptif veya yardımcı bir cihaza ihtiyaç duyar (örneğin; kaydırma tahtası, yatak rayı, mobilya gibi), hasta aktiviteyi zamanında ve güvenli bir şekilde gerçekleştirir

Yanıt Açıklaması: Oturmada veya lateral yardımlı transfer aktivitesinde hasta, en az bir yardımcı eşliğinde bir noktadan diğer bir noktaya oturma pozisyonunda iken geçiş yapar. Bunun için kaydırma tahtası veya benzer fonksiyonu olan yardımcı ekipman kullanımı gerekebilmektedir. Yardımcı ekipman, hastanın üst ekstremitelerini kullanmasına izin verecek şekilde iki transfer noktası arasında köprü görevi görmek üzere kullanılmaktadır

Yanıt Açıklaması: Biyomekanik, insan vücudundaki hareketlerin mekanik bilimini kullanarak incelenmesidir. Mekanik bilimi, hareket ve kuvvetlerin hareketi nasıl meydana getirdiği ile ilgilenir. İnsan vücuduna etki eden kuvvetler, biyomekaniksel prensipler dikkate alınmazsa, vücut dokularında aşırı yüklenme meydana getirerek yaralanmalara neden olabilir. Hastaya bakım verirken ve hareketliliğini arttırmayı hedefleyen uygulamalar esnasında, sağlık çalışanının vücudu en önemli aracıdır. Bu nedenle, vücudu etkili bir şekilde kullanmak, yaralanmalara karşı korumak, hastalara vücutlarını etkin ve güvenli bir şekilde kullanmalarını öğretmek için hareket ile ilişkili biyomekaniksel prensipleri bilmek ve uygulamak önem taşır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İletişim, yapılacak aktivitenin en önemli parametresidir. İletişim hem sağlık profesyonelleri ile hem de hasta ve varsa yakınları ile sağlanmalıdır. Hasta yapılacak işlem hakkında bilgilendirilmeli, onayı alınmalı ve aktivite sırasında görevleri anlaşılır bir şekilde anlatılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Akne: Deride yağ bezlerinin fazla çalışması- na bağlı olarak ortaya çıkan içi iltihap dolu küçük kabarcık (sivilce) ve siyah noktaların birleşimidir. Deride kuruluk (Kserozis): Deriden fazla sıvı kaybına bağlı olarak ortaya çıkar. Deride aşınma, sıyrılma (Abrazyon): Derinin fiziksel, kimyasal ya da biyolojik uyaranlara teması sonucu bütünlüğünün bozulmasıdır. Deri iltihabı (Dermatit): Derinin deterjan, parfüm, kozmetik ürünler vb kimyasallara temasına bağlı ortaya çıkan yanıttır. Kıllanma (Hirsutizm): Kadın ve erkekte androjenlerin fazla salgılanmasına bağlı ortaya çıkan durumdur.

