Mimarlik Tarihi

Yanıt Açıklaması: Ankara kentinin planını hazırlamak üzere J. Brix, L. Jausseley ve H. Jansen isimli 3 plancı arasında uluslararası sınırlı bir yarışma açılmıştır. Yarışmada varsayımlar ve bazı sınırlamalar yarışmacılara önceden verilmiştir. Kentin 50 yıl sonraki nüfusunun 300.000 olması, kentin gelişme alanlarının, mülkiyeti kamunun elinde bulunan yeni alanlara kaydırılması, kalenin eski ve yeni yerleşme alanları için odak noktası olması, yarışma öncesi oluşmuş yapı ve sokakların korunması, kentin büyük park ve hayvanat bahçesinin Atatürk Orman Çiftliği yakınında konumlandırılması, Bent Deresi’nin göl ve bahçeye dönüştürülmesi bu verilerden bazılarıdır. Yarışmayı, H. Jansen kazanmış ve Jansen Planı 23.7.1932 tarih ve 13209 sayılı, 5 yıllık imar programı ise 9.6.1934 tarih ve 21821 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnameleri ile onaylanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dünyada ve Türkiye’deki mimari koruma yaklaşımları, tarihsel süreci kapsamında değerlendirildiğinde, 19.yy’da endüstrileşmenin, 20.yy’da ortaya çıkan modern hareketin belirleyici olduğu görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tarihi kentlerdeki özel mimari örneklerin ve başyapıtların korunmasına dikkat çekmek amacıyla, 1975 yılı, Avrupa Mimari Miras yılı olarak ilan edilmiştir. Buna göre doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kuruluş amacı modern mirasıkorumak olan DOCOMOMO, bu mirasın kapsamını belirlerken “tarihi referansların olmadığı, süsleme ve dekorasyon yerine işleve, tekniğe ya da mekânsal şartlara dayalı modern tasarım ilkelerini barındıran ürünler” tanımını kullanmıştır. Modern mimari mirasının, Dünya Miras Listesi bağlamında değerlendirilmesi ise, “bir zaman aralığında”, “mimaride ve teknolojide gelişmeler”, “insanlığın yaratıcıdehasının başyapıtı olmak”, “mimari veya teknolojide, sanatta, şehir planlama veya peyzaj tasarımındaki gelişmeler”, “bir yapı tipinin seçkin bir örneği, mimarlık ve teknoloji topluluğu ya da peyzajın insanlık tarihinde önemli bir basamağı yansıtması” ölçütlerine göre yapılmaktadır. Bu kapsamda, modern mimari mirasın korunması için öne çıkan ölçütler, yenilik-eskilik çatışması, özgünlük kavramı, sanat ve estetik değeri olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Selçuklu mimarisindeki yapılarda avlu duvarlarına oturan kubbe ile beden duvarları arasındaki geçiş Türk üçgenleriyle sağlanmıştır. Çini mozaik süslemeler, renkli taş geçmeler ve taş işçiliği dikkat çekicidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ankara kentinin planını hazırlamak üzere J. Brix, L. Jausseley ve H. Jansen isimli 3 plancı arasında uluslararası sınırlı bir yarışma açılmıştır. Yarışmada varsayımlar ve bazı sınırlamalar yarışmacılara önceden verilmiştir. Kentin 50 yıl sonraki nüfusunun 300.000 olması, kentin gelişme alanlarının, mülkiyeti kamunun elinde bulunan yeni alanlara kaydırılması, kalenin eski ve yeni yerleşme alanları için odak noktası olması, yarışma öncesi oluşmuş yapı ve sokakların korunması, kentin büyük park ve hayvanat bahçesinin Atatürk Orman Çiftliği yakınında konumlandırılması, Bent Deresi’nin göl ve bahçeye dönüştürülmesi bu verilerden bazılarıdır. Yarışmayı, H. Jansen kazanmış ve Jansen Planı 23.7.1932 tarih ve 13209 sayılı, 5 yıllık imar programı ise 9.6.1934 tarih ve 21821 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnameleri ile onaylanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Post-Modern hareket, Modern Mimari’nin tekdüze, sıkıcı, soyut, sıradan insanla iletişim kurmayan seçkinci tavrına karşılık bir tepki hareketi olarak ortaya çıkmıştır. Akımın kuramcısı olan ABD’li mimar Robert Venturi’nin 1966’da yayınlanan “Complexity and Contradiction in Architecture” (Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki) adlı kitabı ile gündeme gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yapsatçılık

Yanıt Açıklaması: Joseph Antonie Bouvard, düzenlilik, simetri, anıtların meydana çıkarılması gibi Güzel Kent ilkelerini kent dokusuna uygulamaya yönelik önerilerde bulunmuştur. Bouvard projelerinde, anıtlara çıkan üç şeritli, düz ve ağaçlandırılmış geniş caddeler, meydanlar ve rıhtım düzenlemelerinin amacı, İstanbul için modern, temiz ve süslü bir Avrupa kenti imajı yaratılmasına yönelik önerilerde bulunmuştur. Dönemin başka birçok projesi gibi, İstanbul’un sosyal, kültürel değerlerini dikkate almayan bu proje de, gerçekleşmemiştir.

