Temel Bakım ve Rehabilitasyon 1

Yanıt Açıklaması: Çilf koltuk değneği kullanılarak vücut ağırlığının yaklaşık %80’ni desteklenebilir.

Yanıt Açıklaması: Dünyada, her beş ölümden bir tanesi sigara ile ilişkilendirilmektedir. Sigara kullanımı, akciğer, ağız, yemek borusu, pankreas, böbrek, mesane ve rahim ağzı gibi kanserleri için önemli bir risk faktörüdür.

Yanıt Açıklaması: Yapılan işitme testlerinde, otizmden etkilenmiş çocukların işitme kabiliyetlerinin tipik olduğu, hatta bazı seslere diğer insanlardan daha duyarlı oldukları ancak konuşma sesleri gibi kompleks sesleri algılamada problem yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Otizmi olan bireyler, konuşulanları anlamada yaşadığı zorluktan dolayı kendilerini ifade etmede sıkıntı çekebilirler. Karşılıklı akıcı konuşma yerine çoğunlukla anında ya da gecikmeli olarak söylenenleri tekrar etme (ekolali) eğilimi içerisindedirler. Bazı uzmanlar ekolalinin amaçlı bir iletişim çabası olduğunu savunurken bazıları ise belli bir amacı olmayan otomatik bir davranış şekli olduğunu ifade etmektedirler. Kullandıkları sınırlı iletişimin içeriğine bakıldığında gramer bozuklukları göze çarpar. Zamirleri (özellikle “ben” zamirini) ve edatları doğru ve yerinde kullanmadaki sıkıntıları en temel özelliklerinden biridir. Otizmi olan bireylerin dil ve iletişim özelliklerine ait bir diğer problem de mecazi anlamlar içeren ifadeleri anlamadaki zorluklardır. Kelimelerin birbirinin yerine kullanılması, kelimelerin eş anlamlılarının ya da zıt anlamlılarının kullanılması, dile dayalı şakalar yapılması, onların anlamlandırabilmelerini daha da güçleştirebilir.

