Temel Bakım ve Rehabilitasyon 1

Yanıt Açıklaması: Bu transfer yöntemi, oturma pozisyonunda yardımla dahi bir yüzeyden diğer yüzeye hareket ettirilemeyen (veya hareket ettirilmesinde sakınca olan) ve maksimum fiziksel desteğe ihtiyacı olan hastalarda kullanılır. Duruma göre bir, iki veya üç yardımcı personel veya özel bir yardımcı ekipmanın kullanımı ile gerçekleştirilir. Bu yardımcı ekipman, mekanik bir kaldıraç olabileceği gibi plastik transfer tahtası, yatak pedi olabilir.

Yanıt Açıklaması: Tarağın dişleri keskin, düzensiz ve aralıkları sık olmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Saçlar haftada iki gün şampuan ile yıkanmalı ve şampuanlamada kafa derisine masaj yapılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Esneyebilme özelliği olan kumaşlardan yapılmış kıyafetler tercih edilmelidir. Sakıncası yoksa bireyin bedeninden bir beden büyük olan ve önden açılıp giyilebilen giysiler tercih edilmelidir. Pantolonların ayak bileğine gelen b.lümlerinin geniş olması sağlanmalıdır. Bireyin sahip olduğu fiziksel engel durumuna göre giysileri tek başına giyerken yardımcı olarak kullanabileceği malzemeler temin edilmelidir. Örneğin, eğilip çorap giyemeyecek bireyler için kullanılabilecek yardımcı aparatlar (Bakınız Şekil 1.1), üst gövdeyi giyindirmek için yardım alınabilecek çubuklar (Bakınız Resim 1.8). Kıyafetleri giyerken ve çıkarırken kolaylık sağlaması için daha büyük düğmesi olan ya da fermuarlı kıyafetler tercih edilmelidir. Kıyafetlerde düğme, çıtçıt, çengel yerine fermuar (bitiş noktasında kavramaya izin verecek genişlikte araç bulunan) tercih edilmelidir. Eğilmeyi azaltmak ve zorlanmaları önlemek için bağcıklı ayakkabı ya da terlik yerine cırt cırtlı (yapışarak tutunan) veya bağcıksız olanlar tercih edilmelidir. Elastik ayakkabı ve terlik tercih edilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Bağımlı bir şekilde ayağa kalkma: Hastanın bağımlı bir şekilde ayağa kaldırılması için en az bir yardımcı personelin olması gerekir. Hasta, sıklıkla yatak, tuvalet oturağı veya tekerlekli sandalyeden ayağa kaldırılır, daha sonra yönlendirilecek ya da transfer edileceği noktaya doğru sırtı döndürülür. Hastayı ayağa kaldırabilmek ve ayakta tutabilmek için diz ve kalçalarını stabilize etmek ve daha sonra da onun yeniden oturmasına yardımcı olmak gerekir. Yardımlı bir şekilde ayağa kalkma: Yardımlı ayağa kalkma aktivitesinde yardımcı personel (veya bakımveren), hastanın ayağa kalkmasına, kendi ekseni etrafında dönmesine ve daha sonra transfer olacağı alana (yatak, tuvalet oturağı veya tekerlekli sandalye) geçmesine yardımcı olur. Yardımlı transfer aktivitesini gerçekleştiren hastaların aktivitenin en az %25 ile %75’inde aktif bir şekilde fiziksel bir çaba göstermesi gerekir. Yardımlı transfer aktivitelerinde bakımverenin özellikle, güvenli aktivite için temkinli olması önemlidir. Gözlemle ayağa kalkma: Gözlem eşliğinde ayağa kalkma aktivitesini gerçekleştirecek olan hastanın ayağa kalkması, kendi ekseni etrafında dönerek bir objeden diğer bir objeye (örneğin, yataktan tekerlekli sandalyeye) geçebilmesi gerekir. Bu aşamada, gözlemci personelin güvenlik önlemlerini almış olması, olası riskler için temkinli olması ve farklı şekillerde sözel komutlar vermesi ve hastanın mutlaka yanında durması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Gebelik, bebeklik ve çocukluk çağında yetersiz beslenme gelişimsel bozukluklara ve fiziksel, duyusal ve bilişsel engelliklere yol açabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Banyo süreci bireysel pek çok değişkenden etkilenmektedir. Suzan’ ın durumu içinde yaşanılan sosyal çevrenin uygulamalarına ilişkin bir etkilenmeyi göstermektedir. İçinde yaşanılan sosyal çevre banyo ile ilgili alışkanlıklarımızı etkiler. Çocukluk döneminde ebeveynlerin uygulamaları, adölesan dönemde akranların ve medyanın etkileri, yetişkinlik döneminde arkadaş ve iş çevresi, ileri yaşlarda ulaşılabilen kaynaklar ve fiziki ortamdaki değişimler belirleyici olabilmektedir. Dolayısı ile engelli bireyin içinde olduğu dönem banyo yapma sıklığını, zamanını ve alışkanlıklarını belirlemektedir. Suzan da teyzesinin yaşadığı ortamdaki uygulamalardan etkilenerek alışkanlığını değiştirmiştir. Doğru cevap, A’ dır.

