Temel Bakım ve Rehabilitasyon 1

Yanıt Açıklaması: Bağırsakların hareketliliğini sağlamak için yapılması gerekenler: Engellilik durumuna göre mümkün olduğunca hareketliliği sağlanmalıdır. Bağırsakların hareketliliğini sağlamak için yapılması gerekenler: Engellilik durumuna göre mümkün olduğunca hareketliliği sağlanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne, 20’nin üzerinde olmasına taşipne denir.

Yanıt Açıklaması: Ayak ve tırnak bakımı özellikle banyodan sonra yapılmalıdır. • Banyo dışında da ayaklar her gün yıkanmalıdır. Bireyin ayakları su dolu kabın içinde ılık su ile sabunlu yumuşak bir bezle üstü, tabanı, parmak araları yıkanmalı ve durulanmalıdır. Yıkamanın ardından ayaklar, özellikle parmak araları tek tek çok iyi bir şekilde kurulanmalıdır. • Nasırlar kesilmemeli, kopartılmamalı, sağlık ekibine başvurulmalıdır. • Parmak araları, tırnak kenarları ve ayak tabanları her gün değerlendirilmelidir. • Kaşıntı, kızarıklık, yara varsa sağlık ekibine başvurulmalıdır. • Tırnak makası bireye özel olmalıdır. • El tırnakları yuvarlak, ayak tırnakları düz kesilmelidir. • Bireyin çoraplarının pamuklu, yumuşak ve sıkmayan çoraplar olması sağlanmalıdır. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Verilen tanım minimal yardımlı transfere aittir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Beslenme değerlendirmesi antropometri, biyomedikal, klinik, diyet ve çevresel değerlendirmeyi içermelidir. Sosyal değerlendirme bunların arasında değildir.

Yanıt Açıklaması: Deri Bakımında Genel İlkeler; Sağlam deri vücudun mikroorganizmalar ile mücadele etmesinde önemlidir. Derinin altta yer alan organları koruyabilmesi için sağlıklı olması gerekir. Derinin ıslak kalması tahrişe ve mikroorganizmaların üremesine neden olur. Deride koku, derideki bakterilerin vücut salgılarına yerleşmesiyle oluşur. Derinin duyarlılığı ve sağlamlığı bireyden bireye farklılık gösterir. Deri bakımında kullanılacak maddeler (sabun, şampuan, losyon vb.) istenen etki ve kullanım amaçlarına uygun seçilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Kişisel temizlik ve bakım hastalıklardan korunmak açısından en önemli uygulamalardan biridir. Kişisel bakım ve temizlik yalnızca kirlilik belirtileri ortaya çıktığında yapılmamalıdır. Ancak, B, C, D şıklarında anlatılan durumlarda kirlilik belirtileri ortaya çıktığında temizlik yapılmaktadır. El-ayak bakımı kapsamında, banyo dışında da ayaklar her gün yıkanmalıdır. Bireyin ayakları su dolu kabın içinde ılık su ile sabunlu yumuşak bir bezle üstü, tabanı, parmak araları yıkanmalı ve durulanmalıdır. Yıkamanın ardından ayaklar, özellikle parmak araları tek tek çok iyi bir şekilde kurulanmalıdır. Bu yüzden E şıkkında yer alan Fatma doğru davranmamaktadır. Tuvalet hijyeni kapsamında ise vücut temizliği, iç çamaşırının her gün değiştirilmesi, çamaşırların beyaz pamuklu ve kişiye özel olması gerekmektedir. Bu durumda Ayşe iç çamaşırını her gün değiştirerek yerinde hareket etmektedir. Doğru cevap A’ dır.

