Mimarlik Tarihi

Yanıt Açıklaması: Yerli mimarlar arasında Modern tutumun yayılma nedenleri şöyle sıralanabilir: • Geçmişin mimarlığının geçersizliğinin anlaşılması ile güncel olma isteği • Dışa açılma • Bilinçlenme • Yabancı mimarlar yanında mimarların varlıklarını kanıtlamaları

Yanıt Açıklaması: Geç modern yaklaşımlar, 1960’larda ülke gündemine girmiş, 1980 sonrasında da çeşitlenerek varlığını sürdürmüştür. Bu anlayıştaki nitelikli yapılar, tek ve tanınabilir olma, kurum kimliği oluşturma gibi mimari çıkış noktaları ön plana alınarak tasarlanmışlardır. Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü (Mehmet Konuralp, 1980), Yeşilköy Havalimanı (İç Hatlar Terminali) (Hayati Tabanlıoğlu, 1983), Dışişleri Bakanlığı Binası (Tamer Başbuğ, Hasan Özbay, 1984-88), YKB (Haluk Tümay, Ayhan Böke, 1989), Sabancı Center (Haluk Tümay, Ayhan Böke, 1988-93), İkitelli’deki Sabah Gazetesi (Mehmet Konuralp, 1990), DMC (Hayati-Murat Tabanlıoğlu, 1992-93), Akmerkez (Fatin Uran, 1993), Maslak’taki (eski) Osmanlı Bankası (Ertem Ertunga - 1989, Reşit Soley - 1996), Dış Ticaret Kompleksi (Emre Arolat, 2000) (Resim 4.6), Borusan BMW Sergi Salonu (Gökhan Avcıoğlu, Durmuş Dilekci, 2001), Kanyon Alışveriş Merkezi (Tabanlıoğlu Mimarlık, Jerde Partnership, 2001), Garanti Bankası Genel Müdürlüğü (Olive Grove Tower) (Gerner Kronick + Valcarcel, 2002) geç modern mimarlık örnekleri arasında sayılabilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Brütalizm, Türkiye’de parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşımı tamamlayan ve geliştiren bir eğilim olarak tutunmuş ve yaygınlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yeşilköy Havalimanı (İç Hatlar Terminali) (Hayati Tabanlıoğlu, 1983), geç modern mimarlık örnekleri arasında sayılabilir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Modern mimarlık, 1927 sonrasında öncelikle kurum yapılarında Birinci Ulusal Mimarlık üslubunun yerini almaya başlamıştır. İlk önemli modern yapı, Theodor Jost tarafından tasarlanan Sağlık Bakanlığı binasıdır (1926-1927).

Yanıt Açıklaması: Çok eski çağlardan beri bir uygarlık merkezi olan Anadolu’nun tarihsel, kültürel, demografik ve mimari çehresi Türklerin 10. Yüzyıldan itibaren bu topraklara yerleşmeye başlamasıyla değişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Brütalizm’in gelişmiş ülkelerdeki belirişiyle Türkiye’de uygulanmasının neredeyse eş zamanlı olmasıdır. Yeni Brütalizm’in Türkiye’deki başlıca uygulamaları arasında, İstanbul Hukukçular Sitesi (Haluk Baysal, Melih Birsel, 1959-1966), Ankara Stad Oteli (Doğan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hepgüler, 1962), Ankara Anadolu Kulübü (Ertur Yener, 1963), Harbiye Orduevi (Metin Hepgüler, 1969), İstanbul Reklam Sitesi (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1969) ile Tercüman Gazetesi Binası (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1974) sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Modern Amerikan mimarlığının etkisi altında Türkiye’de 1950’lerde ortaya çıkan modernizmin ikinci evresinde başlıca mimari özellikler şöyle sıralanabilir: • Kare veya dikdörtgen gibi asal geometrik biçimler kullanılmıştır. • Genellikle yatay konumda bir dikdörtgenler prizmasından oluşan kütle üzerinde yükselen tek bir prizmatik kütle en belirgin özelliktir. • Saçak yerine teras çatı kullanılmıştır. • Prizmatik kütleden oluşan yapıların teras çatılarında, Le Corbusier tasarımlarına benzer eğrisel biçimlerden oluşan plastik öğeler, parabolik veya tonozlu eğrisel örtülü hacimler düzenlemek oldukça yaygındır. • Cephelerde betonarme karkas strüktür sistemini ve pencere bölmelerini ızgara sistemde dik açılı kafes örgü biçiminde dışlaştıran cephe dokusu, tasarımın en önemli özellikleri arasındadır. • Dönemin en gözde cephe kaplama malzemesi, markasının adı (BeTeBe) ile anılan cam mozaiktir. • Sağladığı saydamlık, hafiflik gibi özellikler nedeniyle geniş cam yüzeylere önem verilmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Brütalizm, Türkiye’de parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşımı tamamlayan ve geliştiren bir eğilim olarak tutunmuş ve yaygınlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sofya ve İstanbul’u birbirine bağlayan ilk demiryolu 1874’de açılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türk Dil Kurumu Binası (Cengiz Bektaş, 1972-78) da, geleneksel U sofayı yorumlayan, Yeni Rejyonalist anlayışın bu dönemdeki önemli örnekleri arasındadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet dönemi mimarlık tarihi, aşağıdaki dönemlere ayrılmaktadır; • 1927’ye kadar Birinci Ulusal Mimarlık dönemi • 1927-1939 arası Modern Mimarlık dönemi • 1939-1950 arası İkinci Ulusal Mimarlık dönemi • 1950-1960 arası Modern Mimarlık dönemi (Uluslarası Üslup) • 1960-1980 arası Çoğulculuk dönemi • 1980 sonrası Post-modern dönem