Yanıt Açıklaması: Bir cismin kütlesi ile hıznın çarpımına momentum denir. Momentum, cisimlerin enerjisinden dolayı sahip olduğu harekettir. Bir objenin hızını veya ona etki eden kuvveti arttırısanız ona momentum kazandırırsınız ve onu durdurmanız daha zorlaşır. Hareketliliği arttırmaya yönelik aktivitelerde momentumu kullanmak, hareketi tamamlamak için gereken kuvvet miktarını azaltır. Örneğin; oturma pozisyonundan ayakta durma pozisyonuna geçerken ataleti yenmede güçlük çeken hastalar, bulundukları yerde, öne arkaya doğru sallanarak bir momentum açığa çıkarırlar. Ortaya çıkan bu momentum ayağa kalkmayı başlatmak için gereken kuvvet miktarını azaltır. Doğüru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İnsan vücudunda üç değişik kaldıraç sistemi mevcuttur. Birinci sınıf kaldıraçta, destek noktası uygulanan kuvvet ile yük arasındadır. Birinci sınıf kaldıraçlar genellikle dengeleyici kaldıraçlardır ve vücutta nadir olarak bulunurlar. Vücutta bu kaldıraç tipine örnek boyunda bulunan atlantooksipital eklemdir. Burada, başın ağırlığı yükü, boynun arkasında yer alan kaslar kuvveti ve boyundaki eklem destek noktasını oluş- turur. İkinci sınıf kaldıraçta, yük destek noktası ile kuvvet arasında bulunur. İkinci sınıf kaldıraç da kas iskelet sisteminde nadir olarak görülür. Parmak ucunda durma esnasında oluşan kaldıraç ikinci sınıf kaldıraça örnektir. Burada vücut ağırlığı yükü, parmak ucu destek noktasını ve baldır kasları kuvveti oluşturur. Bu kaldıraç tipinde, kuvvet kolu yük kolundan büyüktür ve bu kuvvet açısından bir avantaj sağlar. Üçüncü sınıf kaldıraç vücutta sıkça bulunur. Kuvvet, destek noktası ile yük arasındadır. Elde bir ağırlık taşınırken dirseği büken kasların kullandığı kaldıraç tipi buna örnektir. Burada dirsek destek noktası, eldeki ağırlık yükü ve kolun ön tarafındaki kas kuvveti oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Mental ve fiziksel kapasitesine bağlı olarak bir hastanın transfer aktiviteleri, bağımsız, yardımlı (minimal, orta, maksimal veya gözlemle birlikte) veya bağımlı bir şekilde gerçekleştirilebilir ve ad­landırma benzer şekilde kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Tekerlekli sandalyeden yatağa geçmeden önce sandalye yatağa 45°’lik açıda olacak şekilde yanaştırılır. Eğer hastanın bir tarafı felçli ise yatağa sağlam taraftan yanaşılır. Daha sonra hem yatak hem de tekerlekli sandalyenin hareket etmesini önlemek için frenler kontrol edilir ve kilitlenir. Eğer tekerlekli sandalye ve yatak aynı seviyede değil ise aynı seviyeye getirilir. Tekerlekli sandalyenin frenleri kilitlendikten sonra, ayak basma yeri transfere engel olmayacak şekilde kapatılır. Bu aşamadan sonra hastanın ayağa kalkması, bir adım atarak arkasını yatağa döndürmesi istenir. Daha sonra elleri ile yataktan destek alarak kendini yavaşça yatağa bırakması istenir Hasta, ayağa kalkarken tekerlekli sandalyenin el tutma bölümünden tutunabilir. Ayağa kalkan hastanın ayaklarını yere tam bastığından ve ağırlığını aktardığından emin olunmalıdır. Aksi taktirde, düşme riski olabilmektedir. Klinisyen, transfer aktivitesi boyunca mutlaka hastanın yanında durmalıdır. Denge problemi olan hastalarda, biraz daha dikkatli olunmalı, tek taraflı felç durumu olan hastalarda da mutlaka felçli tarafta durulmalı ve gerekli olması durumunda hasta desteklenmelidir.

Yanıt Açıklaması: Bilişsel ve gelişimsel bozukluğu olan bireyin kişisel temizliğini sağlamada aşağıda yer alan ilkeler dikkate alınmalıdır. Bireyin kendine özgü olduğu (biricik) ve gereksinimlerinin, önceliklerinin diğerle­rinden farklı olabileceği unutulmamalıdır. Bireyin sahip olduğu engel durumuna göre kendi bakım sorumluluğuna yapabildiği katkı düzeyi belirlenmelidir. Bireyin kişisel temizlik konusundaki bilgi ve uygulamaları gözden geçirilmelidir. Değiştirilmesi gereken uygulamaları hakkın­da bireyin farkındalığı oluşturulmalı ve deği­şikliklerde bireyin katılımı sağlanmalıdır. Bireyin kendisinin bağımsızca gerçekleştir­diği kişisel temizlik uygulamaları değerlen­dirilmeli ve bağımsız yapması konusunda teşvik edilmelidir. Bireyin gerçekleştirdiği kişisel temizlik uy­gulamalarında ihtiyaç duyduğu destek dü­zeyi belirlenmelidir. Kişisel temizliği gerçekleştirirken, uygulama­lara katılımı sağlanmalı, bu esnada beklenen­ler açıkça anlayabileceği şekilde anlatılmalıdır. Kişisel temizlik günlük olarak uygulanmalıdır. Kişisel temizliğinde kullanılacak malzeme­lerin seçiminde bireyin tercihi, alerjik özel­ özel­likleri dikkate alınmalıdır.

Yanıt Açıklaması: İdrarını Tutamama (İnkontinans): İdrarın vücuttan atılımını kontrol edememedir. Dış sfinkterin idrar akışını durduramaması söz konusudur. Kasların tonusunu kaybetmesi, enfeksiyonlar, ilaçlar, psikolojik sorunlar vb. pek çok neden ile ortaya çıkabilir.