Yanıt Açıklaması: Kullanılan malzeme ise, bölgede kolayca elde edilebilen malzemeler olmuştur. Bu nedenle, iklimi birbirine yakın yörelerde dahi farklı malzemeler kullanılabilmiştir. Anadolu’da konut mimarisi bölgelere göre şu şekilde sınıflanabilir: • Taş konut mimarisi: Güneydoğu Anadolu’da, Orta Anadolu’nun özellikle Niğde ve Kayseri (eski Kapadokya) bölgesinde (kuzey Suriye ile ortak kültürün ifadesi) • Ahşap hatıllı taş mimari: Erzurum’dan başlayıp kuzeydoğu Anadolu’ya doğru (güney Kafkasya ve Dağıstan ile akraba) • Ahşap iskeletli ev mimarisi: Doğu Karadeniz bölgesinde • Düz damlı “kübik” taş mimari: Ege ve Akdeniz bölgesinde • Kerpiç mimarisi: Orta Anadolu’nun daha çok köy ve küçük kentlerinde (kökü Yeni Taş Çağı’na kadar gider) • Hımış yapı tekniğinde inşa edilmiş olan konut mimarisi: Anadolu’nun kıyıları ile orta yayla arasında bir ikinci çember gibi dolanan ve Sivas dolaylarından batıya ve İç Ege’den Toroslar’ın kuzey yamaçlarına kadar uzanan ve yer yer diğer bölgelerde ve Balkanlar’da görülen konut mimarisi.

Yanıt Açıklaması: 1975 yılında Amsterdam Deklarasyonunda (Avrupa Mimari Mirası Kartası) “Bütünleşik Koruma” (Integrated Conservation) kavramına açılımlar getirilerek, koruma politikalarının yasal, finansal, teknik ve yönetsel açılardan desteklenmesi gereğine vurgu yapılmış; çevreyi etkileyecek kararların oluşturulmasında, halkın bir paydaş olduğu belirtilmiştir. Avustralya ICOMOS’u tarafından oluşturulan Burra Tüzüğünde ise, daha önce Venedik Tüzüğü 1.maddesinde de vurgulanan “kültürel önem/anlam” kavramına dikkat çekilmiştir. Aynı zamanda Burra Tüzüğü, “tarihi bir yerin çevresinde, onunla ilgili alanlar ve nesneler onun kültürel değerine değer katıyorsa korunmalıdır” uyarısı yapmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 16 ülke ABD'den Marshall Yardımı (1948-51) adı altında ekonomik kalkınma yardımı almıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal yapıda ortaya çıkan yeni sosyal tabakalaşmanın ortaya çıkardığı sıra ev, apartman tipi konutların yanında devlet erkânı, gayrimüslim zenginler ve elçiliklerin inşa ettirdiği saray, köşk ve malikâne türü yeni konut biçimleri ve alanları, banliyöleşme ve mübadeleler sonucunda oluşan göçmen mahalleleri konut alanlarında gözlemlenen değişikliklerdir.

Yanıt Açıklaması: 6830 sayılı İstimlak Kanunu

Yanıt Açıklaması: Modern mimarlığın kültür mirası olarak tanımlanması, modernizmin etkisinin sona ermesi ve yeni bir dönemin başlamasının ardından ortaya çıkmıştır. Jencks, modernizmin etkisinin sona erişini, Pruitt-Igoe konut kompleksinin dinamitle yıkılmasıyla (Missouri, 1972) tarihlendirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de Gecekonduyu önlemek amacıyla ilk yasa 1948 yılında çıkarılarak, başkent Ankara’da gecekondu yapacak olanlara arsa temin edilmesi sağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Mimari tasarım yetkinleştirilmiş ve Dor, İyon, Korint adlarıyla anılan üsluplar geliştirilmiştir. Antik Yunan Uygarlığı ortak din ve dil birliğine bağlı kentlerden kurulu bir sistem geliştirmiştir. Anadolu’nun batısında Efes ve Milet gibi önemli kentler kurulmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1836-1837 yılında Moltke, İstanbul için, kentle ilgili imar kararlarının da bulunduğu ilk imar planını hazırlamaya başlamış, plan 1842 yılında tamamlanmıştır. Planın en temel özelliklerinden bir tanesi, İstanbul yarımadasının ticari ve idari işlerinin yürütüldüğü merkeziyle, eski Bizans kapıları arasında 5 ana arterden oluşan geniş caddeler açarak kesintisiz ve kolay bir ulaşım ağı geliştirmektir.

Yanıt Açıklaması: II. Dünya Savaşı sonrasında, tarihi merkezleri harap olmuş Avrupa’da, yeniden düzenleme, yeniden inşa etme ve yeni gelişim hareketleri başlar. Mimaride ve kent planlamada ‘modern hareket’ teorisini ortaya çıkar (Rodwell, 2007: 5).

Yanıt Açıklaması: 1918’deki büyük İstanbul yangınından sonra yaptırılan Laleli’deki Harikzedegân (Tayyare) Apartmanları, İstanbul’un betonarme iskelet sistemiyle inşa edilen ilk binaları ve apartman tipindeki ilk toplu konutlarıdır.