Yanıt Açıklaması: Banyo bireyin (çocuk ya da yetişkin) genel durumuna göre farklı kategorilerde verilebilir. Ancak hangi kategoride verilirse verilsin belli başlı ilkelere dikkat edilmesi gerekir. Bunlardan şıklarda verilen durumlara ilişkin olanlar şunlardır: Öncelikle bireyin güvenliği sağlanmalıdır. Engelli çocuk ya da yetişkinde engelin düzeyine uygun olarak verilecek olan banyonun kategorisi ve nerede verileceği belirlenmeli ve ortamda bireyin düşme ve çarpmalardan korunmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır. Ayakta durabilen bireyler için banyo içinde tutunmasını sağlayacak korkuluklar, kollar, tutacakların olup olmadığı değerlendirilmelidir. Ayakta kalamayan bireyler için banyo içinde oturmasını sağlayacak oturak ya da sandalye bulundurulmalıdır. Ancak Sabiha bu ilkelere uygun davranmamaktadır. Banyo bireyin fiziksel mahremiyetini bozan uygulamalar olduğu için; bireyin mahremiyetini sağlamak için kapı, pencere, perde kapatılmalı, yıkanmayan vücut parçaları örtülmeli ve gerekli duyarlılık gösterilmelidir. Oysa Mehmet bu ilkeye aykırı davranmaktadır. Bireyin üşümesi önlenmelidir. Bunun için banyonun ya da banyo verilecek ortamın ısısı ayarlanmalıdır (24-27 °C: çok soğuksa ısıtıcılar ile banyo öncesi ortamın ısıtılması sağlanmalı). Murat buna dikkat etmemektedir. Ayrıca kapıyı açık tuttuğu için mahremiyet ilkesini de göz ardı etmektedir. Bireyin kendi kendine yapabildiği tüm bakım uygulamaları desteklenmelidir (bağımsız yapabilme becerisi artırılmaya çalışılmalıdır). Ayşe bu ilkeye uygun davranırken, Fatma buna duyarsız kalmaktadır. Doğru cevap A’ dır.

Yanıt Açıklaması: Transfer tipleri hastanın veya engelli bireyin günlük yaşamdaki bağımlılık derecesine göre adlandırılmaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Banyonun yapılış amaçları: Bireyin değerlendirilmesine olanak sağlamak Bakım veren ile birey arasındaki iletişimi güçlendirmek Banyo derinin temizliğini sağlamak Kan dolaşımını hızlandırmak Bireye iyilik ve canlılık duygusu vermek Vücut kokularını azaltmak Kas tonusunu artırmak ve eklem hareketlerini kolaylaştırmak.

Yanıt Açıklaması: Yukarı kaydırma aktivitesine başlamadan önce hastanın, klinisyene doğru iyice yaklaştırılması (özellikle, yatağın ortasına yatan hastalarda), daha sonra kaydırma işleminin gerçekleştirilmesi gerekir. Hasta, uygun olmayan bir yatakta yatıyor ise baş ve gövdesinin aynı hizada olduğundan emin olunmalıdır. Bunun için hastanın başının altındaki yastık alınmalıdır. Bu durum, hastanın daha iyi kontrol edilmesini ve işlemin daha az enerji harcanarak gerçekleştirilmesini sağlar. Harekete başlamadan önce, hastanın dizlerini bükmesi istenir. Hastanın, kalça ve dizleri yaklaşık olarak 90° ve ayakları kalçaya yakın olacak şekilde yatağa tam basılı olacak şekilde pozisyon alması sağlanır. Bu durum, ekstremiteler ve yatak arasındaki sürtünmeyi engellediği gibi hastanın ayaklarından destek alarak kendi ağırlığını kaldırması ve yukarı doğru itmesi için avantaj sağlar. Hasta, ayaklarını bastırarak ve dirseklerinden destek alarak kendini yukarı doğru itmeye çalışırken kalçalarının altından desteklenmesi gerekebilir. Böyle bir durumda, klinisyen ön kollarını hastanın kalçalarının altına yerleştirerek hastanın kalçalarını yukarı doğru kaldırmasına yardımcı olur. Bu işlem yapılırken klinisyen göğüs seviyesinden itibaren hastanın göğüs seviyesine yakın olacak şekilde durur. Eğer klinisyen kendisi yardım edemeyecek durumda ise (veya ekipman kullanarak işlemi gerçekleştirmek istiyorsa) aktivite öncesinde hastanın kalçasının altına yastık yerleştirerek de işlemi kolaylaştırabilir. Hastanın kendi başına yardımsız yapacağı durumlarda yukarı kaydırma işlemi bu şekilde gerçekleştirilir. Gerekirse klinisyen elleri ile hastanın ayaklarını yatakta sabitleyerek hastanın ayakları ile yatağa bastırmasına ve yataktan destek almasına yardımcı olur.