Yanıt Açıklaması: İdrarın böbreklerde oluşup vücuttan dışarıya doğru atılımını etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler şu şekilde sıralanır: Büyüme ve gelişme: İdrarın bedenden dışarı çıkışını kontrol eden dış sfinkter kasının gelişimi 18-24 aylar arasındadır. Çocukluk döneminde kazandığımız bu kasın kontrolü yaşın artması ile birlikte güçlenir. 4-5 yaşlarına kadar kas güçlenmesi devam ettiği için idrar kaçırma gözlenebilir. Okul çağında artık kas kontrolü sağlanmıştır. Mesanenin idrar biriktirme kapasitesi artmıştır. Kadınlarda menapoz erkeklerde andropoz ile birlikte kas tonusundaki azalma ile dış sfinkter kontrolünde zorlanma görülebilir. Kas tonusu: İdrarın içinde biriktiği mesanenin (idrar torbası) boşalması detrüsör isimli kasın kasılması ve gevşemesi sayesinde gerçekleşmektedir. Kasın tonusu azaldığı zaman mesane tam olarak boşalamaz. Sıvı alımı: Vücuda alınan sıvı miktarının artması böbreklerden süzülen ve vücuttan atılan idrar miktarının artmasına yol açar. Ayrıca alkol alımı, çay, kahve, kola vb. kafein içeren içeceklerin alımı da idrar miktarının artmasına yol açar. Sıvı alımının azalması böreklerden süzülen ve vücuttan atılan idrar miktarının artmasına neden olur. Hastalıklar: Bazı hastalıklar böbreklere giden kan akımının dolayısı ile idrarın oluşumunun azalmasına neden olur. İlaçlar: Vücuda alınan bazı ilaçlar direkt ya da dolaylı olarak idrarın oluşumunu artırabilir ya da azaltabilirler. Psikolojik faktörler: bireyin yaşadığı stres, idrarını yaparken mahremiyetin korunamaması, boşaltım ihtiyacı için başkalarına bağımlı olmak, tuvalete gidememek ya da alışık olmadığı ortamda bu ihtiyacını karşılayamamak idrar yapma alışkanlığın değiştirebilen durumlardır.

Yanıt Açıklaması: İçten kaynaklanan faktörler: • Bedenin algılanma şekli • Stil (giyim) anlayışı • Tercihler Dıştan kaynaklanan faktörler:• Hava koşulları / Mevsimsel özellikler• Özel durumlar• Günün saati (sabah/öğlen/akşam).

Yanıt Açıklaması: Bireysel farklılıklar olabilmekle birlikte engel­li bireylerin 14-16 saat uyku gereksinimi ola­bileceği, 4’er saatlik bloklarla 8 saat uykunun dinlendirici olabileceği unutulmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Hastanın transferi gerçekleştirilmeden önce mutlaka iyi bir planlama ve organizasyon yapılmalıdır. Transfer gerçekleştirilmeden önce mutlaka hasta bilgilendirilmesi yapılmalı, manevralar sırasında hastanın yapması gerekenler ve beklentiler anlatılmalı ve gerekirse hastanın görebilmesi için öncelikle terapist veya diğer sağlık görevlisi kendi üzerinde veya hasta yakınları üzerinde aktiviteyi göstermelidir. Transferden önce hastanın olayı ve yapılması gerekenleri iyice anladığından emin olunmalıdır. Her şeyden önce, aktivite sırasında gelişebilecek riskler konusu iyice araştırılmalı ve güvenlik önlemlerinin alındığından emin olunmalıdır. Transfer öncesi ayarlamalar yapıldıktan sonra artık uygulamaya geçilmelidir. Fakat uygulama için hastanın güvenliğinin sağlanabileceği en iyi pozisyon ve yöntem belirlenmelidir. Transfer aktivitesinin her bir aşamasının analiz edilmesi gerekir. Örneğin, cihazın hangi pozisyonda olacağı ve kullanılacağı, hastanın vücudunun hangi pozisyonda olacağı, hastanın hangi hareketlerinin kullanılacağı gibi.