Yanıt Açıklaması: Gözlemle birlikte (Gözlem altında): Hastanın aktiviteyi zamanında ve güvenli bir şekilde gerçekleştirebilmesi için hemen yanında duran biri tarafından fiziksel destek, oral veya taktil (dokunsal) destek, yönlendirme yapması gerekir. Fakat hastanın yanında duran kişi hastaya dokunmaz. Hasta gerekli aktiviteyi zamanında ve güvenli bir şekilde yapar. Kişi korumalı: Yardımcı personel hastanın hemen yanındadır ve elleri hastanın üzerindedir. Hasta, aktivite performansını gerçekleştirirken mutlaka korunmaya ihtiyacı vardır. Modifiye bağımsız: Hasta aktiviteyi gerçekleştirebilmek için adaptif veya yardımcı bir cihaza ihtiyaç duyar (örneğin; kaydırma tahtası, yatak rayı, mobilya gibi), hasta aktiviteyi zamanında ve gü- venli bir şekilde gerçekleştirir. Minimal yardımlı: Hasta aktivitenin %75’ini veya daha fazlasını gerçekleştirir. Aktiviteyi tamamlayabilmek için yardıma ihtiyaç duyar. Orta derece yardımlı: Hasta aktivitenin %50 ile %74’ünü gerçekleştirir. Aktiviteyi tamamlayabilmek için yardıma ihtiyaç duyar. Maksimal yardımlı: Hasta aktivitenin %25’i ile %49’unu gerçekleştirir. Aktiviteyi tamamlayabilmek için yardıma ihtiyaç duyar.

Yanıt Açıklaması: Uyku sorunlarına yaklaşımda benimsenecek temel ilkeler aşağıda verilmektedir. • Bireylerin kendi alışkanlıklarını tanıması oldukça önemlidir. • Çevresel faktörlerinin kontrol altına alınması uyku kalitesini artırıcı bir faktördür. • Yatak odası yalnızca uyku için kullanılmalıdır. Yatağa uyku geldiğinde gidilmeli ve yatılmalıdır. Birey yatağa yattığında 20–30 dakika içinde uykuya geçemiyorsa yataktan çıkmalıdır. Uykusu gelene kadar yatağa gitmemelidir. • Yatak odası sessiz ve karanlık olmalıdır. Ancak bireyin karanlıkta uyumaktan korkma ihtimaline karşı bireysel tercihi uygulanmalıdır. • Sabahları hep aynı saatte kalkmalı, yorgunluk bahane edilerek yatakta kalma süresi uzatılmamalıdır. • Günün aynı saatlerinde düzenli olarak yatılmalı ve uyunmalıdır. • Yatmadan önce yüz, ağız ve diş temizliği yapılmalıdır. • Gün içerisinde, akşam saatlerine yakın olmamak kaydıyla mümkün olabildiğince egzersiz veya yürüyüş yapılmalıdır. • Gün içinde, özellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde çay, kahve gibi uyarıcı maddeler alınmamalıdır. • Akşam yemeği hafif olmalı ve yatma saatine yakın olmamalıdır. • Gün içinde en az yarım saat güneş ışığı alınmalıdır. • Gün içinde bireyin aktif olmasını sağlayacak faaliyetler yapması sağlanmalıdır. • Çok yorgunluk hissedildiğinde gün içinde kestirmelere izin verilmelidir. • Bireysel farklılıklar olabilmekle birlikte engelli bireylerin 14-16 saat uyku gereksinimi olabileceği, 4’er saatlik bloklarla 8 saat uykunun dinlendirici olabileceği unutulmamalıdır. • Uyku sorunu yaşayan bireyin yatak hijyeni, rahatlığı kontrol edilmelidir. • Bireyin uykuya engel ağrı, duygusal ya da fizyolojik bir sorunu olup olmadığı kontrol edilmelidir. • Bireyin yatak içinde uygun yatış pozisyonu alması için hareket etmesini sağlayacak araç-gereçler kullanılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Banyo sürecinde eğer deride aşağıda tanımlanancsorunlar belirlenirse birey ya da ailesinincsağlık kurumuna başvurması önerilmelidir: Akne Deride kuruluk (Kserozis) Deride aşınma, sıyrılma (Abrazyon) Deri iltihabı (Dermatit) Kıllanma (Hirsutizm)