Yanıt Açıklaması: Giyinme sürecinin etkin yönetilmesi için gözden geçirilmesi gerekenler şöyle sıralanmaktadır: 1. Esneyebilme özelliği olan kumaşlardan yapılmış kıyafetler tercih edilmelidir. 2. Sakıncası yoksa bireyin bedeninden bir beden büyük olan ve önden açılıp giyilebilen giysiler tercih edilmelidir. 3. Pantolonların ayak bileğine gelen bölümlerinin geniş olması sağlanmalıdır. 4. Bireyin sahip olduğu fiziksel engel durumuna göre giysileri tek başına giyerken yardımcı olarak kullanabileceği malzemeler temin edilmelidir. Örneğin, eğilip çorap giyemeyecek bireyler için kullanılabilecek yardımcı aparatlar, üst gövdeyi giyindirmek için yardım alınabilecek çubuklar. Kıyafetleri giyerken ve çıkarırken kolaylık sağlaması için daha büyük düğmesi olan ya da fermuarlı kıyafetler tercih edilmelidir.Kıyafetlerde düğme, çıtçıt, çengel yerine fermuar (bitiş noktasında kavramaya izin verecek genişlikte araç bulunan) tercih edilmelidir. 7. Eğilmeyi azaltmak ve zorlanmaları önlemek için bağcıklı ayakkabı ya da terlik yerine cırt cırtlı (yapışarak tutunan) veya bağcıksız olanlar tercih edilmelidir. Elastik ayakkabı ve terlik tercih edilmelidir. 8. Çorap giyerken eğilmeleri önlemek için yukarıdaki şekilde yer alan yardımcı aparatlardan yararlanılmalıdır. Ellerin kavraması ve tutmasını güçlendirmek için mutfak eldiveni veya benzeri eldivenlerden yararlanılmalıdır. 9. El parmaklarında hareket kısıtlılığı varsa veya koordinasyonu bozulmuşsa piyasadaki çeşitli düğme geçirmeye yardımcı olan kancalardan yararlanılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel aktivite, iskelet kasları tarafından ortaya çıkarılan ve enerji harcanmasını gerektiren herhangi bir bedensel hareket olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Tekerlekli sandalye kullanımında uygun olmayan koşullar; Koltuk yüksekliği çok yüksek ise arka döşeme çok düşük olacağından kişi yetersiz gövde desteği yaşayabilir. Koltuk çok düşükse tekerlekli sandalye kullanıcısı sandalyeden ayağa kalkma veya sandalyeden yana doğru yapacağı transferlerde güçlük çekebilir. Bacak destek plakaları çok alçak ise tekerlekli sandalye kullanıcısı, uyluğun arka uç kısım üzerinde artan basınç ile karşı karşıya kalacaktır ve bu alanda yeterli boşluk bulunmaması nedeniyle hareket esnasında güven kaybı yaşayabilir. Ayak koyma yerleri çok yüksek ise kullanıcının kalça bölgesinde basınç artar ve kişide uylukların arka bölgesinde destek eksikliğinden kaynaklı gövde düzgünlüğünde azalma olabilir. Koltuk önden arkaya çok kısaysa tekerlekli sandalye kullanıcısının göğüs bölgesinin sabitliğinde azalma, uyluk altına daha az destek verileceğinden kalça bölgesinde artan ağırlık yükü ya da taban desteği azalacağından denge kaybı yaşanabilir. Koltuk önden arkaya çok uzun olursa engelli birey diz arkasında basınç artışı yaşayabilir, sandalye döşemesi uyluklardan daha uzun olduğu için cilt rahatsızlığına veya dolaşımda problemlere neden olabilir. Koltuk çok geniş olur ise tekerlekli sandalye kullanırken kişinin kolları ile sandalye tekerlekleri arasındaki mesafe artacağından birey tekerlekli sandalyeyi hareket ettirmekte güçlük çekebilir. Koltuk çok dar ise bu sefer de kişi yetersiz alandan dolayı pozisyon değiştirmekte zorluk çekebilir. Sırt desteği çok yüksek ise bireyler arkadan yapılan transferlerde zorlanabilir. Sırt desteği çok alçak ise sandalyede daha az destek sağlanacağı için kişi gövdesini sabit tutmakta zorlanabilir veya postüral sorunlarda artma meydana gelebilir. Kol dayama yeri çok yüksek ise kişi sandalyeden destek alarak ayakta durma hareketini gerçekleştirmede zorluk çekebilir. Kol dayama yeri çok düşük ise kullanıcı kollarını kol dayama yerine koymak için daha fazla öne eğileceğinden gövdesi de öne doğru yer değiştirir. Bu da zayıf duruş veya sırt rahatsızlığına neden olabilir.

Yanıt Açıklaması: Nabız hızı, çoğunlukla dakikadaki atım sayısının belirlenmesi ile değerlendirilir. Yetişkinlerde normal nabız hızı, dakikada 60-100 atım arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Kişinin transferleri başlamadan sandalyenin kilit sistemleri mutlaka güvenlik için kullanılmalıdır. Z kilidi, koltuğun altına doğru yerleşmiş bir kilittir. Kişinin buraya eğilerek bu kilidi kullanması gerekebilir. Yardımcı kilit ise sırt desteğinin arkaya doğru yatmasını sağlar. Bu kilidi kullanıcı aktif olarak kullanamaz başka bir kişiye ihtiyaç duyar. Pervane kilitleri ise tekerleğe bağlı bir metal halka içinde bulunan bir deliğe veya çentiğe yerleştiren bir pim ya da küçük düz metal çubuklara sahiptir. Tekerlek kilitleri çoğu tekerlekli sandalye için isteğe bağlı bir üründür.