Yanıt Açıklaması: Sabit bir nokta etrafında serbestçe dönebilen çubuk kaldıraç olarak adlandırılır. Kaldıracın etrafında döndüğü noktaya destek noktası adı verilir. Kaldıraçlar uygulanan kuvvetin yönünü, şiddetini ve hareketin hızını değiştirebilirler. Kaldıraca uygulanan kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu, kaldıraçla kaldırılacak yükün destek noktasına olan uzaklığına da yük kolu denir.

Yanıt Açıklaması: Obez ve diyabeti olan bireylere yönelik yaklaşım beslenme danışmanlığı, davranış­sal değişimler, fiziksel aktivite başlıklarını içerecek şekilde farklı disiplinlerden oluşan ekip üyeleri ile gerçekleştirilmelidir. Beslenme yönetimi bireysel olmalı, bireyin tercihleri ve toleransına göre belirlenme­lidir. Sağlık profesyonelleri birey, ailesi ve bakım verenleri ile beslenme yönetimini planlamalıdır. Sağlıklı öğün tam tahıl, mey­ve, sebze, süt ve protein içermelidir. Doy­mamış yağ kullanımı, yeterli sıvı ve kalori miktarının yanı sıra tuz ve şekerin sınırlı kullanılması gerekmektedir. Engelli bireyde beslenme davranışı geliştirirken dikkat edilecek noktalara aşağıda yer verilmiştir. İştahı uyarılmalıdır. iştahı uyarmak için 3 saat aralıklarla ana ve ara öğünler planlan­malı, ana ve ara öğünler arasında şekerli, yüksek kalorili yiyecek ve içecekler verilme­meli ve yemek süresi maksimum 30 dakika ile sınırlanmalıdır. Yemek saatinde dikkat dağılması önlenme­lidir. Yemek kişinin çiğneyebilme kapasitesine göre hazırlanmalı ve küçük porsiyonlar şek­linde tüketilmelidir. Sebzeler sebze çorbası şeklinde, meyveler meyve suyu ve püre şe­kilde verilebilir, katı besinler yumuşatılarak çok küçük parçalara ayrılarak, ezilerek ve gerekirse ağız içine akıtılarak verilmelidir

Yanıt Açıklaması: Tüm vücudumuzu saran derinin beş önemli görevi vardır: Tüm bedeni bir zırh gibi sararak mikroorganizmaların vücuda girişini engeller. Aynı zamanda bedeni tümden sararak iç organların korunmasını sağlar. Deri vücut ısısının düzenlenmesine yardımcı olur. Sebum salgısı yapar. Sebum derinin ve saçın kayganlaşmasını ve yumuşamasını sağlar. Sebum ayrıca saçın kırılmasını önler, havanın neminin az olduğu yerlerde deriden su kaybını azaltır ve bakterileri öldürme özelliğine sahiptir. Duyuların (ağrı, dokunma, ısı, basınç) algılanmasını sağlar. D vitaminin sentez edilmesinde ve emilmesinde rol alır.