Yanıt Açıklaması: Sinan’ın son eseri olarak tanımlanan Üsküdar, Atik Valide Sultan Külliyesi, 1579-83 yılları arasında, II. Selim’in eşi, III. Murad’ın annesi olan Nur-Banu Sultan adına yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ankara’da Ulus İşhanı ve Çarşısı (Orhan Bolak, Orhan Bozkurt, Gazanfer Beken, 1955) (Resim 4.1), Elektrik İdaresi Etüd Dairesi (Vedat Dalokay, 1955), Etibank Genel Müdürlük Binası (Vedat Özsan, Tuğrul Devres, Yılmaz Tuncer, 1956), DSİ Genel Müdürlüğü (Enver Tokay, Behruz Çinici, Teoman Doruk, 1959), Sakarya Hükümet Konağı (N. Yaubyan, E. Kortan, H. Vapurciyan, A. Andoniadis, 1956), Eskişehir Porsuk Oteli (Orduevi) (Vedat Dalokay, 1956), İstanbul’da Çınar Oteli (Rana Zipci, Ahmet Akın, Emin Ertan, 1959) (Resim 4.2), İzmir Büyük Efes Oteli (Paul Bonatz, Fatin Uran, 1959) 1950’ler modernizminin en karakteristik örnekleri arasındadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Modern mimarlığın başlıca ilkeleri, geçmişle bağları koparması, işlevsellik (fonksiyonalizm), akılcılık (rasyonalizm), objektiflik, evrensellik, hafiflik ve şeffaflık olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ön dört yönetim bölgesine ayrılan kentte Altıncı Daire Belediyesi Galata ve Beyoğlu bölgesindeki çalışmaları yürütmek üzere 1857 yılında kuruldu. Belediye Meclisi üyeleri bölgede uzun süredir oturan varlıklı, yabancı dil bilen gayri Müslümlerden seçildi. Belediyenin ilk faaliyetlerinden biri yolların genişletilmesi ve düzenlenmesi ile yeni akslar açılması oldu. Modern bir kentte gereği kalmadığı gerekçesiyle tarihi Galata Surları yıkılarak yerine geniş yollar açıldı. Sokakların, kaldırımların döşemesi, temizliği ve aydınlatılması belediyenin önemli bir faaliyet alanı oldu. Ortaçağ dokusu ve binaları yeni yol ve yapılar için yıkıldı. 1870’de Galata’nın geniş bir bölgesini tahrip eden yangın bu düzenlemelerin hızla gerçekleştirilmesine olanak verdi. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Le Corbusier

Yanıt Açıklaması: 1980 sonrası mimarlık etkinliğinde öncelik ve ağırlık kazanan yapı programları, sırasıyla resmi yapılar, sanayi ve ticaret kuruluşlarının yönetim / hizmet yapıları, sanayi yapıları, iş ve alışveriş merkezleri, turizm yapıları, eğitim ve kültür yapıları, restorasyon ve koruma çalışmaları ile konutlar olarak sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğunun yönetim merkezi ile sultanların ve ailesinin ikametgâhı olan Topkapı Sarayı kompleksinin yapımına Fatih Sultan Mehmet’in yaptırdığı yapılarla başlanmış ve daha sonra diğer sultanların yaptırdığı yapıların eklemlenmesiyle büyümüştür.

Yanıt Açıklaması: 1980 sonrası, dünyada soğuk savaş döneminin sona ererek duvarların yıkıldığı küreselleşme dönemidir. Türkiye’de ise, 12 Eylül darbesi ardından güçlü bir biçimde hâkim olan serbest piyasa (liberal) ekonomisi, yeni dünya düzeni ile bir denk düşüm içinde desteklenerek Türkiye mimarlığını değişime zorlamıştır. Doğru cevap E’dir.