Yanıt Açıklaması: Tekerlekli sandalye kullanan bireylere aşağıdaki manevralar öğretilmelidir: (1) tekerlek kilitlerini açma ve gerektiğinde kilidi sıkıştırma (2) kol desteklerini çıkarma ve yer değiştirme (3) ön donanım açma yeri çıkarma ve yer değiştirme (4) diğer aktiviteleri yapmadan önce ayakların konulduğu plakaları kaldırıp indirme gibi. Tekerlekli sandalye hakkındaki eğitim sözlü, yazılı, resimli olarak veya videolu görüntü sistemi ile verilebilir. Bireylerin aktiviteleri nasıl yaptığını ilk seferde öğrenmeleri beklenmemelidir. Mümkünse kendi üzerinizde göstererek veya uygulamalı olarak fonksiyonel aktiviteler öğretilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Mortalite: Hastalığa bağlı ölüm oranıdır.

Yanıt Açıklaması: Mobilite aktivitesi bağımlı ve mobilite güçlüğü çeken hastalar için geçerlidir.

Yanıt Açıklaması: Verilen tanım kişi korumalı transfere aittir. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tekerlekli sandalyeyi bağımsız olarak kullanmak için bireyin tekerleklerin üzerinden saat 12 pozisyonunda kavraması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Deride aşınma, sıyrılma (Abrazyon): Derinin fiziksel, kimyasal ya da biyolojik uyaranlara teması sonucu bütünlüğünün bozulmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Birincil koruma, belirli bir hastalık için potansiyel olarak risk altında olan sağlıklı bireylere odaklanır. Hedef, kişinin sağlığını korumak ve hastalık oluşumunu engellemektir. Sağlıklı gıdalarla beslenen ve fiziksel aktivite düzeyi iyi olan insanlarda; şişmanlık, şeker hastalığı ve kalp hastalığı görülme riski daha düşüktür. Bu tür hastalıklar oluşmadan, risk taşıyan bireyler sağlıklı alışkanlıklara yönlendirilerek hastalıkların ortaya çıkması engellenebilir. İkincil korunma, hastalığın erken dönemde tespit ve tedavi edilmesini içerir. Bu hastalıklar genellikle düzenli olarak yapılan sağlık taramaları ile ortaya çıkarılır. Bu sayede hastalıkların zarar verici etkilerinin ve bu hastalıklara ek olarak gelişebilecek sağlık problemlerinin azaltılması ya da önlenmesi hedeflenir. Üçüncül koruma, daha önceden var olan bir hastalığın ilerlemesini ve ortaya çıkaracağı zararların azaltılmasını hedefler. Üçüncül korumada, kişi zaten hastadır ve temel hedef hastalığın daha fazla zarar vermesini önlemek ve fonksiyonelliği mümkün olduğu kadar arttırmaktır.

Yanıt Açıklaması: Sabit kol dayama yeri tekerlekli sandalyenin koltuk yanlarına kalıcı olarak tutturulmuş sandalyeler, kol dayamasına ihtiyaç duymadan ayağa kalkacak kullanıcılar ile yandan transfer yapmasına gerek olmayan hasta grupları için önerilebilir.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir hastalığa bağlı olarak uzun bir süre yatmak zorunda kalan bir hastanın, kaslarında meydana gelen zayıflama ve incelme, yetersiz yüklenmenin bir sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Normal kan basıncı yetişkinlerde 120/80 mm Hg civarındadır.

Yanıt Açıklaması: Yatak içi mobilite sıklıkla, uzun yatmaya bağlı sağlık sorunlarının gelişimini engellemek (yatak yaraları, eklem kısıtlılıkları ve şekil değişiklikleri gibi) ve hastanın bağımsız aktivite düzeyini geliştirebilmek amacıyla yapılmaktadır. Hastanın, oturma ve ayakta durma transfer aktivitelerini bağımsız bir şekilde gerçekleştirebilmesi için erken dönemden itibaren yatak içi mobiliteleri gerçekleştirilmelidir.Hastayı tekerlekli sandalyeye alıştırmak mobilite aktivitelerinin amaçlarından değildir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de yaklaşık 8,5 milyon engelli bireyin yaşadığı tahmin edilmektedir.