Yanıt Açıklaması: Beslenme değerlendirmesi antropometri, biyomedikal, klinik, diyet ve çevresel değerlendirmeyi içermelidir. Antropometri değerlendirmesinde; Kilo, boy, baş çevresi, kas kalınlığı ve bel çevresi gibi ölçümler yer almaktadır. Biyomedikal değerlendirmede; vitamin, mineral, protein, kan yağ düzeyleri, kemik yoğunluğu ölçümleri, yutma değerlendirmesi yer almaktadır. Klinik değerlendirmede; cilt, diş, saç değerlendirmesi, uyku alışkanlıkları, bağırsak alışkanlıkları, bulantı olması, kullandığı ilaçlar değerlendirilmelidir. Diyet başlığında; yenilen besinler, besin gruplarına göre dağılımları, tüketilen sıvı miktarı, beslenme biçimi, diyetleri, alerjileri sorgulanmalıdır. Çevresel değerlendirmede; besin hijyeni, besin güvenliği, zehirlenme riski ele alınmalıdır. Son kullanma tarihi, çevresel değerlendirme içinde yer alan besin güvenliği ile ilgilidir. Doğru cevap E’ dir.

Yanıt Açıklaması: Temizlik insan vücudunun, kullanılan eşyaların ve yaşanılan çevrenin kirlerden arınmasıdır. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü “kişisel temizlik” olarak tanımlanır. Kişisel temizlik (bireysel hijyen) kişinin sağlığını korumak ve devam ettirmek için gereklidir.

Yanıt Açıklaması: Saçlar hem koruyucu hem de g.rünümle ilgili işleve sahiptir. Saç bakımı kişinin g.rünümünde iyilik sağlamanın yanı sıra sağlık durumunda da iyiliği yansıtmaktadır. Saç bakımını gerçekleştirirken dikkat edilmesi gereken noktalar; Saçlar her gün taranmalı ve fırçalanmalıdır. Tarağın dişleri keskin, düzensiz ve aralıkları sık olmamalıdır. Doğal kıllardan yapılmış saç fırçası tercih edilmelidir. Saçlar kafa derisinden saçların ucuna doğru yumuşak hareketlerle taranmalıdır. Saçlar haftada iki gün şampuan ile yıkanmalı ve şampuanlamada kafa derisine masaj yapılmalıdır Saçlarda aşırı dökülme, kuruma, parlaklıkta değişim olduğunda doktora başvurulmalıdır. Saçların kesim işlemi bireyin yaş ve cinsiyeti ile tercihine uygun yapılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Hastanın transferi gerçekleştirilmeden önce mutlaka iyi bir planlama ve organizasyon yapılmalıdır. Transfer gerçekleştirilmeden önce mutlaka hasta bilgilendirilmesi yapılmalı, manevralar sırasında hastanın yapması gerekenler ve beklentiler anlatılmalı ve gerekirse hastanın görebilmesi için öncelikle terapist veya diğer sağlık görevlisi kendi üzerinde veya hasta yakınları üzerinde aktiviteyi göstermelidir. Transferden önce hastanın olayı ve yapılması gerekenleri iyice anladığından emin olunmalıdır. Her şeyden önce, aktivite sırasında gelişebilecek riskler konusu iyice araştırılmalı ve güvenlik önlemlerinin alındığından emin olunmalıdır. Hastanın, güvenlik sınırları içerisinde yapması gerekenleri hem mental hem de fiziksel olarak yerine getirebileceğinden mutlaka emin olunmalıdır. Fiziksel uygunluk kadar hastanın aktiviteyi gerçekleştirmek için mental olarak da hazır olması sağlanmalıdır. Bazı durumlarda, hasta transfer aktivitesini gerçekleştirebilecek yeteneğe sahip olsa bile henüz mental olarak hazır olmadığından veya isteksiz olduğundan dolayı başarısızlık yaşanabilir veya yaralanma riski oluşabilir. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Transfer gerçekleştirilmeden önce mutlaka has­ta bilgilendirilmesi yapılmalı, manevralar sırasında hastanın yapması gerekenler ve beklentiler anlatıl­malı ve gerekirse hastanın görebilmesi için öncelikle terapist veya diğer sağlık görevlisi kendi üzerinde veya hasta yakınları üzerinde aktiviteyi göstermeli­dir. Transferden önce hastanın olayı ve yapılması ge­rekenleri iyice anladığından emin olunmalıdır. Her şeyden önce, aktivite sırasında gelişebilecek riskler konusu iyice araştırılmalı ve güvenlik önlemlerinin alındığından emin olunmalıdır.