Yanıt Açıklaması: Temizlik insan vücudunun, kullanılan eşyaların ve yaşanılan çevrenin kirlerden arınmasıdır. Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü “kişisel temizlik” olarak tanımlanır. Kişisel temizlik (bireysel hijyen) kişinin sağlığını korumak ve devam ettirmek için gereklidir (MEGEP, 2011). Kişisel temizlik uygulamaları; Vücut salgıları, atıkları ve geçici mikropların vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Rahatlama, dinlenme ve gevşeme sağlar. Genel görünümü olumlu hâle getirir. Özgüveni artırır.

Yanıt Açıklaması: Deri Bakımında Genel İlkeler Sağlam deri vücudun mikroorganizmalar ile mücadele etmesinde önemlidir. Derinin altta yer alan organları koruyabilmesi için sağlıklı olması gerekir. Derinin ıslak kalması tahrişe ve mikroorganizmaların üremesine neden olur. Deride koku, derideki bakterilerin vücut salgılarına yerleşmesiyle oluşur. Derinin duyarlılığı ve sağlamlığı bireyden bireye farklılık gösterir. Deri bakımında kullanılacak maddeler (sabun, şampuan, losyon vb.) istenen etki ve kullanım amaçlarına uygun seçilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Nabız ve kan basıncı kalp-damar sisteminin durumu hakkında bilgi sağlarken solumunun değerlendirilmesi akciğerlerin düzgün görev yapıp yapmadığını gösterir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Diş fırçası kıl demetleri birbirinden ayrılıp, dağıldığında veya eğildiğinde, 2-3 ayda bir veya soğuk algınlığı geçirdikten sonra değiştirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Kalp hızı kişisel ve çevresel pek çok faktörden etkilenir.Pozisyon faktörü ise,  Yatarken, nabız hızı düşük olduğunu, ayakta dururken ve otururken ise nabzın hızlandığını göstermektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir yüzeyde, birim alana düşen kuvvet miktarı basınç olarak adlandırılır. Basınç, vücuttaki dokuların yüklenme miktarını etkiler. Kuvvetlerin, küçük bir alandan uygulanması, ilgili bölgedeki basıncı arttırır. Bunun tersine, kuvvetlerin daha geniş bir alandan uygulanması basıncı azaltır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Diş macunları flüorit içermelidir.

Yanıt Açıklaması: Kıllanma (Hirsutizm): Kadın ve erkekte androjenlerifazla salgılanmasına bağlı ortaya çıkan durumdur.

Yanıt Açıklaması: Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Denge, vücudun ağırlık merkezini destek yüzeyi içerisinde tutma yeteneği olarak tanımlanır. Destek yüzeyi ise vücudun yerle temas ettiği alandır. Örneğin; tek bacak üzerinde ayakta duran bir kişinin destek yüzeyi, yer ile temasta olan ayağının kapladığı alandır. Oturan bir kişinin destek yüzeyi, oturduğu alanla vücudunun temas ettiği alandır.