Yanıt Açıklaması: Yutma güçlüğü olan bireylere yönelik dikkat edilecek noktalar aşağıda yer verilmiştir. • Yutma güçlüğü olan bireylere besinleri püre haline getirilerek, kalori miktarları artırılarak (fındık, fıstık, süt, avakado, et gibi besin tüketimi) verilmelidir. İlerleyen dönemde ihtiyaca göre tüp ile beslenmeye geçildiğinde sağlık ekibinin uygulamaları izlenmelidir. Ayrıca; • Terapist tarafından önerilen ilkeler takip edilmelidir. • Su, süt gibi ince sıvıların tüketiminden kaçınılmalıdır. • Sabırlı olunmalıdır. Yemek için zaman ayırılmalıdır. • Yemek yerken ve içecek tüketirken birey dik oturtulmalıdır. • Terapist aksini iletmedikçe pipet kullanılmamalıdır. • Sıvı yutmada güçlük yaşayan bireylere çay kaşığıyla küçük miktarlarda sıvı verilmelidir. • Her beslenmede küçük miktarlar denenmelidir. • Yiyecek hastanın ağzında hissedebileceği kısma konulmalıdır. • Beslenme sonrasında ayna ile hastanın ağzı kontrol edilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Düzenli dinlenme ve uyku organizmanın canlanması, yenilenmesi, tazelenmesi için gereklidir. Bilişsel ve gelişimsel bozukluğu olan bireylerin uyku alışkanlıklarında ve günlük yaşam düzeninde değişim olmaktadır. Uyku sorunlarına yaklaşımlarda uyku hijyeni ilkeleri, davranış tedavileri, ışık tedavisi ve ilaçlar kullanılmaktadır. Bu bağlamda, uyku sorunlarına yaklaşımda benimsenecek temel ilkelerden şıklarda verilenlere ilişkin olanlar şunlardır: Yatak odası yalnızca uyku için kullanılmalıdır. Yatağa uyku geldiğinde gidilmeli ve yatılmalıdır. Birey yatağa yattığında 20–30 dakika içinde uykuya geçemiyorsa yataktan çıkmalıdır. Uykusu gelene kadar yatağa gitmemelidir. Yatak odası sessiz ve karanlık olmalıdır. Ancak bireyin karanlıkta uyumaktan korkma ihtimaline karşı bireysel tercihi uygulanmalıdır. Sabahları hep aynı saatte kalkmalı, yorgunluk bahane edilerek yatakta kalma süresi uzatılmamalıdır. Gün içinde, özellikle öğleden sonra ve akşam saatlerinde çay, kahve gibi uyarıcı maddeler alınmamalıdır. Bu durumda, yalnızca Ali bu ilkelere uygun davranmaktadır. Doğru cevap A’ dır.

Yanıt Açıklaması: Ayakta durma esnasında bizi aşağıya doğru çeken yerçekimi, vücudumuzda bir yüklenme oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Bireyin giyinme tercihlerini etkileyebilecek faktörler; İçten kaynaklanan faktörler: Bedenin algılanma şekli Stil (giyim) anlayışı Tercihler Dıştan kaynaklanan faktörler: Hava koşulları/Mevsimsel özellikler Özel durumlar Günün saati (sabah/öğlen/akşam)

Yanıt Açıklaması: Hareket eden bir cismi durduran, duran bir cismi hareket ettiren, cisimlerin şekil, yön ve doğrultularını değiştiren ‘etki’ de kuvvet olarak adlandırılır. Biyomekanik, insan vücudundaki hareketlerin mekanik bilimini kullanarak incelenmesidir. Mekanik bilimi, hareket ve kuvvetlerin hareketi nasıl meydana getirdiği ile ilgilenir.

Yanıt Açıklaması: Vücut sıcaklığının ölçümünde kullanılan en yaygın ve güvenli yöntem ağız içinden yapılan ölçümlerdir. Rektal ölçümler, ağız içinden yapılan ölçümlerden 0,3-0,5 °C daha fazla, koltukaltından yapılan sıcaklık ölçümü ise ağız içinden yapılan ölçümden 0,6 °C daha düşük çıkar.